Post on 26-May-2015
ROLA ZWIĄZKÓW FRAZEOLOGICZNYCH
ZAWIERAJĄCYCH NAZWY CZĘŚCI TWARZY W OBRAZOWANIU
KOMUNIKACJI NIEWERBALNEJ
Prezentacja z przygotowań pracy licencjackiejMagdalena Rogalska
etnolingwistyka
ZAWARTOŚĆ PRACY
I. Część teoretycznaII. Część empiryczna
I. CZĘŚĆ TEORETYCZNA
1. Komunikacyjne zachowania niewerbalne1) Definicja komunikacji niewerbalnej;2) Kategorie zachowania niewerbalnego;3) Znaczenie ekspresji twarzy w komunikacji
pozajęzykowej;
2. Związki frazeologiczne a komunikacja niewerbalna
1) Pojęcie frazeologizmu;2) Rola frazeologizmów w badaniu JOS;3) Rola związków frazeologicznych związanych z
twarzą jako źródło informacji o językowym obrazie komunikacji niewerbalnej;
I. CZĘŚĆ TEORETYCZNA
1. Komunikacyjne zachowania niewerbalne
1) Definicja komunikacji niewerbalnej:
• każda komunikacja inna niż słowna;
• dotyczy wszystkich ludzkich zachowań, postaw i obiektów;
• określa relacje między nadawcą a odbiorcą, stan
emocjonalny rozmówców;
• posiada wartość komunikacyjną;
• często wytwarzana poza kontrolą świadomości;
• uzależniona od kontekstu;
I. CZĘŚĆ TEORETYCZNA
1. Komunikacyjne zachowania niewerbalne
2) Kategorie zachowania niewerbalnego:• Kinezyka:o Mimika;o Okulezja;o Ruch;o Zachowania postularno – gestowe;
• Parajęzyk;
• Proksemika;
• Haptyka;
• Chronemika;
• Wygląd fizyczny;
I. CZĘŚĆ TEORETYCZNA
1. Komunikacyjne zachowania niewerbalne
3) Znaczenie ekspresji twarzy w komunikacji
pozajęzykowej:
• Identyfikowanie osób;
• Komunikowanie emocji – sześć podstawowych klas:
szczęście, zaskoczenie, strach, złość, smutek,
odraza, pogarda, zainteresowanie;
• Emocje wyrażane z większą intensywnością przez
lewą połowę twarzy;
I. CZĘŚĆ TEORETYCZNA
2. Związki frazeologiczne a komunikacja
niewerbalna
1) Pojęcie frazeologizmu:• zdanie/wyrażenie wzmacniające ekspresywność wypowiedzi;
• ma charakter mniej lub bardziej utarty;
• jest często powtarzany w tej samej formie i w tym samym porządku wyrazowym;
• funkcjonuje jako nierozerwalna całość;
• jednostka wielowyrazowa zapamiętywana oraz odtwarzalna;
• znaczenia tych związków nie są sumą znaczeń ich składników;
I. CZĘŚĆ TEORETYCZNA
2. Związki frazeologiczne a komunikacja
niewerbalna
3) Rola frazeologizmów w badaniu JOS:
• Utrwalają: zewnętrzne zachowania i gesty
człowieka, realia obyczajowo – społeczne, ludzkie
przekonania i poglądy na świat;
• Określają emocje nazywając stany rzeczy
powiązane z uczuciami;
• Skład leksykalny – nazwy części ciała;
• Związek dwustronny;
I. CZĘŚĆ TEORETYCZNA
2. Związki frazeologiczne a komunikacja
niewerbalna3) Rola związków frazeologicznych związanych z
twarzą jako źródło informacji o językowym obrazie komunikacji niewerbalnej:
• Komunikacja międzyludzka i nawiązanie kontaktu:
stanąć twarzą w twarz, spojrzeć prosto w twarz
• Z twarzy wnioskujemy o: emocjach i sferze
intelektualnej, cechach, postawie i osobowości człowieka
II. CZĘŚĆ EMPIRYCZNA
1. Metodologia1) Cel badań;
2) Źródło i materiał badawczy;
3) Metoda badawcza;
2. Znaczenie poszczególnych nazw części ciała w komunikacji niewerbalnej
1) Oko; 2) Czoło;3) Brew;4) Powieka;5) Nos;6) Buzia;7) Usta/wargi;8) Ząb;9) Twarz;
II. CZĘŚĆ EMPIRYCZNA
1. Metodologia
1) Cel – zbadanie:• Z wyrażaniem jakich procesów, emocji lub uczuć
związane są poszczególne części twarzy;
• Które ze związków skierowane są na nadawcę, odbiorcę, a które odnoszą się do relacji między nimi;
• Które z frazeologizmów obrazują świadome, a które nieświadome komunikaty niewerbalne;
II. CZĘŚĆ EMPIRYCZNA
1. Metodologia
2) Źródło i materiał badawczy• Źródło:
Słownik frazeologiczny języka polskiego Stanisława Skorupki, Wielki słownik frazeologiczny PWN z przysłowiami autorstwa Anny Kłosińkiej, Elżbiety Sobol i Anny Stankiwiecz oraz Słownik frazeologiczny PWN pod red. Anny Kłosińskiej;
• Materiał badawczy: Związki frazeologiczne zawierające nazwy następujących części twarzy: czoło, oko, brew, powieka, nos, buzia, usta/wargi, ząb i twarz;
II. CZĘŚĆ EMPIRYCZNA
1. Metodologia
3) Metoda badawcza:• Odnalezienie frazeologizmów
zawierających nazwy części twarzy wraz z ich znaczeniami;
• Podstawowe kryterium: dany związek frazeologiczny obrazuje komunikację niewerbalną jeśli można go ukazać za pomocą mimiki twarzy lub gestów, bez konieczności wypowiadania go;
II. CZĘŚĆ EMPIRYCZNA
2. Znaczenie poszczególnych nazw części ciała w komunikacji niewerbalnej
1) Oko: • robić, zrobić (duże, wielkie, okrągłe) oczy – być bardzo
zdziwionym, zaciekawionym, przerażonym;• zjadać, jeść, połykać, pożerać itp., chłonąć, pochłaniać
kogoś oczami – patrzeć na kogoś z zachwytem, chciwością, pożądliwością;
2) Czoło:• pukać się (palcem) w czoło – dawać do zrozumienia, że
uznaje się czyjeś postępowanie za niedorzeczne, nierozsądne, że ktoś nie jest przy zdrowych zmysłach, uważać coś za niedorzeczne, absurdalne;
• mieć miedziane, wytarte czoło - wykazywać brak ambicji, honoru, wstydu, być bezczelnym, cynicznym;
II. CZĘŚĆ EMPIRYCZNA2. Znaczenie poszczególnych nazw części ciała
w komunikacji niewerbalnej3) Brew:
• chmurzyć, nachmurzyć, najeżyć, nastroszyć, ściągnąć, targać, (z)marszczyć brwi;
• czernić, przyczernić, regulować, wyregulować brwi;4) Powieka:
• powieki ciążą komu , zamykają się - komuś chce się spać;
• coś komu spędza, płoszy sen z powiek – ktoś nie mógł zasnąć, ktoś cierpi na bezsenność;
5) Nos:• kręcić /krzywić nosem na co – okazywać
niezadowolenie, grymasić;• coś przeszło komuś koło nosa – kto stracił
niespodziewanie co, czego zdobycia był już prawie pewien;
II. CZĘŚĆ EMPIRYCZNA
2. Znaczenie poszczególnych nazw części ciała w komunikacji niewerbalnej
6) Buzia:• ułożyć buzię w ciup, w podkówkę – nadać ustom
odpowiedni kształt mający wyrażać zakłopotanie, skromność, smutek itp.;
• wyjeżdżać z buzią – pyskować;
7) Usta/wargi:• przykładać palce do ust – na znak milczenia;• coś rozpływa, rozpływało się w ustach – coś, co
komuś bardzo smakuje, jest wyjątkowo smaczne;
II. CZĘŚĆ EMPIRYCZNA
2. Znaczenie poszczególnych nazw części ciała w komunikacji niewerbalnej
8) Ząb:• dzwonić, szczękać, zaszczękać zębami; zęby
dzwonią, szczękają, zaszczękały komuś – trząść się, dygotać z zimna, ze strachu; ktoś się trzęsie, dygocze z zimna, ze strachu;
• trzecie zęby - sztuczne uzębienie;
9) Twarz:• z wypiekami na twarzy – wykazując bardzo duże
zainteresowanie czymś, z niecierpliwością, przejęciem, z napiętą uwagą;
• z kamienną twarzą – spokojnie, obojętnie, nie zdradzając żadnych emocji
WSTĘPNE WNIOSKI I SPOSTRZEŻENIA
1. Świadomość/nieświadomość:• Pukać się palcem w czoło/z wypiekami
na twarzy;2. Oko – najczęściej występująca część
twarzy;3. Przenośne znaczenie frazeologizmu –
nieuwzględnione – kamienna twarz;4. Istotne także znaczenie i wartość
komunikacyjna – nie zmrużyć oka – nie móc zasnąć;
BIBLIOGRAFIA1. Chlebda Wojciech, Elementy frazematyki, Oficyna Wydawnicza
LEKSEM, Łask 2003.
2. Filar Dorota, Językowy obraz świata a obraz świata w tekście poetyckim w: Język a kultura, Acta Univeritatis Wratislaviensis, Wrocław 2000.
3. Grove, Theodore G. Niewerbalne elementy interakcji w: Mosty zamiast murów. Warszawa: PWN, 2000.
4. Jarmołowicz, Ewa. Niewerbalne elementy aktów mowy. Empiryczne badania paralingwistyczne. Poznań, 2005.
5. Kania Stanisław, Tokarski Jan Frazeologia w: Zarys leksykologii i leksykografii polskiej, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1984.
6. Kłosińska Anna, Słownik frazeologiczny PWN, Wydawnictwo Naukowe PNW, Warszawa 2005.
7. A. Kłosińska, E. Sobol, A. Stankiewicz, Wielki Słownik frazeologiczny PWN z przysłowiami, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
BIBLIOGRAFIA7. Krawczyk-Tyrpa Anna, Frazeologia Somatyczna w gwarach
polskich. Związki frazeologiczne o znaczeniach motywowanych cechami części ciała, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław1987.
8. Leathers, Dale G. Komunikacja niewerbalna. Warszawa: PWN, 2009.
9. S.P Morreale, B.H. Spitzberg, J.K Barge, Komunikacja między ludźmi. Motywacja, wiedza i umiejętności, Warszawa 2007.
10. Nieckowski Piotr, Frazeologia poszerzona, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 2007.
11. Pajdzińska Anna, Jak mówimy o uczuciach? Poprzez analizę frazeologizmów do językowego obrazu świata w: Językowy obraz świata, Lublin 1999.
12. Pajdzińska Anna, Lewicki Andrzej, Frazeologia w: Współczesny język polski, Lublin 2001.
13. Pease Allan, Mowa ciała, Jedność, Kielce 2001.14. Skorupka Stanisław, Słownik frazeologiczny języka polskiego,
Wiedza Powszechna, Warszawa 1985.15. Warner Tony, Umiejętności w komunikowaniu się, Wrocław 1999.
Dziękuję