Leki dermatologiczne pochodzenia roślinnego

Hanna Dolata

Stosowanie FITOTERAPII w chorobach skóry jest nie zawsze dostrzeganym przez lekarzy postępowaniem alternatywnym w stosunku do silnie działających leków syntetycznych, obarczonych często znacznym działaniem niepożądanym . W lecznictwie dermatologicznym, oprócz gotowych preparatów ziołowych, wykorzystuje się liczne surowce roślinne w różnych postaciach recepturowych. Ma to znaczenie zwłaszcza w leczeniu zewnętrznym, które jest cennym uzupełnieniem leczenia ogólnego, a w wielu przypadkach stanowi podstawową lub jedyną metodę terapii lub postępowania kosmetycznego .

Ziołolecznictwo (fitoterapia, fitofarmakologia) – dział medycyny i farmakologii zajmujący się wytwarzaniem leków ziołowych z naturalnych bądź przetworzonych surowców uzyskiwanych z roślin leczniczych oraz ich stosowaniem w profilaktyce i terapii chorób. Pojęcie to jest również używane dla określenia gałęzi medycyny alternatywnej zajmującej się leczeniem preparatami roślinnymi.

W lecznictwie dermatologicznym szeroko stosowane są surowce roślinne, które wchodzą w skład różnych postaci leków używanych zewnętrznie jako roztwory, kremy, maści, pasty, zawiesiny, zasypki, aerozole, plastry, lakiery i mydła. Szczególną postacią stosowania leków zewnętrznych pochodzenia roślinnego są kąpiele lecznicze. Wyróżniamy kąpiele ściągające, odkażające, dziegciowe i saponinowe.

Jednym z najczęściej spotykanymi w dermatologii schorzeniami niewątpliwie są ropne zakażenia skóry.

Ropne choroby skóry wywoływane są najczęściej przez gronkowce oraz paciorkowce i cechują się znaczną

różnorodnością.

Leki pochodzenia roślinnego są w tych przypadkach cennym uzupełnieniem

antybiotykoterapii, zwłaszcza przy przewlekłym i uporczywym przebiegu

niektórych zakażeń.

Przyczyną stosunkowo często występujących

czyraków i czyraczności jest zakażenie gronkowcowe. O czyraczności mówimy wtedy, gdy czyraki są liczne i zjawiają się w postaci wysiewów. Podstawowym wykwitem jest ostro zapalny, bolesny naciek w otoczeniu mieszka włosowego, na szczycie którego po kilku dniach wytwarza się czop martwiczy.

Zasadnicze leczenie polega na przecieraniu środkami odkażającymi i stosowaniu 10-20% maści ichtiolowej. Po usunięciu czopa martwiczego stosuje się maści odkażające z antybiotykami. Leczenie ogólne polega na stosowaniu antybiotyków oraz witamin z grupy B i witaminy A.

Leki pochodzenia roślinnego stosuje się tu zarówno ogólnie jak i miejscowo, zwłaszcza w zmianach przewlekłych.

Biostymina- wyciąg wodn z liści aloesu,

działająca poprzez wzmaganie mechanizmów obronnych organizmu.

Lek podaje się domięśniowo raz dziennie po 1 ampułce przez 20-30 dni.

Succus Bardanae (sok ze świeżych korzeni łopianu)

Działanie: odtruwająco, podnosi odporność ustroju, zwiększa wytwarzanie żółci w wątrobie i enzymów proteolitycznych w trzustce oraz wydalanie moczu, działa p/bakteryjnie i odtruwająco.

Stosowanie: 2-3 razy dziennie po 1/2 łyżeczki (25-50 kropli) z niewielką ilością wody.

Skład:Succ. Hyperici sok dziurawca

Succ. Bardanae aa 10,0 sok korzenia łopianu

Succ. Betulae sok liści brzozy

Succ.Taraxaci aa 15,0 sok korzenia mniszka

M.f. guttae

Kwiat nagietka (Flos Calendulae)

Wskazania: zapalne błony śluzowej jamy ustnej i gardła, uszkodzenia skóry, stłuczenia, odmrożenia, oparzenia, owrzodzenia żylakowate podudzi.

Działanie: P/zapalne na błony śluzowe jamy ustnej i gardła, pobudzajace ziarninowanie oraz przyspieszające gojenie się ran.

Maść nagietkowa

Calendula-fix

stosowany jako :

Korzystny wpływ na ogólną obronność organizmu mają również liczne preparaty czosnku podawane zwykle w tabletkach 2 razy dziennie podczas posiłków.

Aliovital Naturalna Odporność, kapsułki, 60 szt.

Alchinal, proszek do sporządzania zawiesiny doustnej, 35 g

Olejek czosnkowy, 500 mg, kapsułki, 100 szt

Wszystkie te propozycje mają również swoje zastosowanie w figówce gronkowcowej.

-przewlekłe zapalenie mieszków włosowych zlokalizowane najczęściej na twarzy, nieco rzadziej na skórze owłosionej głowy. Dotyczy głównie mężczyzn, gdyż zwykle umiejscawia się w obrębie zarostu: warga górna, broda i policzki. Początkowo objawia się krostami przymieszkowymi i grudkami, które niekiedy zlewają się w miękkie guzy wypełnione treścią ropną.

Figówka gronkowcowa

W leczeniu miejscowym po oczyszczeniu skóry 2% spirytusem salicylowym, korzystnie działa maść żywokostowa (Ung. Symphyti ) o składzie: Rp. Tormentioli

Chlorofilani aa 10,0

M.f. unguentum

Ropnie mnogie pach- zakażenie gronkowcowe gruczołów potowych

apokrynowych w obrębie dołów pachowych. Schorzenie to

występuje po okresie dojrzewania w postaci podskórnych guzków,

które w dalszym przebiegu ulegają rozmiękaniu.

Po przebiciu się guzków tworzą się przetoki, między którymi powstają

bliznowate pozaciągania.

Ropnie mnogie pach

Stosuje się tu antybiotyki ogólnie i miejscowo, kompresy rozgrzewające z 2% ichtiolu, maść ichtiolową i okłady odkażające.

Wspomagające działanie ma tu także, tak jak w przypadku czyraków- Biostymina, preparaty czosnku i sok z korzenia łopianu.

Zaleca się również picie naparów z ziół podnoszących obronność ustroju:

Napar z 1 łyżki przygotowanej mieszanki ziół na 2 szklanki wody pije się 1-2 razy dziennie po 1 szklance między posiłkami.

Rad. Bardanae korzeń łopianu

Herb. Violae tricoloris

ziele fiołka trójbarwnego

Herb. hyperici ziele dziurawca

Fr. Rosae aa 20,0 owoc róży

Z innych leków ziołowych mających zastosowanie w zewnętrznym leczeniu ropnych schorzeń skóry należy wymienić:

Maść z arniki górskiej (Alpine Herbs, Szwajcaria) - zawiera wyciąg z koszyczków arniki górskiej i olejek z owoców i drewna jałowca. Zastosowanie ma w czyrakach, a także w

uszkodzeniach naskórka, krwiakach i stłuczeniach.

Succus plantaginis (Herbapol, Klęka) to sok ze świeżego ziela babki

lancetowatej pomocny w przewlekłym nieżycie przewodu

pokarmowego i w przebiegu zakażeń bakteryjnych.

Polygonum-fix (Herbapol) zawiera rdest ptasi (Polygonum aviculare), a stosuje się go zewnętrznie w postaci okładów na ropiejące rany i czyraki.

Babka lancetowata (Plantago lanceolata) zalecana jest miejscowo do okładów w trudno gojących się

ranach, czyrakach i innych dermatozach. Wykorzystywany jest jej liść.

Szałwia lekarska (Salvia officinalis) działa p/bakteryjnie i p/zapalnie zmniejszając przepuszczalność naczyń włosowatych i hamując krwawienia z uszkodzonych naczyń

oraz ma działanie w nadmiernej potliwości różnego pochodzenia.Maść szałwiowa (Alpine Herbs, Szwajcaria) zawiera wyciąg z szałwii lekarskiej i wyciąg z

oczaru wirginijskigo. Zastosowanie ma w czyrakach, ropniach, zapaleniach skóry, wyprysku, trądziku młodzieńczym, lekkich oparzeniach i żylakach.

Tee-tree oil -to olejek z liści drzewa herbacianego polecany w leczeniu zakażeń skóry pochodz. bakteryjnego i grzybiczego, a także pleśniawek i brodawek.

Wśród schorzeń wirusowych skóry leki ziołowe znalazły zastosowanie w leczeniu brodawek pospolitych, kłykcin kończystych i opryszczki.

Brodawki pospolite są to grudki o hiperkeratotycznej powierzchni, zwykle liczne, występujące często na rękach i stopach. Leczenie polega na usuwaniu brodawek za pomocą krioterapii, wyłyżeczkowania i elektrokoagulacji. Można też stosować leki ziołowe.

Do najbardziej znanych należy glistnik jaskółcze ziele (Cheliodonium maius), który może być stosowany w postaci maści:Maścią smaruje się na noc brodawki i zakłada opatrunek z prestoplastu. Można również stosować na brodawki świeży sok z glistnika wyciekający ze złamanej łodygi.

Herb. Cheliodoni pulv. 15,0

Lanolini

Vaselini aa 10,0

Sol. Ac. carbolici 0,25% gutt. X

M.f. ung.

Resinae Podohylli 0,5

Glycerini 1,0Spir. Vini 90% ad 10,0M. f. solutio

Często stosowana jest też Podofilina, która stanowi mieszaninę różnych substancji żywicowatych otrzymanych z kłączy rosnącego w Ameryce Północnej stopowca (Podophyllum peltatum). Stosowana bywa w roztworach 5-25% np.:

Zaleca się precyzyjne smarowanie zwilżonym wacikiem powierzchni brodawek co 3-5 dni. Roztwór podofiliny jest stosowany z dużym powodzeniem również na kłykciny kończyste.

OPRYSZCZKA

Leki ziołowe mają też swoje zastosowanie w leczeniu przewlekłej i nawracającej opryszczki występującej najczęściej na twarzy i na narządach płciowych. Wyniki dotychczasowych badań wskazują, że czynnikiem wirusostatycznym są występujące w różnych gatunkach roślin wargowych garbniki, będące depsydami kwasu kawowego.

Zawiera je m.in. melisa, wchodząca w skład kremu Meliherp, łagodzącego dolegliwości związane z pojawieniem się opryszczki.

Z innych prep. mających zastosowanie w opryszczce wymienić należy Esberitox N (Scharper & Brummer, Niemcy) występujący w tabletkach i płynie i zawierający wyciąg z żywotnika zachodniego, korzenia dzikiego indygo i jeżówki purpurowej. Preparat ten może skrócić okres trwania zakażenia i złagodzić dolegliwości, gdyż działa wzmacniająco i aktywizująco na naturalne mechanizmy obronne organizmu.

Grzybica

Leczenie różnych postaci grzybic stało się znacznie łatwiejsze po wprowadzeniu do lecznictwa leków pochodnych imidazolu, mających świetne działanie p/grzybicze wobec dermatofitów, grzybów drożdżopodobnych, pleśniowców, a także niektórych bakterii. W ostatnich latach weszły do lecznictwa nowe, jeszcze skuteczniejsze leki z grupy triazoli: iraconazol i fluconazol, a także terbinafina.

Mimo takiej mnogości doskonałych leków p/rzybiczych warto pamiętać o korzystnym działaniu leków ziołowych w niektórych postaciach grzybic.Silne działanie p/grzybicze w leczeniu miejscowym wykazuje preparat roślinny na bazie soku czosnkowego, który po podaniu tymolu ma szerokie spektrum działania obejmujące dermatofity, grzyby drożdżopodobne i pleśniowce.

Fol. Salviae liść szałwiiFol. Juglandis liść orzecha włoskiegoHerb. Hyssopi ziele hyzopu lekarskiegoHerb. Millefolii aa 20,0 ziele krwawnikaM. f. species

W przypadku grzybicy stóp często współistnieje nadmierna potliwość stóp. Można wtedy zalecać przed snem moczenie nóg w naparze z mieszanki ziołowej:

Anth. Millefolii koszyczek krwawnikaHerb. Meliloti ziele nostrzykaHerb. Fumariae aa 20,0 ziele dymnicy pospolitejM. f. species

Korzystne działanie uzupełniające leczenie p/grzybicze ma również napar z mieszanki ziołowej:

W uporczywych, przewlekłych postaciach

grzybic, u osób z obniżoną odpornością,

korzystne działanie wywierają omawiane wcześniej podawane doustnie preparaty czosnkowe oraz

mieszanki ziołowe zawierające soki z dziurawca, korzeni

łopianu, liści brzozy i korzeni mniszka.

Leki ziołowe mają zasadnicze znaczenie w zwalczaniu wszawicy głowowej i łonowej. Preparatem stosowanym od wielu lat w przypadkach wszawicy łonowej był ocet sabadylowy, który jest wyciągiem z nasion kichawca. Leczenie polega na wcieraniu leku w miejsca zakażone 2 razy dziennie przez okres 3 dni.

Hydrargyri bichlorati corrosivi 1,0Aceti Sabadillae ad 300,0

Bardzo skuteczna jest też mieszanka:

W powszechnym użyciu jest gotowy preparat Artemisol, który zawiera między innymi wyciąg z kwiatów wrotyczu pospolitego i Delacet, stanowiący wyciąg z ziela ostróżki polnej. Wszystkie te preparaty są również podstawowymi lekami w zwalczaniu wszawicy głowowej. Leczenie polega na wcieraniu jednego z wymienionych leków w owłosioną skórę głowy, a po kilku godzinach zmywa się włosy ciepłym octem i wyczesuje gęstym grzebieniem, by usunąć pozostające gnidy. Zabieg ten należy zwykle kilkakrotnie powtórzyć.

Łuszczyca pospolita

Leki pochodzenia roślinnego mogą być czynnikiem wspomagającym leczenie łuszczycy. Wśród nich na wyróżnienie zasługują preparaty zawierające kwas g-linolenowy, który jest

pośrednim produktem w przemianie kwasu linolenowego (niezbędny dla organizmu nienasycony egzogenny kwas tłuszczowy) do kwasu dihomo-g-linolenowego i kwasu arachidonowego.

Łuszczyca jest jednym z najczęstszych schorzeń skóry. Występuje w różnych postaciach i w różnym umiejscowieniu. Najbardziej typowa lokalizacja to łokcie i kolana, choć często zajmuje rozległe powierzchnie skóry razem z głową owłosioną i paznokciami. Wykwity łuszczycowe są różnej wielkości, mają czerwonobrunatną barwę a ich powierzchnia pokryta jest obfitymi, parakeratotycznymi łuskami.

Naturalnym źródłem kwasu g-linolenowego jest olej otrzymywany z: nasion czarnej porzeczki (Ribes nigrum), wiesiołka jednorocznego (Oenothera lamarckiana), wiesiołka dwuletniego (Oenothera biennis) oraz ogórecznika lekarskiego (Borago officinalis).

Szczególnie liczne są różne preparaty zawierające olej z wiesiołka dwuletniego. Preparaty te najczęściej stosuje się 3 razy dziennie po 2 kapsułki. W dermatologii mają one zastosowanie jako leki wspomagające nie tylko w łuszczycy ale także w innych przewlekłych chorobach skóry jak wyprysk atopowy, trądzik, w chorobach alergicznych, nawracających chorobach bakteryjnych i wirusowych.

U chorych z łuszczycą korzystne działanie ma też Betasol aktywizujący układ enzymatyczny. Lek ten zawiera wyciągi płynne z naowocni fasoli,

korzenia łopianu, korzenia wilżyny, korzenia rzewienia, ziela skrzypu, ziela gryki, owoców bzu czarnego i liści brzozy.

Korzystnie działają też napary z kwiatów bzu czarnego (Sambucus nigra). Wykonuje się je z 1 łyżki kwiatów na 2 szklanki wrzącej wody i pije w dwóch porcjach po jedzeniu.

Fl. Sambuci kwiat bzuFol. Urticae liść pokrzywyHerb. Violae tricoloris aa 20,0 ziele fiołka trójbarwnego Rad. Bardanae korzeń łopianuRad. Saponariae aa 15,0 korzeń mydlnicyM.f. species

W podobny sposób zaleca się stosować NAPAR z MIESZANKI ZIOŁOWEJ o składzie:

W zewnętrznym leczeniu, zarówno łuszczycy, jak i łojotokowego zapalenia skóry głowy owłosionej, od bardzo dawna stosowane są nalewki zawierające płynny dziegieć sosnowy (Pix liquida pini). Takim preparatem dziegciowym jest np. Piniderm i Pixoderm

U chorych z łuszczycowym zapaleniem stawów zastosowanie znalazł Reumogran, który zawiera: korę wierzby, kwiat wiązówki błotnej, liście brzozy, liście pokrzywy, ziele rdestu ptasiego i ziele skrzypu.

Dieta chorych z łuszczycą powinna być raczej jarska z ograniczeniem tłuszczów zwierzęcych, zalecane są natomiast tłuszcze roślinne.

Zapalenie atopowe skóry

Zapalenie atopowe skóry to schorzenie uwarunkowane genetycznie, powiązane z I typem reakcji immunologicznej w wyniku której uwalniają się mediatory zapalenia, zarówno z komórek tucznych jak i bazofilów. Schorzenie ma charakter nawracający i bardzo uporczywy. Oprócz koniecznej tu często ogólnej farmakoterapii i długotrwałego, starannego leczenia zewnętrznego, ze względu na etiologię zmian skórnych mają też zastosowanie preparaty roślinne o wł. immunostymulujących, np. olej z nasion wiesiołka.

Lekiem polecanym do stosowania zewnętrznego w atopowym zapaleniu skóry jest też

Sanofil -zawiera wyciągi płynne z koszyczków rumianku, koszyczków nagietka, kory dębu, kwiatów krwawnika, liści szałwii i ziela skrzypu oraz benzokainę i mentol.

Lek ten znajduje też zastosowanie w pokrzywce, wyprysku alergicznym i kontaktowym zapaleniu skóry.

Zmiany chorobowe na skórze w zapaleniu łojotokowym są głównie rumieniowo-grudkowe i wysiękowe, szerzą się obwodowo i wyraźnie odgraniczają od otoczenia. Umiejscowione są najczęściej w okolicach wzmożonego łojotoku. Objawom tym towarzyszy często tłusty łupież na głowie owłosionej, poprzedzający zwykle łysienie łojotokowe . Leczenie jest zależne od nasilenia objawów zapalnych i wysiękowych i zwykle polega na stosowaniu siarki, ichtiolu, rezorcyny, kwasu salicylowego, dźiegci oraz aerozoli i kremów kortykosteroidowych. Z gotowych preparatów ziołowych, dostępnych w aptekach, zaleca się na głowę owłosioną wspomniany już Piniderm.

Zapalenie łojotokowe skóry

Łupież łojotokowy i przerzedzenie włosów

Betulan- płyn zawierający sok z liści brzozy, nalewkę z koszyczków rumianu szlachetnego, ziele krwawnika, kwiaty nagietka, kwiaty lawendy i koszyczki rumianku- działa p/zapalnie, likwiduje łojotok, korzystnie wpływa na porost włosów.

Succus Betulae- sok ze świeżych liści brzozy stabilizowany etanolem, działa wzmacniająco na włosy, p/bakteryjnie oraz p/łupieżowo.

Seboren - płyn zawierający wyciągi płynne z owocu pasternaka, korzenia pokrzywy, korzenia

łopianu i kłącza tataraku- działa p/łojotokowo, p/łupieżowo, poprawia ukrwienie skóry i

pobudza wzrost włosów.

Fitoval- szampon zawierający wyciąg z szałwii i z pokrzywy, dekspantenol, lecytynę i proteinę. Zastosowanie ma w nadmiernym wypadaniu włosów, w zaburzeniu wzrostu i regeneracji włosów oraz dla poprawy cienkich, łamliwych i słabych włosów.

Liść pokrzywy (Folium Urticae) – środek wzmacniający włosy w łupieżu i łojotoku skóry.

W celu zmniejszenia objawów łojotokowego zapalenia owłosionej skóry głowy korzystne jest mycie włosów w

naparze z kwiatów ruminaku lub

odwarze z korzeni mydlnicy (Rad. Saponariae)

Łupież tłusty zwykle poprzedza łysienie łojotokowe głowy owłosionej. Leczenie miejscowe ma na celu likwidację łupieżu i zahamowanie postępującego łysienia, polecany jest sok z łopianu (Succ. Bardanae) wg przepisu: do 1 części soku dodaje się 3 części alkoholu 70%.

Zaleca się także mieszanki ziołowe w roztworach spirytusowych do wcierania w skórę głowy owłosionej:Tinct. Capsici 10,0Ac. salicylici 2,070% Spir. vini ad 100,0M.f. solutio

lub mycie głowy w odwarze ziołowym o składzie:Rad. Saponariae korzeń mydlnicyRad. Bardanae korzeń łopianuRad. Urticae korzeń pokrzywyRhiz. Calami kłącze tatarakuHerb. Equiseti ziele skrzypu aa 20,0M.f. species

Łysienie plackowate Zmiany chorobowe w łysieniu plackowatym polegają na nagłym występowaniu pojedynczych lub mnogich ognisk wyłysienia, często bardzo rozległych. Leczenie- można stosować miejscowo, na ogniska chorobowe, nalewki pochodzenia roślinnego działające drażniąco:Tinct. Capsici 15,0RezorciniOl. Ricini aa 2,070% Spir. Vini ad 100,0M.f. solutio

Zastosowanie mają tu także:Beroksan (wyciąg z owoców pasternaku) ,Meladynina (wyciąg z owoców Amma majus) oraz o słabszym działaniu światłouczulającym alkoholowy wyciąg z ziela dziurawca.

Trądzik pospolity

Trądzik pospolity to częste schorzenie występujące u ludzi młodych w okresie pokwitania, związane z nadczynnością gruczołów łojowych. Zmiany chorobowe mają charakter wykwitów grudkowych i krostkowych usadowionych wokół mieszków włosowych i gruczołów łojowych. Najczęstszym ich umiejscowieniem jest skóra twarzy, okolica karkowa i międzyłopatkowa. Leczenie w trądziku jest bardzo różnorodne, w zależności od postaci i nasilenia choroby. Zastosowanie mają antybiotyki zalecane zarówno miejscowo, jak i ogólnie, preparaty witaminowe, autoszczepionki, a w szczególnie ciężkich postaciach podawane ogólnie retinoidy. W leczeniu miejscowym stosowana jest olbrzymia ilość preparatów działających złuszczająco, odkażająco i przeciwzapalnie.

Leki ziołowe mogą mieć znaczenie uzupełniające, wywierając działanie p/zapalne, obniżając wydzielanie łoju, przestrajając odporność ustroju oraz działając bodźcowo, tonizująco i odtruwająco. Z tego powodu stosowana może być Biostymina podawana domięśniowo codziennie, lub co drugi dzień przez okres 2-3 tygodni. Zastosowanie mają też omawiane już preparaty wiesiołka dwuletniego, wiesiołka jednorocznego i czarnej porzeczki oraz mieszanka ziołowa Fito-Mix VIII zawierająca ziele fiołka trójbarwnego, ziele skrzypu, korzeń łopianu, koszyczki rumianku, ziele dziurawca i ziele pokrzywy.

Korzystnie działa też sok z dziurawca (Succ. Hyperici) lub krople będące mieszaniną ziół:Succ. Bardanae sok z korzeni łopianuSucc. Betulae sok z liści brzozySucc. Hyperici sok z dziurawcaSucc. Taraxaci sok z korzeni mniszka aa 15,0M.f. gutt.

Polecana jest też mieszanka ziołowa Acnevulten zawierająca ziele fiołka trójbarwnego, ziele dziurawca, ziele pokrzywy, ziele mniszka lekarskiego i ziele skrzypu. Preparat rozszerza naczynia krwionośne skóry, działa przeciwzapalnie, odtruwająco i wzmacniająco.

Zastosowanie ma też Equisetum fix w torebkach ekspresowych zawierających 1,8 g skrzypu polnego. Wyciąg skrzypu polnego z witaminami występuje również w postaci tabletek zawierających między innymi 10 mg wyciągu ze skrzypu polnego i 10 mg wyciągu z pokrzywy. Stosowany bywa głównie w trądziku, łojotoku, w łamliwości włosów i paznokci.

Succus Urticae - sok ze świeżego ziela pokrzywy zalecamy jest w trądziku młodzieńczym doustnie po 2,5 ml soku z niewielką ilością wody 3-4 razy dziennie. W trądziku młodzieńczym, w zaburzeniach przemiany materii oraz w przewlekłym wyprysku może też być używana Viola-fix zawierająca ziele fiołka trójbarwnego.

Owrzodzenia podudzi powstają na skutek zaburzeń odżywczych w tkankach. Najczęściej ich przyczyną jest zastój krążenia, a w szczególności żylaki. Innymi czynnikami przyczynowymi mogą też być: zamknięcie światła tętnicy czy cukrzyca. Owrzodzenia podudzi mogą mieć bardzo różny kształt i wymiary. Brzegi ich są równo ścięte, rzadziej podminowane, nieraz są głęboko drążące, a dno zazwyczaj pokryte jest ziarniną lub wydzieliną ropną. Owrzodzenia najczęściej tworzą się w 1/3 dolnej podudzia i zwykle sprawiają chorym spore dolegliwości.

Leczenie ogólne, w zależności od postaci klinicznej owrzodzenia oraz stanu chorego, polega na podawaniu leków naczyniowych, antybiotyków i preparatów działających bodźcowo oraz na leczeniu schorzeń towarzyszących takich jak nadciśnienie tętnicze i

cukrzyca- stąd też szerokie zastosowanie mają preparaty czosnkowe oraz

preparaty z wiesiołka dwuletniego.

Zalecany jest też wyciąg z kasztanowca- to etanolowy wyciąg ze świeżych niedojrzałych owoców kasztanowca. Zastosowanie ma w zakrzepowym zapaleniu żył i owrzodzeniach żylakowych podudzi, a także w guzkach krwawniczych odbytu.

Często stosowany jest Venescin, zawierający właśnie wyciąg z kasztanowca. Maść z kasztanowca zawiera wyciąg z kasztanowca, wyciąg z krwawnika pospolitego, olejek lawendowy i olejek tymiankowy. Ma zastosowanie w zakrzepowym zapaleniu żył, owrzodzeniach podudzi, a także w krwiakach oraz odmrożeniach i oparzeniach I i II stopnia.

Venen-Gold N -płyn zawierający eskulinę, sól sodową estru siarkowego rutozydu, wyciąg alkoholowy na winie kwiatów arniki, liście oczaru, owoce ostropestu, ziele jemioły, nasiona kasztanowca, ziele krwawnika i owoce głogu.Podstawą leczenia zewnętrznego owrzodzeń podudzi są różnorodne okłady np. z 2% kwasu bornego,czy 0,1-0,25% roztworu azotanu srebra. Do okładów zaleca się też preparaty roślinne- okłady z naparu rumiankowego lub azulanu. Arnisol -płyn do okładów, zawiera 80 g nalewki z arniki górskiej i 10 g nalewki z owoców kasztanowca. Ma zastosowanie w owrzodzeniach podudzi oraz na wylewy podskórne, stłuczenia, krwiaki i czyraki.

Gojenie owrzodzeń pobudza maść żywokostowa (Ung. Symphyti) i maść zawierająca chlorofilinę (Chlorofilan). Żywokost lekarski jest też stosowany w postaci żelu jako Comfrey Gel na rany i ubytki skórne. Preparat ten przyspiesza tworzenie się naskórka i powstawanie nowej ziarniny.

W leczeniu owrzodzeń podudzi znalazł zastosowanie również ALOES ze względu na właściwości bakteriostatyczne oraz

przyspieszające ziarninowanie i gojenie. Grube kawałki aloesu po wypłukaniu w ciepłej, przegotowanej wodzie przecina się

podłużnie i przykłada śluzową, wewnętrzną powierzchnią bezpośrednio do owrzodzenia.

Zastosowanie ma też maść Mikulicza zawierająca od 0,1 do 1% azotanu srebra i

10% balsamu peruwiańskiego.

Preparatem czasami stosowanym w owrzodzeniach podudzi jest też PROPOLIS - substancja wytwarzana przez pszczoły, zawierająca żywice roślinne, wosk, pyłek kwiatowy i olejki eteryczne. Działa na bakterie gram- dodatnie, grzyby chorobotwórcze i pierwotniaki, podnosi odporność ustroju.

Żel Propolisowy -stosowany w owrzodzeniach podudzi, a także na rany, w wyprysku i w trądziku.Maść Propolisowa -zawiera 20% propolisu oraz wyciągi z nagietka lekarskiego i żywokostu lek. Stosowana szczególnie w przypadkach ran z odczynem martwiczym oraz w st. zapalnych skóry. Propolan –występuje w aerozolu i w maściach.

Występuje w różnych postaciach takich jak:

PROPOLIS

LITERATURA

www.czytelniamedyczna.pl/2502,praktyczne-zastosowanie-lekow-ziolowych-w-dermatologii.html

1. Borkowski B. i wsp. (red.): Rośliny lecznicze w fitoterapii. 1994, 213, Instytut Roślin i Przetworów Zielarskich, Poznań.

2. Korszikow M. i wsp.: Lecznicze właściwości roślin uprawnych. 1991, 321, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa.

3. Lutomski J., Alkiewicz J.: Leki roślinne w profilaktyce i terapii. 1993, 143, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa.

4. Maleszka R.: Ziołolecznictwo w dermatologii. Herba Polonica, 1992, 38, Supl. 2, 207. 5. Kędzia A.: Skuteczność działania na bakterie beztlenowe alkoholowego wyciągu kwiatu

rumianku (Chamomillae anthodium). Herba Polonica, 2000, 46, 86. 6. Kuźnicka B., Dziak M.: Zioła i ich stosowanie. 1988, 185, PZWL, Warszawa. 7. Ożarowski W. (red): Ziołolecznictwo. 1982, 597, PZWL, Warszawa. 8. Willuhna G.: Phytopharmaka in der Dermatologie. Zeitschrift für Phytotherapie, 1995, 16,

325. 9. Wolski T. i wsp.: Możliwości leczenia grzybic ekstraktami roślinnymi. Herba Polonica,

1997, 43, 47. 10. Wójcicki J.: Aktualne dane na temat fitoterapii z uwzględnieniem działania

niepożądanego. Herba Polonica, 2001, 47, 156.

Dziękuję za uwagę

• Hanna Dolata