Metodologia i filozofia nauki

Dr Aleksandra Derra

aldewicz@umk.pl

konwersatorium

20 godzin

Czym jest metodologia?

met-hodos (gr.) – drogamethodos – sposób postępowania

filozofia naukiogólna metodologia naukimetodologie poszczególnych nauk

Rodzaje wiedzy

…chłopski rozum, ezoteryczna, hermetyczna, intuicyjna, instrumentalna,

irracjonalna, magiczna, metafizyczna, milcząca, mistyczna, naukowa,

paranaukowa, podświadoma, pojęciowa, potoczna, praktyczna, pseudonaukowa,

religijna, spekulatywna, zdroworozsądkowa, wiedza „jak”, wiedza

„że” etc…

Cele ogólnej metodologii

→ indukcja i jej założenia

→ metoda dedukcyjno-hipotetyczna

→ rodzaje uzasadnień

→ obserwacja i eksperyment

→ obserwacją vs.teoria

→problem pomiaru

→błędy w rozumowaniu

→klasyfikacja nauk

Cele filozofii nauki

natura odkrycia naukowego cele nauki (teoretyczny,

praktyczny) natura teorii naukowych

(prawa, teorie, hipotezy, natura i rola modeli, procesy

badawcze) problem demarkacji (nauka i

pseudonauka) relacja między nauką a

metafizyką specyfika poszczególnych

nauk (filozofia biologii, filozofia fizyki itd.)

Rodzaje metodologii

… praktyczna, teoretyczna, logika, naukoznawstwo, epistemologia, socjologia nauki, socjologia wiedzy, historia nauki, społeczne studia nad nauką i technologią…

Ważkie problemy

rola języka w formułowaniu teorii

relacja teoria/empiria (empiryzm vs. aprioryzm)

charakter procesów badawczych

humanistyka a przyrodoznawstwo

wartości w nauce

Historia nauki: od Platona?Galileusz 1564-1642podstawy nowożytnej fizyki

Kartezjusz 1596-1650racjonalizm

Historia nauki: od Platona?

Francis Bacon 1561-1626empiryzm

Newton 1643-1727matematyczna filozofia przyrody

Nowożytna nauka: XVII w.

wiedza jako wiedza pewna

wiedza ścisła i powszechnie ważna

ideał wiedzy matematycznej

prymat epistemologii nad ontologią

XIX wiek

♣ rozwój nauk biologicznych (Darwin)

♣poznanie jako funkcja życiowa ludzkiego

organizmu

♣ rozwój socjologii wiedzy

♣neokantyzm (Cohen, Natrop, Richert,

Windelbrandt)

♣empiriokrytycyzm

(Ernest Mach)

XX wiek- rozwój filozofii nauki

- wpływ współczesnej fizyki (Einstein, mechanika

kwantowa, względność poznania)

- problem z pojęciem prawa (pragmatyzm,

konwencjonalizm, intuicjonizm)

- poznanie istoty rzeczy vs. radzenie sobie w świecie

XX wiekbadanie metod i

struktury nauki

rekonstrukcja logiki i historii nauki

racjonalistyczne vs. antyracjonalistyczne

ujęcia rozwoju nauki

Koło Wiedeńskie, Wittgenstein, Popper, Lakatos, Feyerabend, Quine, Fleck, Kuhn…

Johannes van Loon

Struktura wykładu:2. Neopozytywizm

3. Rola prawdy i spór o jej naturę

4. Falsyfikacjonizm (Popper, Lakatos)

5. Psychosocjologia poznania naukowego Flecka.

6. Rewolucje naukowe Kuhna.

7. Historyczne spojrzenie na naukę: czy faktycznie zdarzyły się w niej rewolucje?

8. „Anything goes” Feyerabenda.

9.Nauka jako przedsięwzięcie społeczne (mocny program socjologii wiedzy, społeczne studia nad

nauką, feministyczna filozofia nauki, filozofia medycyny).