Przygotowała: Anna Mielec

VTLS (Virginia Tech Library System) - jest zintegrowanym systemem bibliotecznym. Został on opracowany w latach 70 przez firmę VTLS Incorporated i jest udoskonalany do dziś.

Cały system składa się z dziesięciu niezależnych modułów:

OPAC (Online Public Access Catalog) - katalog dostępny publicznie,

wyszukiwanie - wg określonej kategorii pól i podpól, kontrola wypożyczeń i zwrotów, katalogowanie - tworzenie rekordów w formacie USMARC, możliwość kopiowania do i z innych baz, system haseł wzorcowych, kontrola wydawnictw ciągłych, statusy, system zarządzania i sprawozdawczości, 300 parametrów potrzebnych do przystosowania systemu.

Katalog VTLS został opracowany w latach 70.

W Polsce pojawił się w 1992 r. w Bibliotece Jagiellońskiej oraz Bibliotece Głównej Uniwersytetu Gdańskiego.

Biblioteki te wraz z Biblioteką Uniwersytecką w Warszawie oraz Biblioteką Główną Akademii Górniczo-Hutniczej połączyły się w konsorcjum i w marcu 1993 r. powołały Zespół Koordynacji ds. Wdrażania VTLS, który odpowiadał za dostosowanie systemu do wymagań polskich Bibliotek.

W roku 1995 wśród bibliotek użytkujących program VTLS rozpoczęto współtworzenie Centralnego Katalogu Tytułów Czasopism dostępnego on-line

Biblioteka Narodowa format USMARC jako standard dla bibliotek polskich

Powstanie Centralnego Katalogu Haseł Wzorcowych

W 2002 r. utworzenie z CKTCZ i CKHW Narodowego Uniwersalnego Katalogu Centralnego (NUKAT).

Zmiana systemu z VTLS na system VIRTUA

Firma VTLS w latach 90 zaprojektowała zintegrowany system biblioteczny (Integrated Library System) VIRTUA tak, by sprostał wymaganiom ogólnoświatowym.

System VIRTUA wprowadził zmiany takie jak: Obsługę Unicode dialog wielojęzyczny katalogowanie w formacie MARC21 Powstanie internetowego portalu dla czytelników o nazwie

Chameleon iPortal (Chameleon Web Gateway) działający w oparciu o technologię tzw. ‘skór’ (nakładek).

System wyposażony jest w zaawansowany system obsługi użytkowników Virtua Client, dzięki czemu każdy zalogowany czytelnik ma dostęp tylko do tych funkcji, do których dostęp mieć powinien. Równocześnie modułowość systemu pozwala go rozbudowywać na potrzeby bardziej skomplikowanych organizacji bibliotecznych.

Typy rekordów: khw (kartoteka haseł wzorcowych) w formacie MARC opis egzemplarza zasób w formacie MARC rejestracja wpływów i monitów statusy specjalne zamówienia rezerwacja rejestracja wypożyczeń.

Związane są z formatem MARC. Dla każdego egzemplarza tworzony jest jeden rekord,

zawiera on dane o cechach indywidualnych (np. wartość kodu kreskowego, czy sygnatura)

System posiada kilka rodzajów użytkowników mających dostęp do innego interfejsu systemu tj.: Czytelnicy (bierni) Bibliotekarze pracujący w Oddziale Udostępniania (aktywni) Bibliotekarze pracujący w Oddziale Katalogowania (aktywni)

Mając praktyki w Oddziale Udostępniania, mogłam przyjmować zwroty użytkowników oraz dokonywać wypożyczeń przy pomocy wczytywania kodu za pomocą czytnika. Bibliotekarki mogły też wprowadzać dane użytkowników, usuwać konta, likwidować opłaty jaką użytkownik dostawał za przetrzymanie książki.

W Oddziale Katalogowania miałam dostęp do innego rodzaju interfejsu, który pozwalał mi na kopiowanie danych pomiędzy katalogiem NUKAT, a katalogiem BG UMCS. Bibliotekarze pracujący w tym oddziale mają też dostęp do pól MARCowskich i uzupełnianiu ich wg wyznaczonych kryteriów, które to jeśli nie ma danej książki w NUKAcie trafiają najpierw do NUKATu, a potem są kopiowane do katalogu UMCS i stanowią podstawę, dzięki której inni użytkownicy systemu mogą dokonywać zmian w obszarze udostępniania zbiorów bibliotecznych.

Konto czytelnika w systemie VIRTUA na podstawie BG UMCS w ChameleoniPortal

Konto czytelnika dzieli się na trzy podstrony: Wypożyczone,

Rewersy oraz Przetrzymane.

Czytelnik może prolongować

daną pozycję, jeśli system mu

to udostępni za pomocą

dodatkowego przycisku i gdy

zbliża się termin zwrotu

książki, na miesiąc przed jej

oddaniem.

System informuje czytelnika o

jego rewersach złożonych

zamówień, a także o

egzemplarzach przetrzymanych. Na tydzień

przed zwrotem Biblioteka wysyła automatycznie email

na skrzynkę czytelnika z

przypomnieniem o dacie

zwrotu.

Wyszukiwanie rekordów bibliograficznych dostępnych w katalogach używających systemu VIRTUA odbywa się za pomocą czterech rodzajów wyszukiwania t.j.: Wyszukiwania prostego

Wyszukiwania według słów kluczowych

Wyszukiwania według słów w hasłach

Oraz wyszukiwania zaawansowanego.

Wyszukiwanie proste można dokonać za pomocą sześciu indeksów wyszukiwawczych: Indeksu autorskiego

Indeksu tytułowego

Indeksu przedmiotowego

Indeksu sygnatur

Indeksu specjalnego (w polskich bibliotekach jest to hasło przedmiotowe w języku francuskim lub angielskim oraz wyszukiwanie poprzez tytuł czasopisma)

Wyszukiwanie wg słów kluczowych

Można przeszukiwać

równocześnie wg

trzech terminów

występujących

kategoriach typu:

autor, tytuł, hasło

przedmiotowe, ISSN,

ISBN oraz wszędzie.

Terminy te mogą

występować złączone

ze sobą lub nie,

dzięki wyrażeniom: i,

lub, nie, obok.

Wyszukiwanie wg słów w hasłach

Terminy można

wyszukiwać w trzech

typach indeksów:

tytuł, autor, oraz

hasło przedmiotowe.

Za pomocą trzech

formatów danych:

słowa, wyrażenia lub

dokładnie

brzmiącego terminu.

Przy pomocy: i, lub,

obok lub nie.

Wyszukiwanie zaawansowane

Wyniki wyszukiwania można uzyskać za pomocą kilku ekranów tj.: Ekranów indeksów

Odsyłaczy

List tytułów

Ekranu zamówienia egzemplarzy

Zasobów

Ekranu przedstawiającego format MARC21 danej publikacji

Katalogi centralne: NUKat Narodowy Uniwersalny Katalog Centralny

http://www.nukat.edu.pl/katalog/

Gdańsk / Sopot: BUG Biblioteka Uniwersytetu Gdańskiego

http://katalog.bg.univ.gda.pl B Gdańska PAN Biblioteka Gdańska Polskiej Akademii Nauk

http://alter.bg.univ.gda.pl/cgi-bin/PAN/chameleon AMG Biblioteka Główna Akademii Medycznej w Gdańsku

http://katalog.amg.gda.pl BG Amuz Biblioteka Główna Akademii Muzycznej w Gdańsku

http://katalog.amuz.gda.pl/cgi-bin/chameleon BG ASP Biblioteka Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku

http://katalog.asp.gda.pl/cgi-bin/chameleon BG PG Biblioteka Główna Politechniki Gdańskiej

http://katalog.bg.pg.gda.pl/cgi-bin/chameleon

Kraków: BG AE Biblioteka Główna Akademii Ekonomicznej w Krakowie http://katalog.ae.kzb.krakow.pl BG AGH Biblioteka Główna Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica

http://katalog.agh.kzb.krakow.pl BG AR Biblioteka Główna Akademii Rolniczej w Krakowie http://katalog.ar.kzb.krakow.pl BG AP Biblioteka Główna Akademii Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

http://katalog.ap.kzb.krakow.pl BG PWST Biblioteka Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie

http://katalog.pwst.kzb.krakow.pl BG AM Biblioteka Akademii Muzycznej w Krakowie http://katalog.amuz.kzb.krakow.pl BG ASP Biblioteka Główna Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie

http://katalog.asp.kzb.krakow.pl BJ Biblioteka Jagiellońska http://www.bj.uj.edu.pl/uj/katalog BM UJ Collegium Medicum Uniwersytetu Jagielońskiego http://www.bj.uj.edu.pl/uj/katalog BG PAT Biblioteka Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie

http://www.bj.uj.edu.pl/pat/katalog MCK Biblioteka Miedzynarodowego Centrum Kultury http://katalog.mck.kzb.krakow.pl BG AWF Biblioteka Główna Akademii Wychowania Fizycznego im. B. Czecha

http://katalog.awf.kzb.krakow.pl/ BPAU Biblioteki Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie http://katalog.pau.kzb.krakow.pl/

Lublin: BG AR Biblioteka Główna Akademii Rolniczej w Lublinie

http://kameleon.ar.lublin.pl/cgi-bin/gw_46_6/chameleon?skin=ar BG PL Biblioteka Politechniki Lubelskiej

http://kameleon.umcs.lublin.pl/cgi-bin/gw_46_6/chameleon?skin=pol1 BG UMCS Biblioteka Główna Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej

http://katalog.umcs.lublin.pl/ BU KUL Biblioteka Uniwersytecka Katolickiego Uniwersytetu

Lubelskiego http://www.bu.kul.pl/katalog WBP Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Hieronima Łopacińskiego

http://212.182.106.60:8000/cgi-bin/gw_46_6/chameleon

Warszawa: BUW Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie http://opac.buw.uw.edu.pl

Wrocław: BUWr Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu

http://www.bu.uni.wroc.pl/katalog Ossolineum Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we

Wrocławiu http://www.oss.wroc.pl/katalog/

Komputeryzacja Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu - dziesięć lat doświadczeń. / pod red. Grażyny Piotrowicz. Wrocław, 2006. Dostęp: http://www.bibliotekacyfrowa.pl/Content/1636/Komputeryzacja_BUWr_online.pdf

Strona Biblioteki Głównej UMCS: http://www.bg.umcs.lublin.pl/nowa/

Dobrzyńska-Lankosz Ewa. Podstawowe informacje o zintegrowanym systemie bibliotecznym VTLS. Kraków, 1995.

Lista polskich bibliotek stosujących VTLS Dostęp: http://konsorcjum.bg.univ.gda.pl/polskiebazy.php