Zagrożenia środowiska- przyczyny

2007/2008

Zagrożenia- zasięg

Zagrożenia środowiska:

• globalne,

• regionalne

• i lokalne

M. Barnier, Atlas wielkich zagrożeń, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne,

Warszawa 1995

Zagrożenia - rodzaj czynnika

• Zagrożenia fizyczne (np. promieniowanie, zmiany temperatury, ciśnienia, zmiany wilgotności)

• chemiczne (nadmiar: zw. nieorganiczne: CO, SOx, NOx, rozpuszczalne w wodzie lub w tłuszczach związki metali ciężkich, zw. organiczne: freony, fenole, dioksyny itd.)

• Biologiczne (wirusy, bakterie, grzyby, rośliny, zwierzęta)

Nadmiar lub brak np. tlenu, wody

Przyczyny zagrożeń

• wzrost populacji, • rozwój techniki, • urbanizacja, • zbrojenia, • wojny, • terroryzm, • stosunki społeczne i ekonomiczne, • konsumpcyjny model życia.

www.rifpd.org

http

://w

ww

.sus

tain

able

scal

e.or

g/A

reas

ofC

once

rn/P

opul

atio

n/P

opul

atio

nand

Sca

le/Q

uick

Fac

ts.a

spx

• Na Ziemi mieszka ponad 6,5 mld ludzi. • Co 4 dni przybywa 1 milion ludzi• Gatunek ludzki korzystając z osiągnięć naukowo-

technicznych i postępu medycyny „wymknął się” równowadze populacyjnej przyrody (krzywa S)

• Przeludnienie powoduje nadmierną eksploatację środowiska, która przewyższa jego możliwości regeneracyjne (np. wycinanie lasów równikowych i monsunowych pod uprawy)

Urbanizacja

Urbanizacja [łac.] proces społeczno - kulturowy wyrażający się w rozwoju miast, wzroście ich liczby, powiększaniu obszarów miejskich

i udziału ludności miejskiej w całości zaludnienia.

http://www.kobieta.wp.pl/gid,8553346,kat,26265,galeriazdjecie.html

Urbanizacja jest procesem złożonym, przebiegającym w 4 zasadniczych płaszczyznach:

• urbanizacja demograficzna polega na przemieszczeniu się ludności ze skupisk wiejskich do miast, koncentracji ludności w miastach i stałym wzroście odsetka mieszkańców miast na danym obszarze;

• urbanizacja przestrzenna — na zwiększaniu się obszaru miast, powiększaniu ich pojemności (również przez intensyfikację zabudowy), powstawaniu nowych miast i osiedli nierolniczych;

• urbanizacja ekonomiczna — na stałym wzroście liczby ludności pracującej w zawodach pozarolniczych • urbanizacja społeczna wyraża się w przyswojeniu przez przybyszów ze wsi miejskiego stylu życia, w przenikaniu miejskich wzorów ekonomicznych, społecznych i kulturowych na wieś.

http://www.turystyka.wp.pl/galeria_zdjecie.html?G[page]=7&gid=8946612&kat=4607

Urbanizacja• Zjawisko urbanizacji, związane z procesem industrializacji, wystąpiło jako potężny proces

społeczny i kulturowy pod koniec XVIII w., najpierw w W. Brytanii, następnie w krajach Europy Zachodniej, w USA i Japonii; w XX w. objął on też inne kraje europejskie i stał się symptomem współczesnej cywilizacji naukowo-technicznej.

• Charakterystyczną cechą urbanizacji jest coraz szybszy wzrost wielkich miast, które tworzą coraz większe aglomeracje i konurbacje. • W krajach zachodnioeuroepejskich, ludność wiejska stanowi już często tylko 10% ogółu społeczeństwa. • W Polsce, w latach 1950–80, procesy urbanizacji objęły ponad połowę ludności wiejskiej , 1945 ludność miejska stanowiła 30% ogółu ludności kraju, 1992 — 62%.

http://www.turystyka.wp.pl/galeria_zdjecie.html?G[page]=22&gid=8814226&kat=4832

Zbrojenia i wojny

Broń chemiczna:• bojowe środki trujące (głównie gazy lub lotne ciecze) • bojowe środki pomocnicze (zapalające, defolianty,

lakrymatory)

Protokół genewski z 1925 roku zakazał stosowania bojowych środków trujących.

Konwencja o Broni Chemicznej z 1993 r. zakazuje badań, produkcji i przechowywania broni chemicznej w każdej formie.

whyfiles.org/025chem_weap/

Bojowe środki trujące

• środki duszące – zwykle oparte na cyjankach, upośledzają przenoszenie tlenu przez hem (Cyklon B = HCN zastosowany przez wojska niemieckie podczas pierwszej i drugiej wojny światowej).

• środki parzące – np. gaz musztardowy (iperyt), które powodują rozległe oparzenia skóry;

• środki krztuszące – np. chlor, fosgen, które silnie podrażniają górne drogi oddechowe, żołnierze narażeni na ich działanie nie są w stanie skorzystać z masek przeciwgazowych o ile nie założyli ich zanim środki te do nich dotarły;

• środki paralityczno-drgawkowe – takie jak np. tabun, sarin środki paralityczno-drgawkowe są najgroźniejszym

i zarazem najskuteczniejszym środkiem • środki halucynogenne i usypiające, np. LSD

www.afspc.af.mil

Bojowe środki pomocnicze

• Nie służą do bezpośredniego rażenia ludzi lecz do ułatwiania rażenia ich innymi środkami, lub eliminacji infrastruktury wroga.

• lakrymatory –gazy bojowe, które wywołują względnie lekkie podrażnienie błon śluzowych i oczu ( gaz łzawiący, aerosol pieprzowy);

• defolianty – np. DDT, dioksyny – które są silnie toksyczne dla roślin i umożliwiają szybkie "oczyszczanie" zalesionych terenów w celu ich odsłonięcia dla dalszych działań bojowych lub w celu uniemożliwienia produkcji żywności.

• środki zapalające –np. napalm. Część z tych środków jest legalna w świetle prawa

międzynarodowego!

Orange agent

W Wietnamie jeden lekki samolot w ciągu jednego lotu trwającego mniej niż 4 minuty rozpylał 1000 galonów tego defoliantu i niszczył 350 arów dżungli.

Zużyto 19 mln.

galonów.

http://www.diggerhistory.info/pages-conflicts-periods/vietnam/agent-orange.htm

Wojny – skutki dla środowiska

• skażenia: radiologiczne, chemiczne, biologiczne• pożary• „bomby ekologiczne z opóźnionym zapłonem”

np. zatopione w czasie II wojny światowej pojemniki z arszenikiem u wybrzeży Bornholmu

• innehttp://www.wiadomosci.wp.pl

Terroryzm• różnie umotywowane ideologicznie, planowane

i zorganizowane działania pojedynczych osób lub grup prowadzące do naruszenia porządku prawnego, podjęte w celu wymuszenia od władz państwowych i społeczeństwa określonych zachowań i świadczeń, często naruszające dobra osób postronnych;

• działania te są realizowane z całą bezwzględnością, w warunkach specjalnie nadanego

im rozgłosu i celowo wytworzonego w społeczeństwie lęku.

http://www.wiadomosci.wp.plGlasgow 30.06.2007

Terroryzm-historia Termin terroryzm pojawił się 1795 we Francji (w odniesieniu do

„odgórnego” terroru jakobinów), i 1865 w W. Brytanii (zbrojne wystąpienia irlandzkiego ruchu niepodległościowego, fenianie).

W drugiej połowie XIX w. punktem wyjścia działalności terrorystycznej stały się doktryna i ruch anarchizmu

Z rąk anarchizujących terrorystów zginęli, m.in.: • Aleksander II Romanow (1881), • prezydent Francji M. Carnot (1884), • premierzy Hiszpanii 1897, 1912• cesarzowa austriacka Elżbieta (1898), • król włoski Humbert I (1900), • prezydent USA W. McKinley (1901), • następca tronu austriackiego Ferdynand i jego żona Zofia (1914);

Tradycyjnie istniejący podział na terroryzm: „czerwony” (skrajnie lewicowy) i  „czarny” (nacjonalistyczny).

www.nlm.nih.gov

Terroryzm - współcześnie

Terroryzm stał się jedną z ważnych metod walki politycznej wielu ugrupowań próbujących rozwiązywać różne problemy społeczno-polityczne, narodowościowe i religijne.

Nurty terroryzmu: • separatystyczno-narodowościowy (IRA w Ulsterze, ETA

w Kraju Basków); • anarchistyczny, skrajnie lewicowy (Czerwone Brygady we

Włoszech, Frakcja Czerwonej Armii w Niemczech); • marksistowski ekstremizm (Świetlisty Szlak w Peru);• neofaszystowski• narodowowyzwoleńczy (palestyński Al-Fatah, Kurdyjska

Partia Robotnicza w Turcji, antyrosyjski ruch w Czeczenii); • fundamentaliści islamscy (Al-Kai’da, Tauhid al-Dżihad)• i inni (np. Świetlisty Szlak, Japonia)

Terroryzm-działania• uprowadzanie samolotów i innych środków komunikacji (statków,

pociągów, autobusów) wraz z pasażerami w charakterze zakładników;

• akty sabotażu gospodarczego, • żądania okupu (w celu pozyskania środków na własną działalność); • zamachy na życie, zdrowie lub wolność przedstawicieli władz,

polityków i/lub znanych osób ze sfer gospodarczych (A. Moro 1978).

• uprowadzanie i przetrzymywanie w charakterze zakładników osób pochodzących z innych państw niż teren działania terrorystów (np. dziennikarzy, duchownych);

• użycie ładunków wybuchowych, broni automatycznej i rakiet w miejscach publ. (na dworcu w Madrycie

11.03.2004 ) • skażenie materiałami radioaktywnymi lub trującymi terenu, obiektu i środków komunikacji pasażerskiej (np. stacja metra w Tokio 1995).

http://www.wiadomosci.wp.pl

Terroryzm-działania• branie zakładników w miejscach publicznych (szkoła w

Biesłanie, sportowcy izraelscy podczas Igrzysk Olimpijskich w Monachium)

• detonacje materiałów wybuchowych w miejscach publicznych (Palestyńczycy w Izraelu);

• wykorzystanie uprowadzonych samolotów pasażerskich do wywołania katastrof, (np. atak na wieżowce World Trade Center w Nowym Jorku 11 XI 2001).

http://www.greendevils.pl/terroryzm/huntington/wtc_2_2.jpg

Zwalczanie terroryzmu

Do zwalczania terroryzmu wykorzystuje się we współczesne systemach prawnych:

• krajowe ustawodawstwo karne, • specjalne ustawy antyterrorystyczne (np. Niemcy,

Włochy)• konwencje antyterrorystyczne opracowane przez

Organizację Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO), ONZ i Radę Europy,

A. PAWŁOWSKI Terroryzm w Europie w XIX i XX w., Zielona Góra 1980; K. SŁAWIK Terroryzm. Próba ujęcia całościowego, T. HANAUSEK Wybrane zagadnienia

kryminalistycznej metodyki zwalczania terroryzmu, w: Terroryzm, Poznań 1993; Encyklopedia multimedialna PWN

Konwencje ONZ• Konwencja o przestępstwach i innych bezprawnych aktach dokonanych na

pokładzie samolotu(1963 r.) Convention on Offences and Certain Other Acts Committed on Board Aircraft

• Konwencja o zwalczaniu bezprawnego zawładnięcia statkami powietrznymi (1970 r.)Convention for the Suppression of Unlawful Seizure of Aircraft

• Konwencja o zwalczaniu bezprawnych czynów przeciwko bezpieczeństwu lotnictwa cywilnego(1971 r.) Convention for the Suppression of Unlawful Acts Against the Safety of Civil Aviation

• Konwencja o zapobieganiu i karaniu za przestępstwa wobec osób korzystających z ochrony międzynarodowej (1973 r.)Convention on the Prevention and Punishment of

Crimes Against Internationally Protected Persons• Konwencja o zakazie brania zakładników (1979 r.)

International Convention Against the Taking of Hostages• Konwencja o ochronie materiałów nuklearnych • (1980 r.) Convention on the Physical Protection of Nuclear Material

Kofi Annan

Konwencje ONZ• Protokół o zwalczaniu bezprawnych aktów wobec lotnisk służących

międzynarodowemu lotnictwu cywilnemu (1988 r.) Protocol for the Suppression of Unlawful Acts of Violence at Airports Serving International Civil Aviation

• Konwencja o przeciwdziałaniu bezprawnym czynom przeciwko bezpieczeństwu żeglugi morskiej (1988 r.) Convention for the Suppression of Unlawful Acts Against the Safety of Maritime Navigation

• Protokół o zwalczaniu bezprawnych aktów przeciwko stałym platformom zlokalizowanym na szelfie kontynentalnym (1988 r.) Protocol for the Suppression of Unlawful Acts Against the Safety of Fixed Platforms Located on the Continental Shelf

• Konwencja o znakowaniu plastikowych substancji wybuchowych w celach ich detekcji (1991 r.) Convention on the Marking of Plastic Explosives for the Purpose of Identification

• Konwencja o zwalczaniu terrorystycznych zamachów bombowych (1997 r.)International Convention for the Suppression

of Terrorist Bombing • Konwencja o zwalczaniu finansowania terroryzmu (1999 r.) International Convention for the Suppression of the Financing of Terrorism

Zwalczanie terroryzmu• Rezolucja 1373 (2001) On international cooperation to

combat threats to international peace and security caused by terrorist acts

• Zobowiązuje ona państwa do pociągania do odpowiedzialności karnej osoby lub organizacje finansujące terroryzm, zamrożenia rachunków bankowych osób co do których istnieją uzasadnione podejrzenia, iż są zaangażowane w działalność terrorystyczną, powstrzymania się

od udzielenia pomocy podmiotom lub osobom zaangażowanym w  działalność terrorystyczną, dzielenia się informacjami z innymi państwami.

Schemat organów ONZ zajmujących się

problematyką terroryzmu

Zwalczanie terroryzmu-Polska

• polski Kodeks Karno-Skarbowy, Art. 299 definiuje pojęcie "prania brudnych pieniędzy"

• Zgodnie z prawem z dn. 6 kwietnia 1990 r. o Straży Granicznej, szef tej służby jest odpowiedzialny za wykrywanie i zapobieganie aktom terroru oraz innym przestępstwom zagrażającym bezpieczeństwu narodowemu tj. handlowi bronią, materiałami wybuchowymi czy materiałami rozszczepialnymi

www.dragon.anv.pl

Zwalczanie terroryzmu-Polska

• Art. 8 & 1 prawa o obcych z dn. 25 lipca 1992 r. pozwala odmówić wizy osobie podejrzanej o współpracę z terrorystami

• 3 października 2001 r. podpisano umowę pomiędzy Rządem RP a biurem policji europejskiej Europol o współpracy w zwalczaniu przestępczości, w tym także terroryzmu

• w listopadzie 2001 r. zorganizowano w Warszawie międzynarodową konferencję w sprawie zwalczania terroryzmu

(PAP / Tomasz Gzell)

Stosunki społeczne i ekonomiczne

• STOSUNKI EKONOMICZNE - czyli powiązania ekonomiczne: przepływy towarowe, usługowe, kapitałowe, siły roboczej, myśli naukowo-technicznej

• STOSUNKI SPOŁECZNE – określone relacje i schemat interakcji pomiędzy co najmniej dwoma osobami, wynikająca z posiadanych przez nich ról i pozycji społecznych

4 podstawowe typy stosunków społeczno-ekonomicznych:• niewolnicze - występowanie właścicieli oraz niewolników. Kształtują się

między nimi stosunki zwierzchnictwa i podporządkowania. • feudalne - feudalna własność ziemi należącej do stosunkowo małej części

ludności. Stosunki zwierzchnik - podporządkowany kształtują się na zasadzie poddaństwa chłopów feudałom.

• kapitalistyczne - występowanie prywatnej własności środków produkcji oraz wytwórców sprzedających swoją siłę roboczą. • socjalistyczne - społeczna własność środków produkcji.

Stosunki społeczne i ekonomiczne

• przyczyną zagrożeń cywilizacyjnych

Antyglobaliści krytykują system kapitalistyczny oraz neoliberalną politykę Stanów Zjednoczonych, Niemiec i innych krajów Zachodu. Ich zdaniem najbogatsze kraje są odpowiedzialne m.in. za biedę i głód w Afryce, niszczenie środowiska.

Rostock (Niemcy) 03.06.2005 , AFPRiva del Garda (Włochy) 6.09.2003

Etapy rozwoju społeczeństwa

4 etapy rozwoju społeczno-kulturowego (Piontek, 1992):

• Naturalizm

• Ekspansywizm

• Mechanicyzm

• Systemizm

Piontek J., Antropologiczna koncepcja ekologii, w : Idee ekologii w świadomości społecznej, red. Łastowski K., Rafiński M., Poznań 1992

Naturalizm• Zachowanie równowagi społeczno-kulturowej z otoczeniem

przyrodniczym, które cechuje się wielką zasobnością pokarmową

Ekspansywizm• Wzrost zapotrzebowania na dobra materialne, energię i informację,

rozwój systemów społeczno-kulturowych, rozwarstwienie społeczeństwa, lokalne kryzysy ekonomiczne

Mechanicyzm• Rewolucja przemysłowa, zakłócenie równowagi ekologicznej,

konsumpcjonizm,

Systemizm• Wysoka świadomość jednostki i społeczeństwa, regulacja procesów

człowiek-środowisko, racjonalizacja zużywania zasobów, koordynacja działań,