POZYTYWIZMPOZYTYWIZM

czyliczyli

narodziny narodziny

nowej szkoły myślenianowej szkoły myślenia

Opracowanie: Grażyna KowerkoOpracowanie: Grażyna Kowerko

„„Wiedzieć, żeby przewidywać, żeby Wiedzieć, żeby przewidywać, żeby móc”móc”

August Comte August Comte Pozytywny - z łac. Pozytywny - z łac. positivus positivus oparty na oparty na

faktach, uzasadniony, ugruntowany;faktach, uzasadniony, ugruntowany; Wg A. Comte’a: pozytywny tj. ścisły, Wg A. Comte’a: pozytywny tj. ścisły,

rzeczowy, praktyczny, użytecznyrzeczowy, praktyczny, użyteczny Otaczająca rzeczywistość jako podstawa Otaczająca rzeczywistość jako podstawa

pozytywistycznej szkoły myślenia pozytywistycznej szkoły myślenia Odrzucenie romantycznych ideałów i Odrzucenie romantycznych ideałów i

sposobu postrzegania świata - „czucia i sposobu postrzegania świata - „czucia i wiary” wiary”

„„Ojciec filozofii pozytywistycznej”Ojciec filozofii pozytywistycznej”

August August Comte Comte

1798 - 18571798 - 1857

Wartości i podstawy Wartości i podstawy filozofii pozytywistycznejfilozofii pozytywistycznej

Praca Praca ScjentyzmScjentyzm UtylitaryzmUtylitaryzm PraktycyzmPraktycyzm DeterminizmDeterminizm OrganicyzmOrganicyzm Ewolucjonizm Ewolucjonizm Monizm przyrodniczyMonizm przyrodniczy AgnostycyzmAgnostycyzm

Scjentyzm Scjentyzm

pogląd filozoficzny II poł. XIX w. pogląd filozoficzny II poł. XIX w.

wg którego prawdziwą i w pełni wg którego prawdziwą i w pełni uzasadnioną wiedzę o rzeczywistości uzasadnioną wiedzę o rzeczywistości dostarcza nauka dostarcza nauka

„„Myśl ludzka ma służyć poprawie Myśl ludzka ma służyć poprawie życia.” życia.”

A. ComteA. Comte

Utylitaryzm Utylitaryzm

pogląd filozofów pozytywistycznych pogląd filozofów pozytywistycznych głoszących zasadę użyteczności głoszących zasadę użyteczności wszelkich działań człowiekawszelkich działań człowieka

„ „Wszystkie czyny ludzkie Wszystkie czyny ludzkie powinny być użyteczne ipowinny być użyteczne i służyć celom słusznym.” służyć celom słusznym.” J. J. S. MillS. Mill

DeterminizmDeterminizm

Koncepcja filozoficzna, wg której wszystkie Koncepcja filozoficzna, wg której wszystkie zdarzenia mają zawsze swoją przyczynę, zdarzenia mają zawsze swoją przyczynę, tworzą ciąg przyczynowo – skutkowy;tworzą ciąg przyczynowo – skutkowy;

Zwolennikiem determinizmu był K. Darwin, Zwolennikiem determinizmu był K. Darwin, który człowieka traktował jako element który człowieka traktował jako element natury, podlegający jej prawom takim,natury, podlegający jej prawom takim,

jak instynkt zachowania gatunku, popęd jak instynkt zachowania gatunku, popęd seksualny lub głódseksualny lub głód

OrganicyzmOrganicyzm

pogląd filozofów pozytywistycznych,pogląd filozofów pozytywistycznych,

którzy uważali, że społeczeństwoktórzy uważali, że społeczeństwo

funkcjonuje i rozwija się funkcjonuje i rozwija się

jak żywy organizmjak żywy organizm

„„Prawo ewolucji jestPrawo ewolucji jestpodstawowym prawem podstawowym prawem rzeczywistości.”rzeczywistości.” Herbert SpencerHerbert Spencer

Ewolucjonizm Ewolucjonizm

1871 – Karol Darwin ogłosił teorię ewolucji1871 – Karol Darwin ogłosił teorię ewolucjiwg której człowiek pochodzi wg której człowiek pochodzi od małpyod małpy

Skutki:Skutki: rozwój ewolucjonizmurozwój ewolucjonizmu wprowadzenie metod badawczych wprowadzenie metod badawczych

wypracowanych przez nauki wypracowanych przez nauki przyrodnicze do badań ludzkiego życia przyrodnicze do badań ludzkiego życia kształtowanie postaw agnostycznych,kształtowanie postaw agnostycznych, a nawet ateistycznycha nawet ateistycznych

Ramy czasowe epoki w Polsce Ramy czasowe epoki w Polsce

Początek:Początek: Rok 1864 – klęska powstania Rok 1864 – klęska powstania

styczniowegostyczniowego

Koniec:Koniec: Lata 90 XIX w. – debiut nowego pokolenia Lata 90 XIX w. – debiut nowego pokolenia

poetów poetów Rok 1898 – ogłoszenie nowego programu Rok 1898 – ogłoszenie nowego programu

literackiego w cyklu artykułów A. literackiego w cyklu artykułów A. Górskiego „Młoda Polska”Górskiego „Młoda Polska”

Rzeczywistość popowstaniowaRzeczywistość popowstaniowa

Powstanie styczniowe jako najbardziej Powstanie styczniowe jako najbardziej bolesne doświadczenie nowego pokolenia bolesne doświadczenie nowego pokolenia

Prześladowanie Polaków: aresztowania, Prześladowanie Polaków: aresztowania, zsyłki na Sybir, ostra cenzurazsyłki na Sybir, ostra cenzura

Utrata wiary w sens romantycznych haseł Utrata wiary w sens romantycznych haseł walki narodowowyzwoleńczejwalki narodowowyzwoleńczej

Zubożenie społeczeństwaZubożenie społeczeństwa Narodziny programu pozytywistycznegoNarodziny programu pozytywistycznego

Hasła programowe polskich Hasła programowe polskich pozytywistówpozytywistów

Praca organicznaPraca organiczna Praca u podstawPraca u podstaw Emancypacja kobietEmancypacja kobiet Asymilacja ŻydówAsymilacja Żydów

Aleksander Gierymski Aleksander Gierymski „ „Żydówka z cytrynami”Żydówka z cytrynami”

A. Gierymski „Święto trąbek”A. Gierymski „Święto trąbek”

Praca organicznaPraca organiczna

Społeczeństwo, państwo to jedenSpołeczeństwo, państwo to jeden

organizm, aby dobrze funkcjonowało,organizm, aby dobrze funkcjonowało,

każda dziedzina życia społecznego musikażda dziedzina życia społecznego musi

być zdrowa.być zdrowa.

„„Człowiek jako tako Człowiek jako tako

ucywilizowany nie może istnieć ucywilizowany nie może istnieć

bez społeczeństwa.”bez społeczeństwa.”

B. PrusB. Prus

Praca u podstawPraca u podstaw

Hasło głoszące konieczność pracy zHasło głoszące konieczność pracy zludem i nad ludemludem i nad ludem

A. Gierymski „Trumna chłopska”A. Gierymski „Trumna chłopska”

A.Gierymski A.Gierymski

„„Powiśle”Powiśle”

A. Gierymski A. Gierymski

„„Przystań Przystań na Solcu”na Solcu”

Typ - ideał bohatera epokiTyp - ideał bohatera epoki

Pozytywista to człowiek aktywny, rozsądny, ufa Pozytywista to człowiek aktywny, rozsądny, ufa nauce.nauce.

Reformator zaangażowany w walkę o poprawę Reformator zaangażowany w walkę o poprawę świata poprzez pracę. świata poprzez pracę.

Społecznik wrażliwy na niesprawiedliwość Społecznik wrażliwy na niesprawiedliwość społeczną, poświęcający się dla ludzi, zwłaszcza społeczną, poświęcający się dla ludzi, zwłaszcza tych najuboższych i pokrzywdzonych.tych najuboższych i pokrzywdzonych.

Uporządkowany – ułoży sobie życie tak, by świat Uporządkowany – ułoży sobie życie tak, by świat miał z niego pożytek.miał z niego pożytek.

Realista – człowiek mocno tkwiący w otaczającej Realista – człowiek mocno tkwiący w otaczającej go rzeczywistości, który przeżywa realne go rzeczywistości, który przeżywa realne problemy swoich czasów. problemy swoich czasów.

Kanony sztuki Kanony sztuki II połowy XIX wieku II połowy XIX wieku

RealizmRealizm

NaturalizmNaturalizm

Realizm Realizm Kierunek w sztuce II połowy XIX w. oparty na Kierunek w sztuce II połowy XIX w. oparty na

zasadzie mimetyzmu tj. naśladowaniu zasadzie mimetyzmu tj. naśladowaniu rzeczywistości wręcz z fotograficzną rzeczywistości wręcz z fotograficzną dokładnością. Świat trzeba pokazywać dokładnością. Świat trzeba pokazywać takim, jakim jest.takim, jakim jest.

„„Powieść Powieść jest zwierciadłem jest zwierciadłem przechadzającym się po gościńcu”.przechadzającym się po gościńcu”.

StendhalStendhal

Cechy realizmu Cechy realizmu Realista dąży do pokazania obrazu świata o Realista dąży do pokazania obrazu świata o

charakterze syntetycznymcharakterze syntetycznym

Przedstawia mechanizmy życia społecznego lub Przedstawia mechanizmy życia społecznego lub natury ludzkiej, ale poza tym, co uchwytne, natury ludzkiej, ale poza tym, co uchwytne, badalne, interesuje go także to, co nieuchwytnebadalne, interesuje go także to, co nieuchwytne

Przedstawia społeczne i fizyczne uwarunkowania Przedstawia społeczne i fizyczne uwarunkowania życia bohaterów, ale dąży też do pełniejszego życia bohaterów, ale dąży też do pełniejszego ukazania ich życia wewnętrznegoukazania ich życia wewnętrznego

Rezygnuje z bezpośrednich ocen, ale dba o to, by Rezygnuje z bezpośrednich ocen, ale dba o to, by czytelnik wiedział, co jest dobre, a co złeczytelnik wiedział, co jest dobre, a co złe

J. Chełmoński „ Dworek w Kuklówce”J. Chełmoński „ Dworek w Kuklówce”

JJ

J. Chełmoński „Orka”J. Chełmoński „Orka”

J. Chełmoński „Owczarek”J. Chełmoński „Owczarek”

Naturalizm Naturalizm Kierunek w sztuce będący kontynuacją realizmu, Kierunek w sztuce będący kontynuacją realizmu,

który koncentruje się na biologicznej sferze który koncentruje się na biologicznej sferze ludzkiego życia, traktując człowieka jako część ludzkiego życia, traktując człowieka jako część świata natury. Naturalizm nie stroni od świata natury. Naturalizm nie stroni od ukazywania często drastycznych szczegółów.ukazywania często drastycznych szczegółów.

Emile ZolaEmile Zola

1840 – 1902 1840 – 1902

Cechy naturalizmuCechy naturalizmu

Naturalista bardzo dokładnie analizujeNaturalista bardzo dokładnie analizuje

wycinek rzeczywistości wycinek rzeczywistości W świecie ludzkim – tak jak w świecie natury - W świecie ludzkim – tak jak w świecie natury -

szuka działania niezmiennych praw, tworzących szuka działania niezmiennych praw, tworzących

spójny łańcuch przyczynowo-skutkowyspójny łańcuch przyczynowo-skutkowy Człowieka pokazuje jako reprezentanta Człowieka pokazuje jako reprezentanta

społeczeństwa i jako istotę biologicznąspołeczeństwa i jako istotę biologiczną Dąży do opisu typu naukowego, obiektywnego, Dąży do opisu typu naukowego, obiektywnego,

chętnie wspiera się autorytetem uczonych, stara chętnie wspiera się autorytetem uczonych, stara się unikać wartościowaniasię unikać wartościowania

Gustave Courbet „ Kamieniarze”Gustave Courbet „ Kamieniarze”

Gustave Caillebotte „Cykliniarze”Gustave Caillebotte „Cykliniarze”