Adr ian F i l ipek

Taktyka gry w defensywie w systemie 1-4-2-3-1

Adr ian F i l ipek

• Po raz pierwszy ustawienie to w większym stopniu zastosowano w roku 2000, podczas Finałów Mistrzostw Europy, które rozegrane były w Belgii i Holandii.

• Ustawienie 1-4-2-3-1, które jest modyfikacją klasycznego systemu 1-4-4-2 (Globisz 2008) bądź 1-4-3-3 (Stępiński, Majewski, Strejlau 2014)

• Jedną z ważnych zalet tego ustawienia jest łatwość modyfikacji. W defensywie wystarczy cofnąć skrzydłowych pomocników, by przejść do ustawienia 4-4-1-1, lub cofnąć nieco ofensywnego pomocnika i skrzydłowych by uzyskać wariant 4-5-1.

Adr ian F i l ipek

1

4

2

6

8

3

11

5

7

10

9

Lewo skrzydłowy

Środkowy napastnik

Środkowy ofensywny pomocnik

Lewy obrońca

Prawy obrońca

Bramkarz

Środkowy (defensywny) pomocnik

Środkowy lewy obrońca

Środkowy prawy obrońca

Podstawowe ustawienie drużyny.

Środkowy defensywny pomocnik

Prawo skrzydłowy

Adr ian F i l ipek

1

4

2

6

8

3

115

7

10

9

Ustawienie drużyny, z 2 defensywnych pomocników i 3 środkowych ofensywnych.

Adr ian F i l ipek

Charakterystyka poszczególnych zawodników

• Bramkarz (1)Oprócz umiejętności czysto bramkarskich, w

dzisiejszym futbolu powinien cechować się dobrą grą nogami, tak aby przy skracaniu pola gry mógł wyjść do piłki i zabezpieczyć strefę ze plecami obrony. Oprócz tego przy rozgrywaniu piłki od tyłu powinien brać on w tym czynny udział. Powinien komunikować się z zespołem, a szczególnie z obrońcami i udzielać cennych wskazówek, ponieważ to on widzi najwięcej co dzieje się na boisku.

Adr ian F i l ipek

• Skrajni obrońcy (2 i 3) – w defensywie odpowiedzialni są za krycie przeciwnika w swojej strefie. Ich rolą jest także pomoc skrzydłowym (7 i 11) poprzez asekuracje i podwajanie.

• Środkowi obrońcy (5 i 6) – zabezpieczają swoją strefę, asekurują światło bramki, dominują w strefie od 5 do 30 metra przed własną bramką. Wzajemnie się asekurują, cechować powinni się świetną grą 1x1 zarówno na trawie jak i w powietrzu. To oni decydują jak wysoko podchodzi linia obrony. W obecnej piłce nożnej jeden z nich jest bardziej predysponowany do budowania akcji, drugi do gry typowo fizycznej, destrukcyjnej.

Adr ian F i l ipek

• Defensywni pomocnicy (6 i 8)Zawodnicy bardzo uniwersalni, asekurują włączających

się w akcje ofensywne zawodników (najczęściej bocznych obrońców), tworzą swoistą zaporę przed własnym polem karnym. Razem ze środkowymi obrońcami tworzą fundament obrony. To najczęściej do nich należy „rozbijanie” akcji przeciwnika, przerywanie kontry z którą wychodzi przeciwnik. W bocznych sektorach odpowiadają za podwajanie krycia, „czyszczą pole” dla ofensywnego pomocnika. Oprócz zadań w defensywie, (co najmniej jeden z nich) powinni umieć rozgrywać piłkę, umiejętnie odebrać i zabezpieczyć piłkę przekazaną od obrony, a kiedy trzeba zmienić ciężar gry, przyspieszyć akcje bądź uderzyć z dystansu.

Adr ian F i l ipek

• - Ofensywny środkowy pomocnik (10)Typowy „reżyser gry”, tworzy grę ofensywną,

zazwyczaj bardzo kreatywny, potrafiący zagrać niekonwencjonalnie. Nieco mniej zaangażowany w defensywę, aczkolwiek nie jest z niej zwolniony i jak każdy zawodnik ma zadania do wykonania.

Adr ian F i l ipek

• Skrajni pomocnicy ( 7 i 11) – broniąc swojej strefy wspierają działania obrońców w defensywie, współpracują z nimi również w ofensywie.

• Wysunięty napastnik ( 9 ) – Aktywnie gra bez piłki, kończy akcje ofensywne. Po stracie piłki gra obronna zaczyna się od niego. Swoim ustawieniem może nakierowywać w która strefę boiska będzie grana piłka.

Adr ian F i l ipek

W obronie strefowej organizacja gry to prawidłowe ustawienie zawodników względem:

• pola gry – przydział stref dla poszczególnych zawodników,

• współpartnerów – odległości zapewniające skuteczną asekurację,

• przeciwników – umożliwiające natychmiastowe podjęcie działań obronnych, gdy piłka znajdzie się w strefie działania obrońcy

• piłki – zapewniające skuteczne działania obronne w okolicach własnej bramki.

Adr ian F i l ipek

Właściwa organizacja gry obronnej powinna bazować na:

• Wysokich umiejętnościach indywidualnych zawodników,

• Dużej skuteczności w sytuacjach 1x1,• Prawidłowej ocenie sytuacji na boisku,• Właściwego ustawienia się, tak by odległości

pomiędzy zawodnikami pozwalały na skuteczną współpracę.

Adr ian F i l ipek

W organizacji gry obronnej ważne jest, aby działania w

defensywie podejmowane były przez wszystkich zawodników.

Piłkarze powinni stanowić zwartą grupę, która przemieszcza

się po boisku wraz z piłką rozgrywaną przez przeciwników.

Odległości pomiędzy zawodnikami powinny wynosić od 8 do 12

metrów. Przy czym dystans zmienia się w zależności od

miejsca, w którym znajduje się piłka. Jeżeli piłka znajduje się

w okolicach bronionej bramki, to odległości te są mniejsze.

Natomiast, gdy akcja rozgrywana jest na połowie przeciwnika

to odległości te powinny być większe.

Adr ian F i l ipek

Kompaktowe ustawienie zespołu oraz poruszanie się po boisku wraz z piłką pozwala na zgromadzenie większej liczby obrońców w pobliżu piłki. Umożliwia to stosowanie podwajania lub nawet potrajania ataku na zawodnika z piłką. Zwiększa to prawdopodobieństwo skutecznego odbioru piłki. Względnie małe odległości pomiędzy zawodnikami w obronie sprawiają, że na boisku znajdują się strefy, w których nie ma obrońcy.

W organizacji gry obronnej mówi się wtedy o tzw. „łatwej” i „trudnej” strefie. Trudna strefa to obszar boiska, w którym znajduje się przeciwnik z piłką oraz obrońcy. Powinny odbywać się w niej zdecydowane działania obronne oraz skuteczna asekuracja tych działań. Łatwa strefa to część boiska oddalona od piłki, w której nie znajdują się obrońcy, ale mogą być napastnicy.

Adr ian F i l ipek

14

2

6

8

3 11

5

7

10 9

Łatwa (pasywna) strefa

Trudna (aktywna) strefa

7

8

610

9

2

4

5

311

Adr ian F i l ipek

W obronie strefowej każdy zawodnik posiada przyporządkowaną strefę, w

której prowadzi działania obronne. Jeżeli w strefie jego działań

znajduje się zawodnik z piłką, to powinien podjąć działania obronne,

jeżeli natomiast w jego strefie nie ma piłki, to powinien asekurować

(kryć) strefę. Im mniejsza odległość obrońców od zawodnika z piłką,

tym krycie napastników powinno być bardziej ścisłe. Wraz ze

zwiększaniem tej odległości, obrońcy w mniejszym stopniu kryją

przeciwników, a zajmują się kryciem przestrzeni. Należy zaznaczyć, że

im bardziej ścisłe krycie przeciwnika, tym mniej efektywne krycie

strefy. I odwrotnie, im zawodnicy dokładniej asekurują strefę, tym

krycie przeciwnika jest słabsze.

Adr ian F i l ipek

1

4

2

6

8

311

5

7

10

9

Adr ian F i l ipek

Przesuwanie się zawodników w formacji obrony

• Przekazywanie zawodnika bez piłki

Adr ian F i l ipek

• Ustawienie się obrońców względem przeciwnika z piłką. (powiedzieć o pressingu do środka i do boku)

Adr ian F i l ipek

Przekazywania krycia zawodnika prowadzącego piłkę

Adr ian F i l ipek

Przekazywania krycia zawodnika prowadzącego piłkę

Adr ian F i l ipek

Przekazywania krycia zawodnika prowadzącego piłkę

Adr ian F i l ipek

Przekazywania krycia zawodnika prowadzącego piłkę

Adr ian F i l ipek

Przekazywania krycia zawodnika prowadzącego piłkę

Adr ian F i l ipek

Ustawianie się 4 obrońców w stosunku do piłki w środku

Ustawieniem ciała kierujemy napastnika tam gdzie chcemy

Adr ian F i l ipek

Ustawianie się 4 obrońców w stosunku do piłki w środku cd.

Adr ian F i l ipek

Oprócz wiedzy na temat zachowań w określonych sytuacjach na boisku bardzo ważne

są inne składowe przygotowania zawodnika do gry, w szczególności te, które mają

bezpośredni wpływ na skuteczność gry obronnej zawodników. Wyróżniamy tu przede

wszystkim koordynację ruchową, a w szczególności orientację przestrzenną, która

pozwala nam na prawidłową ocenę odległości od piłki, partnerów czy przeciwnika.

Kolejną ważną cechą wspomagającą skuteczność gry w obronie jest szybkość, a w

szczególności szybkość startowa, gdyż zawodnicy oddaleni są od siebie w

odległościach, które nie pozwalają często rozwinąć pełnej prędkości. Ważną składową

szybkości jest szybkość reakcji z wyborem, gdyż to ona często warunkowała będzie

szybkie i trafne przejście z asekuracji do bezpośrednich działań obronnych. Mówiąc o

nauczaniu taktyki nie można zapomnieć o technice gry obronnej. Tylko prawidłowe

opanowanie elementów technicznych pozwoli zawodnikowi na skuteczne

postępowanie taktyczne.

Adr ian F i l ipek

• Gry defensywnej nauczamy od pojedynków 1x1, 2x2, 4x4. Następnie dokładamy dwójkę defensywnych pomocników, aż dochodzimy do gry defensywnej całego zespołu.

Adr ian F i l ipek

Jak drużyna ustawia się w obronie przy wysokim

pressingu przy wznowieniu gry przez

bramkarza.

6

4 8

1

0

2

9

53

1

- Bramkarz ustawiony na 16 metrze od bramki, w gotowości na przejęcie długiej piłki za plecy obrońców,- Czwórka obrońców w linii blisko środka boiska, jednak na swojej połowie,- Zaraz przed nimi (w odległości około 8-10 metrów dwójka defensywnych pomocników, - Skrzydłowi zawężają do środka,- Napastnik i ofensywny pomocnik swoim ustawieniem wymuszają grę w boczną strefę boiska

7

Adr ian F i l ipek

Jak drużyna ustawia się w obronie przy wysokim pressingu przy wznowieniu gry przez bramkarza.

- Środkowy pomocnik biegnie łukiem do środkowego obrońcy.

- Napastnik odcina od gry drugiego środkowego obrońcę

- Lewo skrzydłowy i lewy obrońca przesuwają się do środka, prawo skrzydłowy i prawy obrońca podchodzą do krycia bocznego obrońcy przeciwnika.

- Środkowi obrońcy i defensywni pomocnicy również kryją zawodników

9

4

53

0

2

8

17

6

1

Adr ian F i l ipek

Pressing w trakcie gry po zagraniu w boczny sektor boiska do bocznego obrońcy

5

6

2

3

8

4

10

9

7

11

1

6

5

2

10

8

7

3

11

4

9

1

Adr ian F i l ipek

Odbudowa formacji obrony po stracie piłki w bocznej strefie boiska

3

2

6

54

8

101

9

10

4

8

11

711

9

7

Adr ian F i l ipek

3

5

6

2

4

8

10

11

1 9

7

10

9

11

Drugi wariant odbudowy ustawienia w defensywie po stracie piłki w bocznej strefie boiska

8

7

4

Adr ian F i l ipek

Bibliografia

• 1. Globisz M., Sikorski A., (2008) Taktyka gry w ustawieniu 1-4-2-3-1.

• 2. Stępiński M., Paluszek K., (2011) Trening pozycyjny w piłce nożnej.

• 3. Stępiński M., Majewski S., Strejlau A., (2014) Charakterystyka stosowanych. systemów i ustawień. Trener, nr. 1 s. 8-13.