Ciszewska SylwiaJedlińska Joanna

Kluz Anna

Ograniczona ruchomość żuchwy

Ograniczone otwieranie ust i zmniejszony zakres ruchów ekscentrycznych to częste objawy w przypadku dolegliwości mięśniowych jak i stawowych

Jeżeli ograniczona ruchomość żuchwy ma charakter wewnątrzstawowy

– to max. zakres odwodzenia żuchwy wynosi 25 – 30 mm. Od tego punktu pacjent dalej nie może otworzyć, nawet jeśli badający lekarz przystąpi do biernego, dalszego odwodzenia żuchwy pacjenta z niewielką siłą. Odczuwa się tu tzw. „twarde odczucie końcowe”.

- W czasie wykonywania ruchów na boki – przesuwanie żuchwy w stronę przeciwną w odniesieniu do dotkniętego stawu będzie ograniczone, podczas gdy ruch w stronę jednoimienną będzie wykazywać prawidłowy zakres.

Ograniczone odwodzenie żuchwy na tle mięśniowym =

manifestacja zaburzenia w obrębie mięśni przywodzących żuchwę (objawia się w dowolnym momencie otwierania ust)

Np. ograniczone odwodzenie żuchwy o zakresie 8-10 mm najczęściej ma tło mięśniowe – wystarczy przyłożyć niewielką siłę w teście dalszego biernego odwodzenia żuchwy, by mięśnie przywodzące uległy rozciągnięciu, co będzie przejawiać się większym zakresem rozwierania szczęk. Odczuwa się tu tzw. „miękkie odczucie końcowe”.

W czasie ruchów bocznych żuchwy, mięśnie te na ogół nie ulegają wydłużeniu, stąd ruchy te będą mieć normalny zakres.

Przewlekła ograniczona ruchomość żuchwy

Przewlekła ograniczona ruchomość żuchwy. Główna cecha: brak możliwości pełnego otwarcia ust przez pacjenta Rzadko wiąże się z objawami bólowymi, czy zmianami destrukcyjnymi –

dlatego należy wnikliwie rozpatrzyć, czy leczenie tych zaburzeń jest konieczne. Jest ono wskazane tylko wtedy, gdy ograniczenie ruchów żuchwy upośledza znacznie czynność układu ruchowego narządu żucia

Jeżeli towarzyszą objawy bólowe – są wynikiem reakcji zapalnej, która jest następstwem ruchów o zasięgu przekraczającym zakres ograniczenia

Np. próba otwarcia ust przez pacjenta w zakresie większym niż pozwalają na to zmiany patologiczne, albo uraz, który wymusza przyjęcie przez żuchwę większego zakresu odwodzenia, niż determinowany przez ograniczenie

Jeżeli towarzyszą objawy stanu zapalnego – należy przeprowadzić leczenie prowadzące do ich eliminacji

Jeżeli brak jest jakichkolwiek objawów bólu podczas wykonywania ruchów czynnościowych – nie podejmuje się żadnej terapii poza leczeniem wspomagającym, bez podejmowania leczenia definitywnego

Przewlekła ograniczona ruchomość żuchwy – podział.Ze względu na czynniki przyczynowe dzieli się

na:1.Ankylozę2.Kontrakcję (skrócenie mięśnia)3.Uwięźnięcie wyrostka dziobiastego

Ankyloza

Z definicji jest to nieprawidłowa ruchomość stawuW zależności od tkanki ograniczającej ruchomość struktur

moblinych wyróżniamyI. Ankylozę włóknistą

jest najczęściej występującą postacią może zachodzić między głową żuchwy, a krążkiem

stawowym – w dolnym piętrze SSŻ lub między krążkiem stawowym, a dołkiem stawowym –

w górnym piętrze SSŻ

II. Ankylozę kostną ma miejsce pomiędzy dołkiem stawowym, a głową

żuchwy, co uniemożliwia wyróżnienie istnienia w tym przypadku wyraźnego krążka stawowego

jest rzadkim zjawiskiem ma poważniejszy charakter przyczyny i leczenie pokrywają się z ankylozą włoknistą

AnkylozaPrzyczyny

krwawienie do jamy stawu w następstwie mikrourazu – najczęstsza przyczyna

ankyloza włóknista jest kontinuum zaburzeń przebiegających z adhezją w obrębie stawu, które stopniowo wywołują ograniczenia ruchomości; chroniczny stan zapalny powoduje pogorszenie stanu pacjenta prowadząc do rozwoju tkanki włóknistej (jeżeli w tym procesie będzie uczestniczyć tkanka kostna, powstanie również ankyloza kostna)

Badania podmiotowe

Pacjent donosi o ograniczonym zakresie otwierania ust

Brak dolegliwości bólowychZgłasza, że zaburzenie towarzyszy mu od

dłuższego czasu, nie kojarzy go z innymi dolegliwościami

Charakterystyka kliniczna

W większości przypadków głowa żuchwy może wykonywać z pewnym ograniczeniem ruch rotacyjny w dolnej powierzchni krążka stawowego – pacjent jest w stanie do pewnego stopnia odwieść żuchwę (rejestrowane jako odległość międzysieczna rzędu 25 mm); ograniczone są ruchy boczne

W przypadku ankylozy jednostronnej, badaniem czynnościowym stwierdza się relatywnie prawidłowy zakres ruchu bocznego żuchwy w stronę dotkniętego stawu, podczas gdy ruch w stronę stawu zdrowego jest znacznie ograniczony

Podczas odwodzenia żuchwy – tor jej ruchu ulega odgięciu w stronę dotkniętego stawu , w którym ani palpacyjnie, ani radiologicznie nie stwierdza się ruchu wyrostka kłykciowego

Ankylozę kostną można często wykryć jednak na zdjęciach RTG

Leczenie definitywne

Może być niewskazane ze względu na możliwość wykonywania ruchów czynnościowych przez pacjenta

(mimo ich ograniczenia)

W przypadkach, gdy ruchomość żuchwy nie jest akceptowalna (tu: znaczne ograniczenie zakresu jej ruchu), jedynym skutecznym sposobem jest zabieg chirurgiczny – najmniej inwazyjną jest artroskopia (wziernikowanie wnętrza stawu). Gdy ankyloza ma charakter zbyt nasilony, aby artroskopia mogła być skuteczna, stosuje się inne zabiegi chirurgiczne. W tym przypadku trzeba wziąć pod uwagę, że dodatkowo mięśnie mogą znajdować się w stanie kontrakcji miostatycznej – stąd po eliminacji ankylozy należy również zająć się postępowaniem terapeutycznym wobec mięśni

Leczenie wspomagające

Nie jest wskazane, bo ankyloza przebiega bezobjawowo

Gdy żuchwa przyjmie położenie wymuszone, poza zakresem swej ruchomości determinowanej przez zaburzenie, może dojść do uszkodzenia tkanek – wtedy może pojawić się reakcja zapalna i objawy bólowe, co tłumaczy wprowadzenie leczenia wspomagającego -> polega na świadomym ograniczaniu ruchów żuchwy w zakresie bezbolesności (dodatkowo można zlecić pacjentowi: aplikację środków znieczulających i głębokiego ciepła)

W ankylozie włóknistej na zdjęciach rtg głowa żuchwy i panewka stawowa mogą mieć obraz prawidłowy, ale szpara stawowa jest zwężona

W ankylozie kostnej szpara stawowa jest niewidoczna –wypełniona jest przez element kostny łączący powierzchnie stawowe

W przypadku podejrzenia ankylozy kostnej niezbędne jest wykonanie badania TK w celu potwierdzenia nieobecności szpary stawowej na zdjęciu rentgenowskim

stan po nieleczonym złamaniu SSŻ. Zdjęcie pantomograficzne ukazuje ankylozę lewego SSŻ

Maksymalny zakres odwodzenia żuchwy w przypadku ankylozy włóknistej prawego SSŻ.Ograniczenie ruchu przebiega wraz z wyraźnym odgięciem toru ruchu z płaszczyzny pośrodkowej w stronę dotkniętego stawu.

Całkowita ankyloza kostna u 3 – letniego pacjenta.

Zwłóknienie torebki stawowejJest przyczyną (związanej ze zmianami włóknistymi)

patologicznej ograniczonej ruchomości żuchwyWięzadło torebkowe otaczające SSŻ częściowo

odpowiada za zakres prawidłowych ruchów wykonywanych w stawie. Gdy nastąpi jego zwłóknienie, tkanki budujące mogą się obkurczyć, co ogranicza ruchy głowy żuchwy w obrębie stawu i prowadzi właśnie do przewlekłej, ograniczonej ruchomości żuchwy

Przyczyny powstawania:Zapalenie toczące się w obrębie okolicznych tkanek ->

stan zapalny -> zwłóknienie torebki stawowejUrazy pochodzenia zewnętrznego (uderzenie w bródkę)Urazy pochodzenia wewnętrznego ( aktywność

parafunkcjonalna)

Leczenie definitywne – niemalże zawsze przeciwwskazane, ponieważ:

I. Zwłóknienie torebki ogranicza tylko marginalnie zakres ruchów żuchwy, nie jest przyczyną głównego zaburzenia czynnościowego

II.Zwłóknienie jest stanem wymagającym interwencji chirurgicznej, co należy rozważyć, bo jest to interwencja która może prowadzić do ponownego zwłóknienia podczas gojenia

Leczenie wspomagające

Też nie jest zasadniczo wskazane, bo zwłóknienie to przebiega bezobjawowo

Jeżeli pojawia się jednak stan zapalny z powodu urazu mechanicznego, to należy przeprowadzić leczenie wspomagające

Kontrakcja mięśnia

Definicja: bezbolesne skrócenie mięśniaWyróżniamy dwa typy kontrakcji mięśnia:I. MiostatycznaII.Miofibrotyczna Kontrakcja mięśni unoszących żuchwę ->

przewlekła ograniczona jej ruchomość

Kontrakcja miostatycznaPrzyczyna

Brak możliwości pełnego rozciągnięcia mięśnia przez dłuższy czas – przyczyną tego stanu mogą być dolegliwości bólowe podczas pełnego rozciągnięcia -> z tego wynika, że kontrakcja miostatyczna jest często następstwem innego zaburzenia

Badanie podmiotowe

Dostarcza informacji na temat długotrwałego ograniczenia ruchów żuchwy

Utrudnione odwodzenie żuchwy jest częstym następstwem dolegliwości bólowych, które jednak w momencie konsultacji z lekarzem już nie występują (ból dawny)

Charakterystyka klinicznaGłówną typową cechą kliniczna jest

bezbolesne ograniczenie ruchomości żuchwy

Leczenie definitywne

Istotną cechą jest rozpoznanie przyczyny kontrakcji miostatycznej – jeżeli ona nadal istnieje, najpierw należy zacząć od jej niwelacji, a później przystąpić do przywrócenia prawidłowej ruchomości żuchwy

Leczenie polega na stopniowym przywracaniu pierwotnej, prawidłowej, spoczynkowej długości dotkniętych mięśni, co jest procesem długotrwałym, wymagającym cierpliwości

Pomocne są tu 2 rodzaje ćwiczeńI. Bierne rozciąganieII.Otwieranie ust z blokowaniem bródki

Bierne rozciąganieWykonuje się przez maksymalne otwarcie ust

przez pacjenta, po czym przystępuje on do dalszego delikatnego i ostrożnego rozciągania mięśni poza zakres ograniczenia

Należy przeprowadzać je w sposób ostrożny, by nie uszkodzić tkanki mięśniowej, ani nie wywołać reakcji bólowej i zapalnej

Można prowadzić te ćwiczenia, umieszczając dodatkowo palce między zębami i rozpoczynając rozciąganie mięśni po ich wstępnym rozluźnieniu

Stosując tę technikę ćwiczeń należy zachować szczególną ostrożność

Efekty osiąga się na przestrzeni tygodni

Ćwiczenie biernego rozciąganiamięśni

Otwieranie ust z blokowaniem bródki Wykorzystuje się tu odruchy fizjologiczne, pomocne w rozluźnieniu mięśni

przywodzących żuchwę – mechanizm odruchów polega na zasadzie odwrotnej pętli odruchowej, mającej miejsce między mięśniami przywodzącymi i odwodzącymi żuchwę = aby mogło nastąpić przywodzenie żuchwy, mięśnie ją dźwigające muszą ulec skurczowi w tym samym momencie i zakresie , co mięśnie odwodzące żuchwę (tzw. Odruch na rozciągnie)

Jeśli w obrębie któregoś mięśnia z danej grupy występuje miejscowa tkliwość mięśniowa, to pełne rozciągnięcie wszystkich mięśni jest niezmiernie trudne

Aby umożliwić rozluźnienie mięśni w tej sytuacji, można włączyć mechanizm zwany sprzężeniem neurologicznym (feedback neurologiczny). Efekt ten uzyskuje się przez nakazanie pacjentowi drobnych skurczów naprzemiennych, poszczególnych mięśni antagonistycznych

Jeśli mięśnie unoszące żuchwę nie ulegają odpowiedniemu rozluźnieniu, to skurcz mięśni odwodzących, uzyskiwany przez otwieranie ust z blokowaniem bródki, powoduje powstawanie impulsacji w obrębie układu nerwowego, prowadzącej do rozluźnienia mięśni przywodzących żuchwę (zjawisko relaksacji odruchowej)

Ćwiczenie otwierania ust z blokowaniem bródki

Nakazanie pacjentowi umieszczenia palców pod bródką, po czym następuje otwieranie ust z przykładanym w ten sposób oporem przez dłoń pacjenta

Cykl ten należy powtórzyć 10 razy, 2-3 x dziennieSiła oporu dłoni powinna być niezbyt intensywnaĆwiczenie nie powinno wywoływać jakiegokolwiek

bóluPrzed i po ćwiczeniu wskazane jest

przeprowadzenie biernego rozciągania mięśni unoszących żuchwę

Jeżeli ograniczenie ruchów bocznych żuchwy – analogiczne ćwiczenie dla żuchwy

Otwieranie ust z blokowaniem bródki – z przyłożonym oporem ze strony palca.

Ruch żuchwy w bok z blokowaniem bródki przez palce pacjenta.

• Leczenie wspomagające

Przy pojawieniu objawów – zastosowanie środków przeciwbólowych

Pomocne są termoterapia i ultradźwięki

Kontrakcja miofibrotyczna

Przyczyna

W wyniku nasilonych zjawisk adhezji w obrębie tkanki mięśniowej lub powięzi otaczającej dany mięsień

Powstałe adhezje zbudowane z tkanki fibrotycznej zapobiegają wzajemnym ruchom włókien mięśniowych względem siebie, uniemożliwiając tym samym pełne rozciągnięcie mięśnia

Na skutek urazów mięśni

Badanie podmiotowe

Pacjent wspomina o urazach mięśni, długotrwałe ograniczenie ruchów żuchwy

Brak dolegliwości bólowych

Charakterystyka kliniczna

Bezbolesne ograniczone odwodzenie żuchwyRuchy boczne o zakresie prawidłowymPrzy trudnej diagnostyce – zalecane

wykonanie zdjęcia RTG stawuRaczej brak ostrych zaburzeń zwarcia

Leczenie definitywne

Mięsnie mają w tym przypadku skłonność do rozluźnienia, ale nie zwiększa się ich długość

Wydłużenie mięśnia może nastąpić na skutek trwałego pociągania (trakcji elastycznej)

Generalną metodą jest chirurgiczne uwolnienie przyczepów i ich ponowne umocowanie

Po interwencji chirurgicznej – wprowadzenie leczenia terapeutycznego mięśni : dotkniętego i okolicznych

Leczenie wspomagające

Nie jest wskazane (brak dolegliwości bólowych)

Jeśli jednak pojawi się ból zalecane leczenie, jak w kontrakcji miostatycznej

Uwięźnięcie wyrostka dziobiastego

Podczas odwodzenia żuchwy wyrostek dziobiasty przesuwa się ku przodowi i w dół pomiędzy łukiem jarzmowym i boczną powierzchnią szczęki

Jeśli jego droga jest oporna, to jego ruch nie będzie przebiegał płynnie i nie nastąpi pełne otwarcie ust

Przyczyny

Przewlekła nadmierna aktywność mięśnia skroniowego -> elongacja wyrostka dziobiastego żuchwy -> uwięźnięcie wyrostka

Uraz lub infekcja -> wypełznięcie tkanki łącznej -> uwięźnięcie wyrostka

Jeśli zwłóknieniu ulegną tkanki znajdujące się doprzednio i poniżej wyrostka dziobiastego, to wyrostek ten nie jest w stanie wykonywać swobodnego ruchu między szczęką i łukiem jarzmowym

Następstwem urazów, związanych na przykład z zabiegami chirurgicznymi tej okolicy może być bliznowacenie okolicznych struktur

Badanie podmiotowe

Pacjent zgłasza bezbolesne ograniczenie zakresu odwodzenia żuchwy

Długotrwałe przemieszczenie krążka stawowego

Charakterystyka kliniczna

Podczas wszystkich ruchów żuchwy, stwierdza się ograniczenie ich zasięgu, w szczególności dotyczy ono ruchu protruzyjnego

Jeśli impedancja wyrostka dziobiastego jest problemem jednostronnym, to podczas odwodzenia żuchwy, następować będzie odgięcie w stronę, po której znajduje się nieprawidłowość

W diagnostyce pomocna może być TK

Leczenie definitywne

Modyfikacja tkanek odpowiedzialnych za wywołanie zaburzenia

Zastosowanie ultradźwięków w połączeniu z delikatnymi ćwiczeniami biernego rozciągania dotkniętych struktur

Interwencja chirurgiczna – skrócenie wyrostka lub eliminacja kolidującej tkanki (bezbólowe schorzenie, a więc interwencja chirurgiczna jest ryzykownym krokiem o dużej ingerencji w tkanki, może prowadzić w procesie gojenia do zwłóknienia, co było przecież przyczyną wykonania tego zabiegu) ; wskazana gdy czynność URNŻ jest zaburzona

Leczenie wspomagające

Jeżeli wystąpi reakcja zapalna wtedy można przeprowadzić leczenie wspomagające, zazwyczaj jednak jest to schorzenie bez dolegliwości

Niezwykle długi wyrostek dziobiasty.

Radiologiczne nieprawidłowości stawu skroniowo - żuchwowego

Zaburzenia rozwojowe

Anomalie związane z kształtem i rozmiarem składowych stawu

Obejmują : głównie głowę żuchwy ale też możliwe są w części skroniowej stawu

Niedorozwój wyrostka kłykciowego

Obejmuje agenezję (brak wykształcenia)Aplazję (brak rozwoju zawiązka)Hiperplazję Hipoplazję (niedorozwój)

Głowa żuchwy ma zmniejszone rozmiary, ale prawidłową budowę morfologiczną.Zmniejszona jest również panewka stawowa, a czasami także gałąź i trzon żuchwy po stronie chorej. Pogłębione jest wcięcie pomiędzy wyrostkiem kłykciowym a dziobiastym.

Hiperplazja wyrostka kłykciowegoDefinicja Jest to nieprawidłowość rozwojowa, ujawniająca się

jako powiększenie lub rzadziej deformacja głowy żuchwy, co może mieć pośredni wpływ na dołek stawowy, który dostosowuje się do nieprawidłowej głowy

Etiologia związana jest z nadczynną chrząstką lub przetrwałymi resztkami tkanki chrzęstnej, co zwiększa grubość warstw chrząstkowych i przedchrząstkowych

Jest to stan jednostronny, któremu może towarzyszyć hiperplazja żuchwy po tej samej stronie

Objawy kliniczne

Częściej u mężczyzn przed 20 – tym rokiem życia Zazwyczaj ustępuje samoistnie po zakończeniu rozwoju

kostnego W niewielu przypadkach obserwuje się kontynuację wzrostu

lub początek choroby u dorosłych U pacjentów obecna jest asymetria żuchwy, której

zaawansowanie zależy od stopnia przerostu wyrostka kłykciowego

Broda może ulec przemieszczeniu w stronę zdrową lub pozostaje bez zmian (wtedy widoczny jest wzrost pionowy gałęzi, trzonu żuchwy lub wyrostka zębodołowego po chorej stronie). Rezultatem może być zgryz otwarty tylny po stronie chorej

Pacjenci mogą odczuwać dolegliwości związane z dysfunkcją SSŻ oraz skarżyć się na zmniejszone zaburzone rozwarcie żuchwy, co wynika z powiększonej głowy żuchwy

Objawy radiologiczne

Głowa żuchwy może się wydawać w miarę prawidłowa, ale być symetrycznie powiększona lub mieć zmieniony kształt albo nieregularny zarys

Może występować wydłużenie głowy i szyjki wyrostka kłykciowego z kompensacyjnym doprzednim zgięciem w kształcie odwróconej litery L

Szyjka żuchwy może być wydłużona i pogrubiona i przemieszczona bocznie w płaszczyźnie strzałkowej

Z powodu przerostu tylnego zbocza guzka stawowego, dołek stawowy może być powiększony (gałąź i trzon żuchwy po stronie chorej również)

• DiagnostykaSzczególnie przydatne są zdjęcia tele-boczne

czaszkiZdjęcia pantomograficzne mogą mieć ograniczoną

wartość z powodu trudności w pozycjonowaniu przy znaczniej asymetrii szkieletu części twarzowej czaszki

Zdjęcia rentgenowskie, badanie TK- widoczny przerost wyrostka kłykciowego (wydłużenie głowy i szyjki żuchwy). Przerost wyr. Kłykciowego powoduje także przemieszczenie trzonu i gałęzi żuchwy ku dołowi i do przodu. Struktura beleczkowa powiększonej kości jest prawidłowa, co ułatwia różnicowanie z nowotworami SSŻ.

Leczenie

Składa się z postępowania ortodontyczno – chirurgicznego po zakończeniu wzrostu wyrostka kłykciowego

W diagnostyce różnicowej przerostu wyr. Kłykciowego należy uwzględnić

jednostronny niedorozwój twarzy,niedorozwój wyrostka kłykciowego strony

przeciwnej Dyspazję (zmiana przedrakowa) włóknistą Nowotwory SSŻ (kostniak, chrzęstniak,

chrzęstniakomięsak)

Niekiedy istnieją trudności w różnicowaniu z jednostronnym przerostem twarzy, jednak pomocna jest wtedy ocena przerostu tkanek miękkich i języka (nieobecna przy izolowanym przeroście wyrostka kłykciowego)

Jednostronna hiperplazja wyrostka kłykciowego

Przerost wyrostka kłykciowego żuchwy jest najczęściej jednostronny.

Hipoplazja prawego stawu skroniowo-żuchwowego.strzałka-przednia część krążkaGrot- tylna część krążkaT-guzek stawowyF-dołek stawowyC-głowa żuchwyA-przewód słuchowy zewnętrznyPrzy zamkniętych ustach

Ta sama sekwencja MR przy otwartych ustach

Hipoplazja wyrostka kłykciowegoDefinicjaNiemożność uzyskania przez niego

prawidłowego rozmiaru z powodu wad wrodzonych, zaburzeń rozwojowych lub nabytych chorób wpływających na jego wzrost

Głowa żuchwy małaSchorzenie może być dziedziczneMoże pojawić się na skutek urazów we

wczesnym wieku, urazów okołoporodowych chrząstki stawowej lub zapaleń powierzchni wewnątrzstawowych

Objawy kliniczne

Wpływa na niedobór wzrostu żuchwy -> często związana jest z niedorozwojem gałęzi i trzonu żuchwy

Wady wrodzone :Jedno- lub obustronneWady nabyte: jednostronne`( nabyte na skutek

promieniowania jonizującego, infekcji)Asymetria żuchwyObjawy dysfunkcji SSŻBródka przemieszcza się w stronę chorą, a

żuchwa zbacza w tę stronę podczas rozwarciaWywołuje chorobę zwyrodnieniową stawu

Objawy radiologiczne

Głowa żuchwy i dołek stawowy radiologicznie mniejsze

Szyjka wyrostka kłykciowego i wyrostek dziobiasty są bardzo smukłe i skrócone lub wydłużone

Tylny brzeg gałęzi i szyjki żuchwy mogą być nachylone do tyłu

Gałąź i trzon żuchwy po stronie chorej małe -> asymetria żuchwy i stłoczenie zębów

Wcięcie żuchwy pogłębioneSilnie zaznaczone we wczesnym okresie życia

Leczenie

Zabieg operacyjnyPrzeszczepy kostneLeczenie ortodontyczne

Obustronna hipoplazja wyrostków kłykciowych. Widoczny niewystarczający wzrost żuchwy.

Młodzieńcze zwyrodnienie stawu = zwyrodnienie Boeringa, młodzieńcze

zwyrodnienie deformująceDefinicjaZaburzenie wzrostu wyrostka kłykciowegoObjawia się hipoplazją i zmianami

morfologicznymiJedno- lub obustronnePowoduje wtórne zmiany zwyrodnieniowe

Objawy kliniczne

Dotyka dzieci i dorosłych w okresie wzrostu żuchwy

Częściej u kobietAsymetria żuchwyDysfunkcja SSŻ

Objawy radiologiczne

Głowa wyrostka kłykciowego ma obraz muchomora z widocznym spłaszczeniem i pozornym wydłużeniem powierzchni artykulacyjnej głowy żuchwy oraz grzbietowym przechyleniem głowy żuchwy i szyjki

Szyjka żuchwy skrócona Głowa żuchwy spoczywa na górnym brzegu gałęzi

żuchwy Powierzchnia komponentów SSŻ spłaszczona Po stronie chorej progresywne skrócenie gałęzi żuchwy

i pogłębienie jej wcięcia W długo obecnych zmianach – nakładające się zmiany

zwyrodnieniowe stawu

Leczenie

Zabiegi chirurgiczne Leczenie ortodontyczne (korekta asymetrii

żuchwy)

Młodzieńcze zwyrodnienie SSŻ. Głowa żuchwy ma kształt muchomora i jest nachylona dotylnie. Brak szyjek żuchwy

Objawy kliniczne

Obustronna częściej pojawia się u mężczyznU wielu zaczyna się na początku okresu

dojrzewania (opisano też przypadek u 3 – letniego dziecka)Postępujące ograniczenie otwierania ust i

występujący szczękościskbezbolesność

Hiperplazja wyrostka dziobiastegoDefinicjaNabyta (jedno- lub obustronna) lub rozwojowaWydłużenie wyrostka dziobiastegoNabyta jest odpowiedzią na ograniczony ruch

wyrostka kłykciowego spowodowany nieprawidłowościami takimi jak ankyloza

Objawy radiologiczne

Najlepszymi badaniami są: pantomogram, zdjęcie tomograficzne i badanie TK

Wyrostki dziobiaste są wydłużone, a ich wierzchołki wystają przynajmniej 1 cm ponad dolną krawędź łuku jarzmowego -> wyrostek dziobiasty może uderzać w przyśrodkową powierzchnię łuku jarzmowego podczas ruchu otwierania ograniczając przesunięcie wyrostka kłykciowego

Wyrostek dziobiasty może być duży, mieć prawidłowy kształt lub być skrzywiony doprzednio i wykazywać zagęszczenie struktury kostnej.

Tylna powierzchnia wyrostka jarzmowego szczęki może być przemodelowana w celu przystosowania się do wykonywania funkcji przez przerośnięty wyrostek dziobiasty

Obraz radiologiczny SSŻ zwykle jest prawidłowy

Leczenie

Obejmuje osteotomię lub chirurgiczne usunięcie wyrostka kłykciowego oraz fizjoterapię pooperacyjną

Rozszczepienie wyrostka kłykciowegoDefinicjaCharakteryzuje się pionowym zagłębieniem,

wcięciem lub głęboką szczeliną w środku głowy żuchwy, widocznymi w płaszczyźnie czołowej lub strzałkowej lub widoczne podwojenie wyrostka w postaci „rozszczepionej” głowy żuchwy

Jednostronne lub obustronneMoże być rezultatem zablokowania dopływu

krwi lub długotrwałego linijnego złamania kłykcia

Objawy kliniczne

Dysfunkcja ze strony SSŻTrzaski, trzeszczeniaBól

Objawy radiologiczneZagłębienie lub wcięcie obecne na górnej

powierzchni głowy żuchwy, nadając jej kształt sercowaty w projekcji przednio – tylnej

Podwojona głowa żuchwy widoczna w cięższych przypadkach w płaszczyźnie przyśrodkowo – bocznej

Dołek stawowy może być przemodelowany, aby zastosować się do zmienionej morfologii głowy żuchwy

Leczenie

Nie jest wskazane do czasu wystąpienia dolegliwości bólowych lub zaburzeń funkcji stawu

Dwudzielny wyrostek kłykciowy.

W ostatnich kilkudziesięciu latach obserwuje się gwałtowne zwiększanie się liczby chorych, u których występują zaburzenia SSŻ

Skomplikowana budowa SSŻ i złożona etiopatogeneza jego schorzeń stwarza liczne problemy diagnostyczne

Nieprawidłowo zdiagnozowane, a co za tym następuje, nieprawidłowo leczone schorzenia układu ruchowego narządu żucia, mogą prowadzić do powstania wewnątrzstawowych zmian zwyrodnieniowo-wytwórczych i w konsekwencji do ankylozy tego stawu

W dobie obecnego rozwoju technik diagnostycznych istnieje wiele metod diagnozowania chorób SSŻ, nie tylko klinicznych, ale też obrazowych (tj. radiografia konwencjonalna, tomografia komputerowa, Ultrasonografia, tomografia rezonansu magnetycznego, artrografia i artroskopia SSŻ)

Zdjęcia rentgenowskie

Na zdjęciach konwencjonalnych w obrazie rentgenowskim ocenia się: strukturę i ustawienie głowy żuchwy (zagęszczenie warstwy korowej, zmiany o charakterze nadżerek i torbieli kostnych, spłaszczenie jej powierzchni stawowej), obecność wyrośli kostnych na krawędziach stawowych, wygląd, głębokość i strukturę panewki stawowej. Ponadto poddaje się ocenie wygląd panewki, wygląd guzka stawowego i szerokość szpary stawowej . Zwraca się też uwagę na ruchomość głowy, czy jest ustawiona na guzku, podwichnięta, zwichnięta lub cechuje ją brak ruchomości.

Zdjęcia uszno ‑skroniowe przeglądowe i czynnościowe według Schüllera Są to najczęściej zlecane badania okolicy ssż. Technika badania wymaga ułożenia pacjenta na brzuchu, z odgięciem głowy, tak by badany staw przylegał do kasety, a płaszczyzna strzałkowa była do niej równoległa. Lampę rentgenowską kieruje się ku dołowi pod kątem 25° w stosunku do poziomu, a promień centralny pada na kość skroniową 3 ‑4 cm powyżej przewodu słuchowego zewnętrznego pacjenta. Rutynowo zdjęcia są wykonywane obustronnie przy zamkniętych i otwartych ustach . Przedstawienie ssż w rzucie bocznym, w zwarciu i rozwarciu pozwala na ocenę szpary stawowej, kształtu i wielkości głowy żuchwy, głębokości panewki stawowej oraz struktury guzka stawowego. Punktem identyfikującym jest otwór słuchowy zewnętrzny. Wyrostek sutkowaty jest widoczny w postaci „sieci z okami” zawierającymi liczne komórki powietrzne.

Zdjęcia pantomograficzne przeglądowe i czynnościowe celowane na staw Zdjęcie pantomograficzne jest standardowym badaniem rentgenowskim układu stomatognatycznego uwidaczniającym na jednym filmie stawy skroniowo ‑żuchwowe, kości szczęk, uzębienie, zatoki szczękowe, jamę nosową, łuki jarzmowe. Zaletą techniki jest niska dawka promieniowania w porównaniu do wykonywanego wcześniej statusu zębowego i innych zdjęć okolicy ssż. Zdjęcie jest jednak obarczone pewnymi niedogodnościami w postaci „optycznego” wydłużenia trzonu żuchwy, panewki ssż i głowy żuchwy i skrócenia np. wysokości gałęzi żuchwy. Obraz jest powiększony w zależności od rodzaju pantomografu, a jego powiększenie jest podawane przez producenta i wynosi 1,3 ‑1,5 razy.

Zdjęcie pantomograficzne czynnościowe przy otwartych i zamkniętych ustach

Są to zdjęcia warstwowe obu stawów wykonywane jednoczasowo, które pozwalają na uzyskanie dokładnych informacji zarówno na temat budowy stawów skroniowo ‑żuchwowych, jak również zakresu ich ruchomości

Ultrasonografia (USG) Za pomocą badania USG osiąga się wizualizację tkanek miękkich stawu skroniowo ‑żuchwowego, niewidocznych na zdjęciach konwencjonalnych. Badanie to pozwala na ocenę ruchomości krążka w czasie rzeczywistym a także obserwację skurczu mięśnia skroniowego dolnego. Umieszcza się ją na skórze twarzy nad stawem skroniowo ‑żuchwowym, przed otworem słuchowym zewnętrznym. Punktem odniesienia do identyfikacji poszczególnych elementów stawu jest górno ‑przedni zarys głowy żuchwy. Elementy stawu ocenia się w trakcie jego pracy, obserwując, czy krążek „ślizga się” po głowie płynnym ruchem, czy z „przeskokiem”. Badania można dokumentować na zdjęciach z drukarki termicznej lub też dokumentować ruch na nośnikach magnetycznych. Można też zauważyć zwiększony udział mięśnia w trakcie ruchu głowy, niekiedy jest on jedynym elementem ssż biorącym udział w zwarciu i rozwarciu. Największą zaletą badania jest to, że wszystkie parametry ruchu są przedstawiane w czasie rzeczywistym.

Tomografia komputerowa (TK) Jest to uznana metoda badania stawów skroniowo ‑żuchwowych w urazach, procesach nowotworowych, a także do wstępnej oceny przed leczeniem protetycznym, a szczególnie implantologicznym. Współczesne aparaty TK pozwalają na badanie warstw o grubości 0,5 mm. Badanie jest wykonywane rutynowo w płaszczyźnie osiowej, wówczas pacjent leży na plecach, i czołowej – leży na brzuchu. W tym celu wyznacza się warstwy na tzw. topogramie. Podczas badania pacjent jest stopniowo przesuwany przez układ lampa ‑detektor i w tym czasie są wykonywane obrazy licznych, przylegających do siebie warstw ssż, a dane zbierane są w trakcie ciągłego ruchu lampy. Skróciło to znacznie czas badania i zmniejszyło liczbę artefaktów związanych z ruchami pacjenta. Na podstawie zebranych w czasie badania danych można wykonać rekonstrukcję obrazu w płaszczyźnie czołowej, strzałkowej, w płaszczyznach zakrzywionych, a także rekonstrukcje trójwymiarowe 3D.Wady TK są związane z narażeniem badanego na promieniowanie jonizujące, powstawaniem artefaktów utrudniających lub uniemożliwiających interpretację obrazu stomatologicznego, których przyczyną są wypełnienia zębowe i niektóre materiały protetyczne.

Tomografia rezonansu magnetycznego (TMR)

stała się metodą z wyboru w diagnostyce elementów tkanek miękkich ssż. Pozwala ona na wizualizację krążka stawowego, istotną w rozpoznawaniu i leczeniu okolicy zakrążkowej, a także mięśni skroniowych. Badanie polega na jednoczasowym zobrazowaniu wszystkich tkanek stawu, a użycie odpowiedniego oprogramowania umożliwia także obrazowanie stawu w czasie ruchu i otrzymanie informacji o jego stanie czynnościowym. Podczas badania nie stosuje się środka cieniującego Do zalet TMR zalicza się wysoką rozdzielczość obrazu, dowolność wyboru płaszczyzny badania, uwidocznienie badanych struktur w trzech wymiarach a także nienarażenie badanego na promieniowanie jonizujące. Przeciwwskazania do TMR są bezwzględne i względne. Do bezwzględnych należą: wszczepiony rozrusznik serca, wszczepy ślimakowe, materiały protetyczne i wypełnienia stomatologiczne zawierające komponenty ferromagnetyczne. Względne przeciwwskazania to: ciąża, klaustrofobia. W obrazie TMR ocenia się: typ budowy stawu, symetrię szpary stawowej, sygnał krążka stawowego, położenie krążka stawowego w płaszczyźnie czołowej i strzałkowej w zwarciu, położenie pasma tylnego krążka w zwarciu, ustawienie głowy żuchwy w rozwarciu i obecność zwyrodnieniowych zmian kostnych

Inwazyjna artrografiaPolega na podaniu środka cieniującego do górnej i dolnej przestrzeni SSŻ. Metoda ta jest przestarzała, jednak może okazać się niezbędna w pewnych przypadkach w celu ukazania łączności pomiędzy przestrzeniami stawu. Obecnie badania takie wykonuje niewiele ośrodków diagnostycznych

Urazy stawówPomimo tego, że staw skroniowo- żuchwowy jest osłonięty, to jest on podatny na urazy poprzez pośrednie lub bezpośrednie działanie sił na żuchwę. Planowanie leczenia zależy od objawów radiologicznych ( zdjęcie pantomograficzne żuchwy, zdjęcia czaszki w projekcji potyliczno-czołowej i badanie TK), w wybranych przypadkach w wyniki badania MR.

Powikłania urazówNależą do nich m.in. Zmiany zapalne

objawiające się jako poszerzenie szpary stawowej. może być ono widoczne w badaniach USG, TK, MR. Na zdjęciach czynnościowych widać zniesienie lub ograniczenie zakresu ruchów wyrostka kłykciowego

Powikłania urazówUSG – wysięk zapalny jest widoczny w SSŻ

jako bezechowy zbiornik płynowyMR – szeroka szpara stawowa wypełniona

płynem dający silny sygnał

Następstwem pourazowego stanu zapalnego może być ankyloza włóknisto-kostna.

Powikłania urazówNiewykryte i nieleczone złamania SSŻ

skutkują nierzadko zmianą morfologii stawu, zwłaszcza gdy do urazu doszło w wieku rozwojowym. Może być wówczas widoczna rotacja i przemieszczenie wyrostka kłykciowego, a nawet deformacja i asymetria twarzy.

stan po odległym złamaniu SSŻ. Na zdjęciu pantomograficznym widoczna jest rotacja i przemieszczenie lewego wyrostka kłykciowego poza dołek stawowy.

ZMIANY ZAPALNE SSŻNa zdjęciu RTG i w badaniu TK jest widoczne

poszerzenie szpary stawowej będące następstwem gromadzenia się w niej wysięku, zaś niszczenie chrząstki i/lub struktur kostnych manifestuje się zwężeniem szpary stawowej i zniekształceniem głowy żuchwy.

zmiany zapalne w SSŻ. Fragment zdjęcia pantomograficznego uwidacznia nierówną powierzchnię głowy żuchwy, jej zniekształcenie oraz deformację dołka stawowego

Badanie MR pozwala na precyzyjną ocenę zmian zapalnych w obrębie SSŻ-bardzo dobrze widoczny jest wysięk w SSŻ oraz obrzęk szpiku wyrostków kłykciowych- po dodaniu środka kontrastowego zmieniona zapalnie błona maziowa ulega silnemu wzmocnieniu

W przypadkach gdy zapalnie jest wynikiem chorób reumatoidalnych, można obserwować radiologicznie osteoporozę okołostawową i nadżerki na powierzchniach stawowych, jak również zaburzenia ruchomości SSŻ

W bardziej zaawansowanych procesach dochodzi do zwężenia szpary stawowej i spłaszczenia głowy żuchwy w wyniku niszczenia elementów chrzęstnych i łącznotkankowych

Zmiany zwyrodnieniowe SSŻMogą pojawiać się jako zmiany

zwyrodnieniowe -pierwotne (w prawidłowym SSŻ na skutek jego nadmiernego obciążenia) lub -wtórne (dot. zmienionego SSŻ, np. po urazie, w zmianach zapalnych)

Obraz radiologiczny zmian zwyrodnieniowych SSŻZwężenie szpary stawowejNadżerki tkanki kostnej-częściej wykrywane a

obrębie głowy żuchw niż dołka stawowegoSpłaszczenie powierzchni stawowych-jako

wyraz przebudowy stawuZagęszczenia podchrzęstneTworzenie osteofitów- naddatków tkanki

kostnej, zwłaszcza na przednio-dolnym obrysie głowy żuchwy

Tworzenie wewnątrzstawowych ciał chrzęstno-kostnych

Diagnostyka Najlepszym narzędziem w diagnostyce zmian

zwyrodnieniowych SSŻ są klasyczne zdjęcia warstwowe tego stawu, przekroje Cone Beam CT oraz TK.

Tomografia MR pozwala uwidocznić nieprawidłowości warstwy zbitej kości- widocznej jako obszar bezsygnałowy.

W diagnostyce różnicowej zmian zwyrodnieniowych należy uwzględnić

-reumatoidalne zapalenie stawów (gdy w obrazie radiologicznym dominują nadżerki)

-nowotwory (gdy nasilone są odczyny osteofitarne)

Rozpoznanie i różnicowanie

wewnętrznych zmian stawowychZaburzenia wewnętrzne to termin stosowany w celu opisania wewnątrzstawowych przemieszczeń funkcjonalnych SSŻ. Są one spowodowane zmiana kształtu, pozycji i struktury elementów składowych stawu. Badanie MR krążka i struktur miękkotkankowych może ujawnić wczesne stadia choroby zwyrodnieniowej, jeszcze przed pojawieniem się rozległych zmian widocznych następnie na zdjęciach radiologicznych. Na podstawie badania MR można wyróżnić 6 stadiów zaburzeń wewnętrznych.

Masa patologiczna w obrębie przestrzeni mięśnia żwacza. m-przestrzeń mięśnia żwacza, C-głowa żuchwy

Chrzęstniakowatość SSŻTo przewlekły, łagodny stan zwykle dotyczy

jednego stawuW przebiegu choroby pierwotnej dochodzi do

metaplazji (pojawienie się komórek odmiennych czynnościowo i morfologicznie od swojej macierzy)chrzęstnej resztek zarodkowej mezenchymy znajdujących się pod błoną maziową.

W błonie maziowej powstają liczne ciała chrzęstne, które powiększają się, czasem ulegają zwapnieniu i skostnieniu; mogą też się zlewać tworząc litą masę w jamie stawowej

Chrzęstniakowatość SSŻNa zdjęciu rtg widoczne są wolne ciała obce w

szparze stawowej z jej poszerzeniem, sklerotyczne zagęszczenia powierzchni stawowych i ich nieregularne zarysy, czasem zmiany osteolityczne

Aby jednak na zdjęciu rtg uwidoczniły się zacienienia w szparze stawowej, ciało obce muszą być odpowiednio duże i wysycone solami wapnia

Nierzadko cząstki o średnicy 1mm są niezauważalne na zdjęciu rtg, natomiast TK pozwala na ich uwidocznienie wraz z towarzyszącymi zmianami zwyrodnieniowymi powierzchni stawowych.

Tomografia MR umożliwia ponadto wykrycie nieuwapnionych guzków chrzęstnych, zmian kształtu i położenia krążka stawowego, natomiast uwapnione ciała, w badaniu MR , są uchwytne jako obszary bezsygnałowe.

Wrodzone warianty anatomiczne i malformacjeWzrost żuchwy jest procesem złożonym i

zależnym od wielu czynników. Zaburzenia połączeń kostno-stawowych w SSŻ mogą wpływać na rozwój żuchwy. Czas, w którym czynnik uszkadzający oddziałuje na proces wzrostu, ma duży wpływ na ciężkość stwierdzanych nieprawidłowości. Ich wynikiem może być aplazja lub hipoplazja wyrostka kłykciowego, jak również skrócenie lub wydłużenie gałęzi żuchwy powodujące nachylenie płaszczyzny zgryzu. Towarzyszyć temu mogą nieprawidłowości narządu słuchu lub dysmorfia ustno-twarzowa.

GuzyObok nieprawidłowych mas wyczuwanych w badaniu klinicznym w obrębie SSŻ, ograniczenia w otwieraniu ust stanowią istotny objaw pomocny w różnicowaniu klinicznym. Większość ograniczeń ma przyczynę zapalną, w której mięśnie żwacze są nacieczone przez komórki zapalne z ropnia zębopochodnego, zapalenia tkanki tłuszczowej, ran chirurgicznych. Miopatie, zakażenia tężcem i guzy łagodne lub złośliwe mogą również powodować ograniczone ruchy żuchwą.

Guzy łagodneTorbiel – patologiczna jama wysłana nabłonkiem, której zawartość stanowi płyn lub materiał półpłynny. Rozpoznanie oparte jest na współistnieniu objawów klinicznych, radiologicznych, a także na analizie histologicznej. Są często spotykane w żuchwie i mogą zajmować wyrostek dziobiasty lub kłykciowy. Różnicowanie polega na wyodrębnieniu form zębopochodnych (z elementów zęba) i niezębopochodnych (z procesów embrionalnych lub wzdłuż połączeń kości).

Guzy zębopochodne:SzkliwiakGuz Pindborga - charakteryzuje się na zdjęciach przeglądowych dużym rozdęciem z ubytkiem warstwy korowej. Badanie MR ujawnia zwapnienia w obrębie zmiany.Torbiele przyzębne i zębopochodne torbiele nabłonkowe

Guzy niezębopochodne:Wyrośla kostne – płaskie, guzkowate lub uszypułowane kostne uwypuklenia na blaszce korowej żuchwy lub szczęki. Na klasycznych radiogramach są one obszarami zagęszczeń, na obrazach zaś MR charakteryzują się hipointensywnym sygnałem i powinny być widoczne we wszystkich trzech płaszczyznach.Kostniak – łagodny guz istoty zbitej kości, pojawiający się śródkostnie lub przykostnie. Częściej obejmuje żuchwę niż szczękę. Zdjęcia poglądowe pokazują kostniaka jako zagęszczoną, dobrze ograniczoną masę.

Guzy stawowe – tkanki tworzące staw mogą dawać początek mezenchymalnym guzom łagodnym lub złośliwym SSŻ. Klinicznie charakteryzują się one występowaniem bólu, obrzęku i postępującym ograniczeniem ruchów żuchwy. Rozpoznanie różnicowe jest łatwiejsze dzięki wykryciu odczynów okostnowych i występowaniu miejscowych zwapnień w masie guza. Badanie MR SSŻ wymaga dokładnej znajomości obrazu łagodnych i złośliwych mas patologicznych, które mogą pojawić się w tej okolicy. W niektórych przypadkach technika badania może zostać zmodyfikowana w celu dokładnego określenia kierunku rozrostu nowotworu.

Zmiany włóknisto-kostne

Dysplazja włóknista- ma ogromne znaczenie w patologii SSŻ. Najczęściej spotykana jest w obrębie szczęki, gdzie zwykle zajmuje tylny odcinek kości. Zmianę rozpoznaje się w pierwszych trzech dekadach życia. Wyróżnia się trzy postaci tej choroby:Dysplazja jednoogniskowa - obrzęk i uczucie pełności w żuchwie, z przemieszczeniem i uwypukleniem szczęki.Zespół Albrighta – zmiany szkieletowe i zaburzenia pigmentacji skóry.Dysplazja włóknista wieloogniskowa – zmienny obraz radiologiczny- od dobrze odgraniczonych pojedynczych lub mnogich ognisk do ograniczonych jednorodnych zmian o charakterze zagęszczeń z rozdęciem kości.

Włókniak kostniejący – łagodny nowotwór złożony z tkanki łącznej i nieregularnych beleczek kostnych. Najczęstszym miejscem występowania jest żuchwa. Klasyczne radiogramy i przekroje TK wykazują ostro odgraniczone obszar, które są przejaśnieniami w okresie wczesnych zmian. W badaniu MR guz jest zbudowany z dwóch składowych:

Ubogo unaczynionych obszarów kostnych Elementów miękkotkankowych intensywnie

wzmacniających się po dożylnym podaniu kontrastu

Naczyniak – rzadko występują w obrębie żuchwy. Radiogramy i TK pokazują ten obszar jako przejaśnienia, z delikatnym beleczkowaniem kostnym. Większe naczyniaki powodują ścieńczenie i rozdęcie warstwy zbitej. Guz może być właściwie rozpoznany na podstawie badania MR, w którym wykazuje wzmocnienie po podaniu środka kontrastującego.

Guzy pochodzące z tkanki nerwowej – na zdjęciach rentgenowskich zmiany te uwidaczniają się jako izolowane przejaśnienia, które rozdymają kanał żuchwy, lub wielokomórkowe masy z widocznymi objawami znacznej destrukcji kostnej.

Guzy złośliweIstnieją trzy mechanizmy, na drodze których mogą obejmować SSŻ:Guzy mogą naciekać na żuchwę lub szczękę wtórnie, przechodząc z sąsiednich tkanek miękkichMogą wywodzić się ze szczęki lub żuchwySą przerzutami

Celem diagnostycznych badań obrazowych jest zróżnicowanie guzów złośliwych z pierwotnymi guzami łagodnymi i torbielami oraz dokładne określenie rozległości zmiany. Rutynowa kontrola jest oparta na badaniu TK wysokiej rozdzielczości. Struktury miękkotkankowe są lepiej odróżniane w MR i dlatego metoda ta jest niezwykle użyteczna w ocenie nacieku poszczególnych części stawu.

Rak – większość raków naciekających na żuchwę pochodzi z jamy ustnej i zatok przynosowych. Guzy te mogą naciekać na szczękę i żuchwę wzdłuż kanałów naczyniowych lub przez bezpośredni naciek. Radiograficznie naciek manifestuje się w postaci nieregularnych ognisk. Badanie TK doskonale określa niszczenie struktur korowych, ale dostarcza mało informacji na temat zajęcia kości gąbczastej i tkanek miękkich. Zaletą obrazowania MR jest zdolność uwidocznienia zajęcia kości gąbczastej w gałęzi i wyrostku kłykciowym.

Przemieszczenie krążkaPrzeprost w SSŻ jest spowodowany nadmiernym wysunięciem żuchwy podczas ziewania, znieczulenia ogólnego i szerokiego otwierania ust podczas zabiegów stomatologicznych. Wywołuje nadmierne napięcie struktur więzadłowych.

Obecnie diagnostyka radiologiczna dyskopatii i przemieszczenia krążka stawowego jest w większości przypadków oparta na objawach morfologicznych stwierdzanych w badaniach MR. Ocenia się morfologię w pozycji zwarcia i rozwarcia. Tylna część krążka, największy górny obwód głowy żuchwy i jego największy przedni obwód są uznawane za anatomiczne punkty odniesienia w badaniu MR. Pozycja krążka może być jedynie określona w odniesieniu do tych trzech punktów.

u

Zmiany kształtu i struktury krążka – zmiany zwyrodnieniowe ze ścieńczeniem i rozerwaniem zwykle rozpoczynają się w dolnej części blaszki górnej krążka.

BibliografiaRadiologia stomatologiczna – T. Różyło, I.

Różyło-KalinowskaRadiologia stomatologiczna - WhiteRadiodiagnostyka głowy i szyi – T. VoglLeczenie dysfunkcji narządu żucia i zaburzeń

zwarcia – J.P. OkesonInternet - file://localhost/F:/diagnostyka-

radiologiczna-schorzen-stawu-skroniowo ‑zuchwowego.htm - Grażyna Wilk, Teresa Mikołajczak, Stanisław Sztuk