Przygoda z językiem azerskim

GEOGRAGIA

► Azerbejdżan – największe państwo Kaukazu Południowego. Powierzchnia kraju wynosi 86, 6 tys. km2. Graniczy z Gruzją, Rosją, Iranem i Armenią. Jego wschodnią granicę wyznacza Morze Kaspijskie.

LUDNOŚĆ

► 9 000 000 mieszkańców► 91% - Azerowie► 2% - Lezgini► 1,3% - Rosjanie► < 7% - Tałysze, Awarowie,

Turcy, Ukraińcy, Polacy, Żydzi, Gruzini, Ormianie i in.

RELIGIA

► Zgodnie z Konstytucją, Azerbejdżan to świeckie państwo zapewniające swobodę wyznania i religii.

► 93% mieszkańców wyznaje islam (2/3 w obrządku szyickim, 1/3 w obrządku sunickim)

► Inne religie i wyznania:

chcrześcijaństwo (katolicy i prawosławni; protestanci), judaizm;

JĘZYK AZERSKI

► Jezyk azerski (lub azerbejdżański) – głowny język w Azerbejdżanie. Posługuje się nim również 25% mniejszość azerska w Iranie, oraz we wschodzniej Turcji i Gruzji.

► Należy do ałtajskiej rodziny grupy języków tureckich.

► Inne języki: rosyjski, lezgiński, języki innych mniejszości etnicznych (ponad 10).

Azerbejdżański alfabet

Azerska wymowa► Samogłoskia  brzmi jak w języku polskime  miękko, bardziej jak rosyjskie 'e'ə  dźwięk pomiędzy 'a' i 'e', jak 'a' w angielskim słowie "bad"i  jak w języku polskimı  jak polskie 'y'o  jak polskie 'o', ale gdy nieakcentowane, wymawiane jak krótkie 'a' - patrz język rosyjskiö  'o' zbliżające się do 'y', podobne do niemieckiego 'o-umlaut'u  jak polskie 'u'ü  'u' zbliżające się do 'i', podobne do niemieckiego 'u-umlaut'v  jak polskie 'w'

Azerska wymowa

► Spółgłoskic  jak 'dż'ç  jak 'ć' lub 'cz' (w niektórych regionach kraju wymawiane jak 'c')g  bardzo miękkie 'g', przypominające polskie 'dź'ğ  gardłowe 'h'h  bezdźwięczne 'h'x  dźwięczne 'h'k  bardzo miękkie 'k', przypominające polskie 'ć'j  jak 'ż'ş  jak 'ś' lub 'sz'

Azerowie z Marsa, Polacy z Wenus?..

► „Wolontariat? Azerbejdżan? O Jezu…” – zabrzmiał w słuchawce zdziwiony głos. Chyba równie dobrze mógłbym powiedzieć, że jutro lecę w kosmos…”Leszek Pędzisz, http://zycienamarsie.blox.pl

POCZĄTEK PRZYGODY

► Średniostatystyczny Polak w Azerbejdżanie:

► Wiek: ok. 20-35 lat► Gdzie szukać: pracuje w

organizacjach międzynarodowych, firmach prywatnych (branże: inzyneria naftowa, architektura i budownictwo, sprzedaże), jako lektor języka na uczelni i/lub kursach językowych.

POCZĄTEK PRZYGODY

Tagi: tabu

język

relacje sytuacje

ludzie

religia podróże

życie

Tabu albo jakich tematów lepiej nie podejmować

► Choroby śmiertelnePis xəstəlik

► Krytyka “Qızım, sənə deyirəm; gəlinim, sən eşit”.

► W żadnym przypadku nie mówi

się źle o umarłych

► (Ölənin arxasınca danışmazlar.► Şeytan xəbər aparmasın)

► Unikanie mówienia o rzeczach w świetle negatywnym

(Pis deyil)

Tabu albo jakich tematów lepiej nie podejmować

► Temat śmierci - “Ölmək” – “umierać / umrzeć”

- O, vəfat edib. / O, dünyasını dəyişdi.

- Allah rəhmət eləsin. - Behiştlik olsun. - Qəbri nurla dolsun.

- Allan sizin də ölənlərinizə rəhmət eləsin

- Amin.

- Eşitdim başınıza iş gəlib. - Bu nə işdir başınıza gəlib?

Tabu albo jakich tematów lepiej nie podejmować

► Unika się poruszania tematów seksu, płci i reprodukcji.

Hamiləlik (hamilə) O, uşaq gözləyir. O, ikicanlıdır.

Mężczyźni VS. Kobiety

► W towarzystwie mieszanym raczej nie porusza się tematów związanych z fizjologią

► Raczej się nie robi komplementów płci przeciwnej, związanych ze szczegółami jej wyglądu

► Grzeczne dziewczynki...nie przeklinają...a takze nie piją i nie palą w miejscach publicznych

Mężczyźni VS. Kobiety

► Rola w rodzinie „Qadının qazandığı 100 manat kişinin qazandığı 1 manata bərabərdir”. (azerskie przysłowie)

Punktualność zaletą królów

► Müsəlmanın srağagünübir il əvvəl olur.(Azerskie przysłowie)

► “Sabah saat 2-dən sonra görüşərik

► „Będę za półgodziny”

Filiżanka herbaty jak rytuał

Filiżanka herbaty jak rytuał

► Çay içməyə gəl (Zapraszam na herbatę).

► Heç onunla bir stəkan çay da içməmişəm. (Nie wypiłem razem z nim nawet szklanki herbaty).

► Çörək kəsmək. (Kroic (razem) chleb)

Filiżanka herbaty jak rytuał► Przy poczęstunku Azerowie

zwykle robią jeden lub dwa gesty odmawiające – jest to tylko jedną z zasad etykiety;

► kategoryczne odmówienie czegoś jak i zjedzenie wszystkiego nie jest najlepszym wariantem;

► nie pyta się gości czy oni są głodni (wypada powiedzieć: Sağ olun, ac deyiləm. – Dziękuję, nie jestem głodny albo: Sağ olun, doymuşam. – Dziękuję, jestem najedzony).

► Nuş olsun! – Smacznego.

Zaproszenie – jak odmówić, żeby nie urazić

► 3 najważniejsze zasady:# 1. Nie odmawia się wprost, lepiej

powiedzieć: “Çalışaram gəlim” - Ewentualnie, później można

będzie wyjaśnic:► Bağışlayın vacib (təcili) bir iş

çıxdı. Ona görə də gələ bilmədim.

# 2. Trzeba również podac jakąś wyjątkowo poważną przyczynę:

► Daha əvvəl başqa bir məclisə çağırıblar. Ora getməyə söz vermişəm.

► İşə çağırıblar. Getməsəm olmaz.

Zaproszenie – jak odmówić, żeby nie urazić

# 3. Przyjęte jest również, żeby osoby, które były zaproszone, lecz nie pojawiły się na weselu, później odwiedziły parę młodą, złożyły życzenia, ewentualnie przekazały jakiś prezent (jak nie chcecie byc posądzeni o skąpstwo).

Różnice i podobieństwa

Pytania osobiste w

Azerbejdżanie to raczej

norma

Różnice i podobieństwa

► Na jakie pytania trzeba być przygotowanym

► #1. - Evlizinizmi? / Ailəniz varmı? (Czy Pan /Pani jest żonaty /zamężna? Czy Pan / Pani ma rodzinę?)

► #2. Niyə evlənməmisiniz? (Dlaczego Pan się nie ożeni / Pani nie wyjdzie zamąż?)

► (Możliwe odpowiedzi:► Hələ tezdir. – Trochę za

wcześnie dla mnie.► Subaylıq sultanıqdır.

Różnice i podobieństwa

► Na jakie pytania trzeba być przygotowanym

► # 3. Uşaqlarınız varmı? – Czy Pan / Pani ma dzieci?

► Niyə uşağınız yoxdur? – Dlaczego Pan / Pani nie ma dzieci?

► Darıxma, hələ cavansan. ( Nie smuc się, całe życie przed tobą)

► Hər şey qabaqdadır. (Wszystko przed tobą)

Różnice i podobieństwa► Na jakie pytania trzeba

być przygotowanym► #4. Maaşın yaxşıdır? (Czy

dobrze zarabiasz?)► Nə isə qazana bilərsən?

(Czy coś tam zarabiasz).► Odpowiedzi: Şükür Allaha,

şikayətim yoxdur. (Dzięki Bogu, nie narzekam).

► Əvvəlki işimə baxanda çox yaxşıdır. (W porównaniu z moim poprzednim miejscem pracy, jest bardzo dobrze).

Różnice i podobieństwa

► Co w jednej kulturze jest nie do przyjęcia, w drugiej jest normą.

► Zawsze można uniknąć odpowiedzi, zażartować i spróbować zmienić temat.

► Nie należy reagować zbyt impulsywnie – nikt nie miał zamiaru was obrazić

Różnice i podobieństwa

Bądź moim gościemQonaq ol

Różnice i podobieństwa

► PrezentyƏliboş gəlmək

(Przyjść z pustymi rękoma)

Witamy się i żegnamy

► Formuły przywitania - Salam (aleykum)

- Əleykum salam- Tanış olmağıma çox şadam- Sabahınız xeyir

- Axşamınız xeyir - Siz necəsiniz? / Sən

necəsən?- Yaxşıyam. Çox sağ olun / Çox sağ ol / Təşəkkür edirəm

- Pis deyil / O qədər də yaxşı deyil

Witamy się i żegnamy

► Formuły pozegnania- Sağ ol / Sağ olun - Hələlik- Gülə-gülə- Xoş getdim / Xoş

getdiniz- Görüşərik- Görüşənədək- Tez-tez gəlin

SALAMIN HARDADIR?

Czyli witamy się i żegnamy po azerbejdżańsku

► Xanım Müəllim Bəy

- Bağışlayın, sizin adınız nədir / sənin adın nədir

► Nieformalnie: - Adınız nədir? - Rəna. - Çox gözəl. Mənim adım Raufdur. - Çox şadam.

- Mən də.

SALAMIN HARDADIR?

► W sytuacji oficjalnej:► - İcazə verin, sizinlə tanış olum.

Məzahir Pənahov, X. jurnalının Bakı meneceri.

- Çox gözəl. Ülvi Xanbabayev. Ernst ənd Yanq şirkətinin Bakı nümayəndəliyinin baş

mühasibi.

► Uşaqlarımın anası (mənim arvadım)

Komunikacja niewerbalna

NAJCIEKAWSZE BLOGI O AZERBEJDŻANIE

► http://zycienamarsie.blox.pl – Zycie na Marsie, Leszek Pędziszoraz wywiad z nim: http://www.bankier.pl/wiadomosc/Tam-mieszkam-Azerbejdzan-2276903.html

► zbaku.blogspot.com – Łukasz i Kasia Kaleta► http://mylifeturnedupsidedown-alicja.blogspot.com

– Alicja Clisby► http://www.bakinskibulwar.blogspot.com – Anonim► http://dodihi.bloog.pl – po angielsku► http://www.podprad.pl/blogi/userblog/81 - Jakub

Kupracz

NAJCIEKAWSZE KSIĄŻKI O AZERBEJDŻANIE

► Ali i Nino – Kurban Said

► Przedwiośnie – Stefan Żeromski(książka i film)

NAJCIEKAWSZE KSIĄŻKI O AZERBEJDŻANIE

► Ryszard Kapuściński – Imperium

NAJCIEKAWSZE KSIĄŻKI O AZERBEJDŻANIE

► Wojciech Górecki – Toast za przodków

► Życie codzienne w Baku, Dobrosława Wiktor-Mach

NAJCIEKAWSZE KSIĄŻKI O AZERBEJDŻANIE

► z “innej beczki”- „Przewodnik po Azerbejdżanie" autorstwa polskiego historyka, Marka Lecha.

► Teach yourself Azeri – T. Khudazarov, Nargiz 2005

AUTORZY ZDJĘĆ

►Denis Svechnikov►Vyacheslav Sapunov►Olexandr Cheban (http://

alexcheban.livejournal.com/)►Yelena Karetina

►W prezentacji wykorzystano materiały portalu

www.azer.org

oraz Wikipedii – wolnej encylopedii.

Dziękuję za uwagę!

►E-mail: ekaretina@yahoo.com; helka777@gmail.com

►Skype: frombaku2006