Rozmnożenia własne w PolsceFarm saved seeds in Poland

Karol MarciniakDANKO Hodowla Roślin Sp. z o o.

problematykaitems

prawo do opłat od rozmnożeń własnych, uprawy objęte odstępstwem rolnym, zakres stosowania nasion od rozmnożeń

własnych, struktura agrarna w Polsce, system zbierania opłat licencyjnych, odmiany niechronione w Polsce, hodowcy obecni w Polsce, bariery i perspektywy zbierania opłat od

rozmnożeń własnych w Polsce.

Ochrona prawna odmian w Polsce Legislation on fss

Konwencja UPOV 1991 r., Rozporządzenie Rady (WE)

Nr 2100/94 z dnia 27 lipca 1994r, Ustawa z dnia 26 czerwca 2003 r. o

ochronie prawnej odmian roślin, nowelizacja ustawy o prawnej ochronie

odmian w toku.

1. definicja małego rolnika: 5 ha posiadacz gruntów rolnych uprawiający bardzo wczesne

lub wczesne odmiany ziemniaka na powierzchni do 1 ha, a w przypadku pozostałych odmian ziemniaka na powierzchni do 2 ha.

20 ha

Nowelizacja ustawy o ochronie prawnej odmian Amendment of the Plant Variety Act

2. Zobowiązanie wszystkich rolników i przetwórców do udzielenia wyczerpujących informacji o fss,

3. Umożliwienie hodowcom kontroli uzyskanej informacji,

4. Potraktowanie naruszeń wyłącznego prawa jako przestępstwa

Nowelizacja ustawy o ochronie prawnej odmian Amendment of the Plant Variety Act

Uprawa zbóż, ziemniaków i rzepaku w Polsce w 2005 roku (Crop cultivation)

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

2000

2200

pszenicawheat

jęczmieńbarley

owiesoats

żytorye

pszenżytotriticale

mieszankimixed

ziemniakipotatoes

rzepak oz.w. rape

Użycie kwalifikowanego materiału siewnego w 2005 r. Certified seed usage in 2005

9 11 5 5 7 9 3

65

0%

20%

40%

60%

80%

100%

pszenicawheat

jęczmieńbarley

owies oats

żyto rye

pszenżytotriticale

mieszankimixed

ziemniakipotatoes

rzepak oz.winter rape

nasiona niekwalifikowane nasiona kwalifikowane

Produkcja nasienna zbóż w Polsce (tys. ha)

Area of cereal seed production in Poland

184

164

143

112106

81

62 6148

40?

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006*

Nasiona własne i z nielegalnego obrotuFarm saved seeds and illegal market

25

9

25

11

20

5

20

5

25

7

10

915

3

10

65

0%

20%

40%

60%

80%

100%

pszenica jęczmień owies żyto pszenżyto mieszanki ziemniaki rzepak

rozmnożenia własne nielegalny obrót nasiona kwaliffikowane

Struktura gospodarstw rolnychAgrarian structure of the farms

16 500

7 050

6 688

2 764

Użytki rolne tys.ha

land area thous. ha

1 956sumatotal

116> 20 ha

693 5 – 20 ha

1 1461 - 5 ha

Liczba gosp.tys.

farm number

źródło: Powszechny Spis Rolny 2002source: Agricultural Census 2002

1 - 5 ha 1 146 2 764

5 – 20 ha 693 6 688

> 20 ha 116 7 050

Razem 1 956 16 500

Liczba gosp.tys.

farm number

Użytki rolne tys.ha

land area thous. ha

źródło: Powszechny Spis Rolny 2002source: Agricultural Census 2002

Struktura gospodarstw rolnychAgrarian structure of the farms

1 - 5 ha 1 146 2 764

5 – 20 ha 693 6 688

> 20 ha 116 7 050

Razem 1 956 16 500

Liczba gosp.tys.

farm number

Użytki rolne tys.ha

land area thous. ha

źródło: Powszechny Spis Rolny 2002source: Agricultural Census 2002

Struktura gospodarstw rolnychAgrarian structure of the farms

Powierzchnia uprawy gatunków objętych odstępstwem rolnym (tys. ha) Cultivation area of crops at „big farmers”

310

25

2 900

Powyżej 20 ha20 ha and more

400rzepak oz.

w. rape

200Ziemniaki

potatoes

6 300Zbożacereals

Powyżej 5 ha5 ha and more

źródło: Powszechny Spis Rolny 2002source: Agricultural Census 2002

system udzielania i rozliczania licencji

hodowca firma nasienna(breeder) (seed company)

Agencja Nasienna Sp. z o.o.

kontrola realizacji umów licencyjnych,

przeciwdziałanie nielegalnemu obrotowi nasion

Opłaty licencyjneRoyalties

umowa licencyjna

opłaty licencyjne

Agencja Nasienna Sp. z o.o.

Udziałowcy spółki:shareholders

• Danko Hodowla Roślin • Poznańska Hodowla Roślin• Małopolska Hodowla Roślin HBC• Nasiona Kobierzyc• Hodowla Roślin Szelejewo• Hodowla Roślin Strzelce• Hodowla Roślin Smolice

poziom opłat licencyjnych w 2005 r

zboża 8 – 18 PLN/q śr. 11PLNcereals

ziemniaki 4 – 10 PLN/qpotatoes

rzepak 1 - 2 PLN/kgwinter rape

Poziom opłat licencyjnychRoyalty level

Wartość opłat licencyjnych i opłat od rozmnożeń własnychVolume of royalties on certified seed and fss

40,0

10,0

1,54 3,7

10,2

0

5

10

15

20

25

30

35

40

opłaty licencyjne (royalties) fss

mln PLN

.

zboża ziemniaki rzepak

Odmiany niechronioneUnprotected varieties

uprawa

crop

Rejestr Odmian

ochrona protection

Katalog UE

Ochrona protection

National List

krajowanational

UEEU

braklack

Common Catalogue

UEEU

braklack

pszenica jara 37 30 2 5 1   1

pszenica oz. 56 37 14 5 15 12 3

jęczmień jary 51 26 16 9 4 3 1

jęczmień oz. 17 7 6 4 4 2 2

owies 31 22 - 9 1   1

pszenżyto jare 7 5   2 1 1 

pszenżyto oz. 30 20 8 2 1 1  

żyto jare 2 2   0      

żyto ozime 32 14 5 13 (9 F1) 1   1 (F1)

razem zboża 263 163 51 49 28 19 9 (1 F1)

ziemniak 132 66 39 27 33 15 18

rzepak ozimy 51 11 14 26 (12F1) b.d. b.d. b.d.

Odmiany niechronioneUnprotected varieties

uprawa

crop

Rejestr Odmian

ochrona protection

Katalog UE

Ochrona protection

National List

krajowanational

UEEU

braklack

Common Catalogue

UEEU

braklack

pszenica jara 37 30 2 5 1   1

pszenica oz. 56 37 14 5 15 12 3

jęczmień jary 51 26 16 9 4 3 1

jęczmień oz. 17 7 6 4 4 2 2

owies 31 22 - 9 1   1

pszenżyto jare 7 5   2 1 1 

pszenżyto oz. 30 20 8 2 1 1  

żyto jare 2 2   0      

żyto ozime 32 14 5 13 (9 F1) 1   1 (F1)

razem zboża 263 163 51 49 28 19 9 (1 F1)

ziemniak 132 66 39 27 33 15 18

rzepak ozimy 51 11 14 26 (12F1) b.d. b.d. b.d.

Odmiany niechronioneUnprotected varieties

uprawa

crop

Rejestr Odmian

ochrona protection

Katalog UE

Ochrona protection

National List

krajowanational

UEEU

braklack

Common Catalogue

UEEU

braklack

pszenica jara 37 30 2 5 1   1

pszenica oz. 56 37 14 5 15 12 3

jęczmień jary 51 26 16 9 4 3 1

jęczmień oz. 17 7 6 4 4 2 2

owies 31 22 - 9 1   1

pszenżyto jare 7 5   2 1 1 

pszenżyto oz. 30 20 8 2 1 1  

żyto jare 2 2   0      

żyto ozime 32 14 5 13 (9 F1) 1   1 (F1)

razem zboża 263 163 51 49 28 19 9 (1 F1)

ziemniak 132 66 39 27 33 15 18

rzepak ozimy 51 11 14 26 (12F1) b.d. b.d. b.d.

Odmiany niechronioneUnprotected varieties

uprawa

crop

Rejestr Odmian

ochrona protection

Katalog UE

Ochrona protection

National List

krajowanational

UEEU

braklack

Common Catalogue

UEEU

braklack

pszenica jara 37 30 2 5 1   1

pszenica oz. 56 37 14 5 15 12 3

jęczmień jary 51 26 16 9 4 3 1

jęczmień oz. 17 7 6 4 4 2 2

owies 31 22 - 9 1   1

pszenżyto jare 7 5   2 1 1 

pszenżyto oz. 30 20 8 2 1 1  

żyto jare 2 2   0      

żyto ozime 32 14 5 13 (9 F1) 1   1 (F1)

razem zboża 263 163 51 49 28 19 9 (1 F1)

ziemniak 132 66 39 27 33 15 18

rzepak ozimy 51 11 14 26 (12F1) b.d. b.d. b.d.

Odmiany niechronioneUnprotected varieties

uprawa

crop

Rejestr Odmian

ochrona protection

Katalog UE

Ochrona protection

National List

krajowanational

UEEU

braklack

Common Catalogue

UEEU

braklack

pszenica jara 37 30 2 5 1   1

pszenica oz. 56 37 14 5 15 12 3

jęczmień jary 51 26 16 9 4 3 1

jęczmień oz. 17 7 6 4 4 2 2

owies 31 22 - 9 1   1

pszenżyto jare 7 5   2 1 1 

pszenżyto oz. 30 20 8 2 1 1  

żyto jare 2 2   0      

żyto ozime 32 14 5 13 (9 F1) 1   1 (F1)

razem zboża 263 163 51 49 28 19 9 (1 F1)

ziemniak 132 66 39 27 33 15 18

rzepak ozimy 51 11 14 26 (12F1) b.d. b.d. b.d.

Odmiany niechronioneUnprotected varieties

uprawa

crop

Rejestr Odmian

ochrona protection

Katalog UE

Ochrona protection

National List

krajowanational

UEEU

braklack

Common Catalogue

UEEU

braklack

pszenica jara 37 30 2 5 1   1

pszenica oz. 56 37 14 5 15 12 3

jęczmień jary 51 26 16 9 4 3 1

jęczmień oz. 17 7 6 4 4 2 2

owies 31 22 - 9 1   1

pszenżyto jare 7 5   2 1 1 

pszenżyto oz. 30 20 8 2 1 1  

żyto jare 2 2   0      

żyto ozime 32 14 5 13 (9 F1) 1   1 (F1)

razem zboża 263 163 51 49 28 19 9 (1 F1)

ziemniak 132 66 39 27 33 15 18

rzepak ozimy 51 11 14 26 (12F1) b.d. b.d. b.d.

Odmiany niechronioneUnprotected varieties

uprawa

crop

Rejestr Odmian

ochrona protection

Katalog UE

Ochrona protection

National List

krajowanational

UEEU

braklack

Common Catalogue

UEEU

braklack

pszenica jara 37 30 2 5 1   1

pszenica oz. 56 37 14 5 15 12 3

jęczmień jary 51 26 16 9 4 3 1

jęczmień oz. 17 7 6 4 4 2 2

owies 31 22 - 9 1   1

pszenżyto jare 7 5   2 1 1 

pszenżyto oz. 30 20 8 2 1 1  

żyto jare 2 2   0      

żyto ozime 32 14 5 13 (9 F1) 1   1 (F1)

razem zboża 263 163 51 49 28 19 9 (1 F1)

ziemniak 132 66 39 27 33 15 18

rzepak ozimy 51 11 14 26 (12F1) b.d. b.d. b.d.

Odmiany niechronioneUnprotected varieties

uprawa

crop

Rejestr Odmian

ochrona protection

Katalog UE

Ochrona protection

National List

krajowanational

UEEU

braklack

Common Catalogue

UEEU

braklack

pszenica jara 37 30 2 5 1   1

pszenica oz. 56 37 14 5 15 12 3

jęczmień jary 51 26 16 9 4 3 1

jęczmień oz. 17 7 6 4 4 2 2

owies 31 22 - 9 1   1

pszenżyto jare 7 5   2 1 1 

pszenżyto oz. 30 20 8 2 1 1  

żyto jare 2 2   0      

żyto ozime 32 14 5 13 (9 F1) 1   1 (F1)

razem zboża 263 163 51 49 28 19 9 (1 F1)

ziemniak 132 66 39 27 33 15 18

rzepak ozimy 51 11 14 26 (12F1) b.d. b.d. b.d.

47,7 tys ha

95,3%

64,6%

4,7%

27,8%

7,7%

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

produkcja nasionarea of seed production

rejestracja listing

ochronaprotection

Areał upraw nasiennych odmian zbóż niechronionych w Polsce w 2005Seed production area of unprotected cereal varieties

RONL

4634ha85%

42,4%

15%

32,5%

25,1%

0

1

2

3

4

5

areał uprawarea of reproduction

rejestracja listing

ochronaprotection

RONL

Areał upraw nasiennych niechronionych odmian ziemniaka Seed potato production area of unprotected varieties

Hodowcy zbóż w Polsce lub pełnomocnicy Cereal breeders or their representatives

1. Poznańska Hodowla Roślin 10. RAGT Semences Polska

2. PIAST H.R. Łagiewniki 11. Lochow-Petkus Polska

3. HRR Nasiona Kobierzyc 12. CN Środa Śląska

4. DANKO 13. DLG Polska

5. HR Szelejewo 14. Saaten-Union Polska

6. Małopolska HR HBP 15. Marek Juś

7. PPH WOMIR 16. HR Strzelce

8. Irena Szyld 17. HR Smolice

9. SW Seed 18. Stanisław Ramenda

Hodowcy ziemniaków lub pełnomocnicy Potato breeders or their representatives

1. OLZNAS-CN 9. Hodowla Ziemniaka Zamarte

2. Hodowla Roślin Szyldak 10. Nasiennictwo Bałtyckie

3. C. Meijer B.V. 11. HZPC Agras

4. PMHZ w Strzekęcinie 12. Distriban

5. Farm Frites Poland 13. Frito Lay Poland

6. PRH Bracia Buczak 14. Solana Polska

7. DLG Polska 15. Europlant H.Z.

8. Norika Polska

1. Syngenta Seeds

2. DSV Polska

3. KWS Polska

4. Monsanto Polska

5. Rolagra

6. Saaten-Union Polska

7. SW Seed

8. HR Smolice

9. HR Strzelce

Hodowcy rzepaku lub pełnomocnicy Winter rape breeders or their representatives

zboża cereals 18 rzepak w. rape 9 ziemniaki potatoes 15

razem 36

Hodowcy lub pełnomocnicy Plant breeders or their representatives

Organizacje hodowców i rolnikówOrganizations of breeders and farmers

Polska Izba Nasienna Komitet Hodowców

wspólne przedstawicielstwo

Krajowa Rada Izb Rolniczych?

Przetwórcy nasionSeed processors

mały rynek przetwórców profesjonalnych,

brak rejestru podmiotów świadczących usługi przygotowania nasion do siewu,

trudności z otrzymaniem informacji

niezrozumienie i niechęć przetwórców do współpracy

Jaki system zbierania opłat od rozmnożeń własnych w Polsce?Which system shall we follow in Poland?

francuski? fiński? angielski? czeski? niemiecki?

Perspektywy zbudowania efektywnego systemu zbierania opłat od rozmnożeń własnych w Polsce

brak rozwiązań prawnych pozwalających efektywnie egzekwować prawa hodowcy – zmiany w toku

możliwości aktywnej pomocy ze strony państwa,

determinacja hodowców, mentalność oraz siła polityczna rolników,

Dziękuję za uwagęDziękuję Panu Pawłowi Kochańskiemu,

Prezesowi Agencji Nasiennej, za pomoc w zebraniu materiałów