KieKienok ZisasKilaisiyaŋkwitnaŋkwitnaŋbamgat … · 2021. 1. 8. · 1 KieKienok...

Post on 06-Mar-2021

0 views 0 download

Transcript of KieKienok ZisasKilaisiyaŋkwitnaŋkwitnaŋbamgat … · 2021. 1. 8. · 1 KieKienok...

1

Kie KienokZisas Kilaisiyaŋ kwitnaŋ kwitnaŋ

bamgat sokbewe ke kie kienok Zân zikatsame egeKwitnaŋ kwitnaŋ enzililiŋaŋmsokbembeyelen zet kapi

Zânaŋ mka katikŋan Patmos tati kuye. Egaŋ Zisasiyelennemba kegok maŋge ma Zebediyet nemuŋaŋ (Matiyu10:2). Zân am sambe penaŋaŋ nâmpeip. Ekŋen dapme-laŋge 7 Esia msalen talip ekŋen kegogak egaŋ nâmindein.Zân ek an nâmkiŋpepeŋaŋ temaŋ ma Kawawaŋgalen ZetZapat Dolakŋaŋ Penaŋ keŋanen mkatikŋaŋ bemti ma-main ke am sambeyaŋ nâmtalip. Kwit Kie Kienok keyetyaŋaŋ kapigok, kwitnaŋ kwitnaŋ enzililiŋaŋ msokbem-beŋaŋ.

Egaŋ mka katikŋan Patmos msat nembu tuŋgupmaŋke tati kwitnaŋ kwitnaŋ bamgat sokbewe kapi kie kienokekmâge. Egaŋ ekme Sadaŋgalen winde kwage yaŋgutbam penaŋ Kawawaŋgalen windeyaŋ mobotnaŋ penaŋbemtati kume tomâpme delaŋ zemâpmeKawawaŋaŋ etaŋwindeŋaŋbeŋ bemti tati mobe kegok ege. Zânaŋ amgolaŋin time tapmeŋgut nukŋaŋ sambe ke sokbemosâpm.Nukŋaŋ ke zet esemteŋ penaŋ kegok kegok sokbewepenaŋ ku zeye. Egaŋ zet myembu zenze zet omba penaŋzeye. Mneti kasaŋine ekŋenaŋ nâwepmagen zemti setkegok kuye.Zet ŋotekŋaŋ temaŋ kapigogaŋ kie kienok kapiyetkeŋan talip:

1:1-8 Zemâtâtât zet1:9-20 Zisasiyaŋ dapmelaŋge 7 ekŋengat tuŋguwinan

mamain

Kie Kienok 1:1 2 Kie Kienok 1:3

2–3 Notn zapat meluwaŋ dapmelaŋge 7 ekŋengat ku-mindaye

4–5 Amobotnaŋ mundum totatalen tazinmakKawawaŋgalen zet muŋguŋguŋaŋ ma SipsipgatNemuŋaŋ

6 Gwede 77 Kawawaŋ zemolimpepeŋaŋgalen zet8:1–11:19 Kawawaŋgalen lumun 7 enselaŋ kumbuwep-

galen zet12–14 Kwitnaŋ kwitnaŋ ŋep bemâpme timkalalaŋgalen

kanaŋ15–16 Kawawaŋgalen batikondo temaŋ 717:1–20:10 Kawawaŋgalen Zet Zapat Dolakŋaŋ Penaŋaŋ-

gat kasa makup ekŋen Kawawaŋaŋ indawalesâpm20:11-15 Dopmaŋ mututu kanen21:1–22:5 Kawawaŋaŋ kululuŋ msat ma Zelusalem

alakŋaŋ weyaŋsâpm22:6-21 Zet zemdelaŋ zenzeŋaŋ

1 Papia kapi kan belaknik kapiyet keŋanen kwit-naŋ kwitnaŋ penaŋ sokbesâpm keyet zapatnaŋ amKawawaŋ nâmkiŋpemti msalen mamaip ekŋengat zem-sokbemindandayet Kawawaŋaŋ Zisas Kilaisiyet zeme na-man Zisas Kilaisiyaŋ enselnaŋ kululuŋengatnaŋ pemeZân Zisas Kilaisiyelen sisiliŋ an ekmagen toti zemzikatsaye. 2 Zikat same Zânaŋ kwitnaŋ kwitnaŋ eknâm mgekeyet ma Kawawaŋgalen zelen kwitnaŋ kwitnaŋ bamgatsokbesâpm ke eknâm mge ma Zisas Kilaisiyelen zet zapatpenaŋ zemkawaŋ beye ekŋen ke papiaen kume towege.3 Mme am ekŋen zet kapi mamakuiwaŋ keŋin dolakŋaŋbek ma am ekŋenaŋ zet kapi nâmti maŋgawepuip keŋindolakŋaŋ talit eneyet kan bududuk beme meluwaŋ papiakapiyet keŋan kukuŋaŋ ke ilak sokbesâpm.

Kie Kienok 1:4-5 3 Kie Kienok 1:8Zânaŋ dapmelaŋge 7 ekŋengat zapat meluwaŋ kumindaye

4-5 Neŋ dapmelaŋge 7 Esia msalen talip ingat meluwaŋpigok kumindayap: Kawawaŋ eweŋan baen takwageyaŋalak tapmain ya ewe tapmobe. Âpme Kawawaŋ ekma Emetak Teŋaŋ mulupmaŋ katnaŋ 7 mamm keyaŋKawawaŋaŋ mundum totatatnaŋ matazinen kemagenegaŋ sokŋan matazin. Ma Zisas Kilaisiyelen zetnaŋ am-naŋ ŋep mkipmaŋ bembeyelen ma egaŋ gakikiengatnaŋkukŋaŋgat wati mama kanzizitgalen sek ke tiye yaŋ alakpigogat msat sambeyelen amobotnaŋ sambeyet Amobot-naŋin maŋgeyaŋ main. Ya ekŋen tuk keyaŋ dapmelaŋge7 in keŋ taolet ma keŋ sewakŋaŋ indawep keyet neŋmandunduyap.

Zisas Kilaisiyaŋ ningat gogot mti gakimti sipmaŋ mu-lage keyepm ningalen yom peme mege. 6 Kegok mtiZisas Kilaisiyaŋninmmeamdundundueset indamukulemmimiyelen mulup nsakwep mti Kawawaŋ Bipm sesewat-penup. Kame Zisas Kilais sesewatsane; egaŋ kwesiŋkwesiŋ damuŋ mulupmaŋ windeŋaŋbeŋ penaŋ mamm.Ke penaŋ.7 “Nâit, ek zanza paleset kopme am sambe zikalin ek-

magen ekme mesâpm. Ke am tewen kuwienaŋkegogak eksâbip. Mti am sambe msat ŋen msatŋen mamaip ekŋenaŋ egat si kembeŋ mbep.”(Daniel 7:13; Zekaraia 12:10)

Penaŋ sokbesâpm. Ke penaŋ.8 Amobotnaŋ Kawawaŋaŋ windeŋaŋmak egaŋ zeye,

“Neŋ kwitnaŋ kwitnaŋ sambeyet toŋaŋma kwitnaŋ kwit-naŋ sambe nen maekdamuŋ miyap ma neŋ eweŋan tak-wabanaŋ alak tapmayawaŋ ya ewe tapmobap.”

Zânaŋ Kilais ege

Kie Kienok 1:9 4 Kie Kienok 1:189 Zân neŋ Amobotnaŋmagen ingat nolingapmti

sisipeŋpeŋ nsakwep mamindaip ma nsakwepKawawaŋgalen damuŋ katnanen mama keyet keŋanennâmisim tatnup. Naman neŋ Kawawaŋgalen zetzemkawaŋ bewan ma Zisas zet penaŋ mkoge kezemsokbema kasa ekŋenaŋ neŋ Patmos msat nembutuŋgupmanen mka katikŋan neme taban. 10 Ketapmopma Sonda ŋengat Kawawaŋgalen Emetak Teŋaŋkeŋnan bemisikme zet ŋandaŋaŋ temaŋ sepemaŋlumun nemboŋ bamnaset kume nâmban. 11 Nâma zeye,“Geŋ papiaen kwitnaŋ kwitnaŋ zikat gasowawen keyetmeluwaŋ kumti dapmelaŋge 7 mka temaŋ ekŋen kapiyetbemane mebe. Epesa ma Samilina ma Pelegamam maTaitala ma Salidisa ma Piladelpia ma Laodosia mka temaŋekŋen keyet.”

12Âpmeneŋ an zet zeye ke eksâgât gilik zemti ekma lam7 goliyaŋ weyayaŋaŋ ke onzempepeŋaŋgat 13 busatnaŋinsutnateman anŋenAngatNemuŋaŋnemboŋ. Egaŋ kâlâp-maŋ teepmaŋ miakti bitim nemboŋ goliyaŋ weyayaŋaŋkeyaŋ mamsosoŋanen zamti tage. 14 Ma ŋokzupmaŋsatnaŋ kwalemzupmaŋkeboŋma zikatnaŋ ilizuzut taŋamnemboŋ. 15 Ma setnaŋ sokŋaŋmak penaŋ galas peyakpeyak mam keboŋ. Ma zet ŋandaŋaŋ temaŋ tu saŋsaŋ bi-maŋ maoingalen kwisakŋaŋ keboŋ. 16Ma betnaŋ penasetwenzim 7 atam tagema dembusekŋanenwanam teepmaŋkukŋaŋ nembet nembet apum tage ma ŋenzimosetnaŋ-galen busatnaŋ kasup tinsutnan maekzin keboŋ.

17 Âpme neŋ ek ekti setnanen tokutumti gakikiŋanokwemban. Ya egaŋ betnaŋ penaŋaŋ neŋ natamti zeye,“Kiŋgagapiŋ! Neŋ kwitnaŋ kwitnaŋ yaŋbembeŋaŋ tapmasokbeyeyaŋ ewe delaŋ zenzeŋaŋ kogogak tapma kwitnaŋkwitnaŋ delaŋ zemâbe. 18 Neŋ mama toŋaŋaŋ gakimtiwaban ya mamti mambap. Neŋ zemdelaŋ zenzeyelen

Kie Kienok 1:19 5 Kie Kienok 2:5winde neŋmak tazin ma teziŋ ŋandaŋ keŋan mebegalenwinde neŋ nanaŋaŋ. 19 Ilakgat geŋ kwitnaŋ kwitnaŋeksâpmnik keyet meluwaŋ kusenik. Kwitnaŋ kwitnaŋtazin ke alak kapi eksâpmnik ma bam kwabe keyeleneksokbesâpmnik ekŋen ke kusenik. 20 Ma bet penasetwenzim 7ma lam 7 ekdak keyet yaŋaŋ kapi zema nâmbak:wenzim 7 ke dapmelaŋge 7 ekŋengalen an damuŋ 7 malam 7 ke dapmelaŋge 7 ilin.”

2Dapmelaŋge Epesa mka temanen talip ekŋengat Zânaŋ

meluwaŋ kumindaye1 Âpme Kilaisiyaŋ nâgât kapigok zeye, “Dapmelaŋge

Epesa mka temanen talip ekŋengalen an damuŋgat mailinaŋgat zet papiaen pigok kumti bemane melak: ‘Betnpenaset wenzim 7 mmamti lam 7 golaŋ mimiŋaŋ keyettuŋgupman mebe kokot mamiap neŋ zet kapigok ze-sowap, 2Neŋmamamimiŋinaŋgalen yaŋaŋ ŋep nâyapmaneŋ in ammagenmuluwin temaŋmbienma ammagen se-wak sewakmambien ke neŋŋepnâyap. Ma in ambekanaŋyominmak indikpeŋpeŋmimindeme ingat tuŋguwinanenku talip. Ma in an ekŋen Kawawaŋgalen zet zapatdolakŋaŋ zet zikat indanda penaŋ manzeip ekŋen keyetmama mimiŋinaŋgat yaŋin msokbemindikbienen ekŋenzet zikat indanda penaŋ yek. Ma in indiksokbewienenekŋen an dâsukitoŋ etaŋ. 3 In neŋmak tusuwien keyepmtisek sindemnâmisimatip keyaŋgut in epumti sewak sewakmulup giŋgiŋ mamip. 4 Yaŋgut neŋ ingalen nukŋaŋinkapigok mtati ingat oloŋen ku mamiap. 5 Nâip, itnaŋaŋin nâgât igagen indembeye yaŋgut alak pigogat yek.Keyepmti in yominangatnaŋ keŋin ku gilik zewep bemeneŋ koti ingat dapmelaŋge dolakŋaŋ ku nâmindewap.

Kie Kienok 2:6 6 Kie Kienok 2:106Yaŋgut mama mimiŋin kapiyaŋ dolakŋaŋ bein. In Niko-laiten am ekŋengalen mama mimiŋin bekanaŋgalen setke in sekaŋgaŋ manâmindeip. In ekŋengalen mamamimibekanaŋ neŋ sekaŋgaŋ manâyapnok in kegok manâip. Kepembenaŋ.

7 In wakŋin bemti nâlen Emetak Teŋaŋ nâgât zet zemeneŋ dapmelaŋgenne ekŋengat zeyap ke in nâit. Amŋenaŋ nâmkiŋpepe neŋmagen atam tati bekanaŋgalenwinde ke kume tobe beme egaŋ Kawawaŋgalen muluwentep katnaŋ mama maindain ke neŋ ŋep nâmpema nimtikwesiŋ kwesiŋ mambe.’ ”

Dapmelaŋge Samilina mka temaŋ talip ekŋengat Zânaŋmeluwaŋ kumindaye

8 Âpme Kilaisiyaŋ nâgât kapigok zeye, “DapmelaŋgeSamilina mka temaŋ talip ekŋengalen an damuŋgat mailinaŋgat zet zapat meluwaŋ pigok kumti bemane melak.‘Neŋ kwitnaŋ kwitnaŋ sambeyet toŋaŋ ma kwitnaŋ kwit-naŋ sambe nen maekdamuŋ miyap ma neŋ gakikien-gatnan belak zemamaen kwaban. 9 Kawawaŋgalen zetzapat dolakŋaŋgapmti in sisipeŋpeŋ mimindawien kenâyap. Ma in milawatmageset bekopsat matalip yaŋgutnâmkiŋpepemageset in katikŋaŋ penaŋ beip. Zuda amekŋenaŋ in zemtalatindemti zet mobotnaŋ mimindawepke neŋ nâyap. Ekŋen keyet nâmkiŋpepeŋin penaŋmakyek; ekŋen ke Sadaŋgalen maŋge. 10 In sisipeŋpeŋewe sokbemindawe keyet ku kiŋgabep. Nâip, Sadaŋ ekingat windeŋin mim eegat nâmti egaŋ mulupmaŋ mtiinmagengatnaŋ notnaŋ mka katikŋan indewe. Âpmeingalen nukŋaŋin ke msasa 10 kapi tabe. In nâmk-iŋpemnepeŋ mamambepgapmti indome gakiwep bemenâmkiŋpepeŋinaŋgat tosaŋaŋ mama kanzizit tiwep.

Kie Kienok 2:11 7 Kie Kienok 2:1611 In wakŋin bemti nâlen Emetak Teŋaŋ nâgât zet zeme

neŋ dapmelaŋgenne ekŋengat zeyap ke in nâit. Amŋenaŋnâmkiŋpepe neŋmagen atam tati bekanaŋgalen winde kekume tobe beme gakiki delaŋ zenzeŋepiŋ teziŋ ŋandaŋenke ku towebe.’ ”

Dapmelaŋge Pelegamam mka temaŋ talip ekŋengat Zânaŋmeluwaŋ kumindaye

12 Âpme Kilaisiyaŋ nâgât kapigok zeye, “DapmelaŋgePelegamam mka temaŋ talip ekŋengalen an damuŋgatma ilinaŋgat zet zapat meluwaŋ pigok kumti bemanemelak. ‘Neŋ wanam teepmaŋ kukŋaŋ nembet nembetmtalap. Nâlen zetn kapi zesowap, 13 In mka temanenmatalip keyet yaŋaŋ neŋ ŋep nâyap. Sadaŋ ek mkakeyet amobotnaŋbemtimatazin keyaŋgut innâgât kwizetbuŋam esemteŋ mmambienen Antipas Kawawaŋgalenzapat dolakŋaŋ zemkawaŋ beme Kilaisiyaŋ ŋep mamkip-maŋ bein ek Sadaŋgalen mka temanen ke kume gakiye.Âpme in kan keyet nâmkiŋpem nanayet meluwaŋ mtiwisat ku mbien.

14 Âpme neŋ kwitnaŋ kwitnaŋ notnaŋ mamip keyetkeŋ kwep ku mambeyap. Inmagen am notnaŋaŋ an kwit-naŋ Balaamgalen zemzikat indanda ke mamkatik bemtimatalip. Egaŋ an kwitnaŋ Balakgat zemzikat same Balak-gaŋ zemindeme Islael am ekŋenaŋ nopiomgatmeuwisikŋsasaŋaŋ ke nimti ma sek kileŋ mama ke mâti yom aikbienkegok ekŋenaŋ ewe tapmip. 15 Âpme sepem kegogagakinmagen am notnaŋaŋ Nikolaiten ekŋengalen zemzikatindanda mamâlip. 16 Keyepmti in yominangatnan keŋingilik zek! Yek bewe beme neŋ inmagen sakwep kotiam mama mimiŋin keboŋ mamaip ekŋen ke zemdelaŋzenzeyelen winde nanaŋaŋ wanam teepmaŋ nemboŋdembusekŋnan kwati matazin keyaŋ ekŋen indowe.

Kie Kienok 2:17 8 Kie Kienok 2:2217 In wakŋin bemti nâlen Emetak Teŋaŋ dapmelaŋ-

genne ekŋengat zet zein ke nâit! Am ŋenaŋ nâmkiŋpepeneŋmagen mamtati bekanaŋgalen winde ke kume tobebeme an ke meu kululuŋengalen ke nimbe. Ma neŋnanzaŋ satnaŋ* kwit alakŋaŋaŋ keyet palen tatatnaŋ kesama atawe ke am ŋenaŋ meluwaŋ ke ku eknâmbe ikŋaŋetaŋ nâmbe.’ ”

Dapmelaŋge Taitala mka temaŋ talip ekŋengat Zânaŋmeluwaŋ kumindaye

18 Âpme Kilaisiyaŋ nâgât kapigok zeye, “DapmelaŋgeTaitala mka temaŋ talip ekŋengalen an damuŋgat mailinaŋgat zet zapat meluwaŋ pigok kumti bemane melak.‘Meluwaŋ kapi neŋ Kilais Kawawaŋgat Nemuŋaŋ nâlen.Ma nâgât zikatn taŋamnemboŋma setn sokŋaŋmak balaszulupme peyak peyak mamm keboŋ. 19 Neŋ ingalenmuluwinaŋgalen yaŋaŋ nâyap. In gogot mamneip mamanâmkiŋpemneip ma nolin mamukulem mip keŋ se-wakŋaŋ palen mamaip ma alak muluwin omba tapmipkeyaŋ itnaŋaŋ ke sebempein.

20 Yaŋgut neŋ zet piyet keŋ kwep ku beyap eneyet inimbi Zesebel nâmpeme egaŋ ikŋaŋak neŋ golaŋ zenzeimbi zemti nâlen mulup anne ekŋen zemzikat indamtibekanaset indatime toti ekŋenaŋ sek kileŋgalen mamamimi ke mâti meu nopiomgat sasaŋaŋ ke manip. 21 Neŋegaŋ keŋaŋ yomengatnan gilik zenzeyelen kanaŋ bempe-wan yaŋgut egaŋ sek kileŋ mamaŋaŋ ke ku peme tapmekeŋaŋ ku gilik zeye. 22 Keyepmti mama mimiŋaŋ keyetdopmaŋ zawat sek sindem temaŋ tiwe. Ma am ŋenaŋekmak sek kileŋ mamain egaŋ kegogagak dopmaŋ seksindem mobotnaŋ penaŋ tiwe. Yaŋgut yomengatnan* 2:17: Nanzaŋ satnaŋ sawe keyaŋ mkawaŋ benen an keyet yomaŋkatikpewan.

Kie Kienok 2:23 9 Kie Kienok 3:1keŋin gilik zewe beme dopmaŋ ku tiwep. 23 Ma ne-munambaŋane ekŋenmagen zawat temaŋ penaŋ pemakoti mme gakimâbep. Kegok mma mka kataŋ nâmk-iŋpepemak maŋge ekŋenaŋ nâmbep neŋ am ŋoktikŋin-mak keŋinmaegap. Neŋ inmuluwinaŋgat tosaŋaŋ sepemigak igak indawap. 24 Mti Taitalayetnaŋ am notnaŋ inzemzikat indanda ke ku mammtalip ma in Sadaŋgalenmulup penaŋ ke ku mamkatik beip ingat kapigok zeyap,Neŋ mulup ŋen in ku tusumindawap. 25 Yaŋgut in ewenâgât nâmkiŋpemtimuluwindolakŋaŋmkwabien kemâtiatam kitik mtapmetne peme neŋ gilik zemkobap. 26 Amŋenaŋ Sadaŋgalen windeŋaŋ ke kume topme nâlen zetzemkawaŋ bemindawan ke mkatik bemti tapmetnepemedelaŋ zenzeŋaŋ ek Kawawaŋaŋ winde same msat sambekapi indikdamuŋ mbe.27 “Âpme egaŋ am aen butnaŋaŋ amobotnaŋgalen

toŋganok mtati indikdamuŋmbe. Mti indawalebema kumsome isisikŋaŋ menzim tosinok zaliwep.”(Sam 2:9)

28 Âpme neŋ wenzim “Saputuŋ” matazin ke an ke sawap.29 In wakŋin bemti nâlen Emetak Teŋaŋ nâgât zet zemeneŋ dapmelaŋgenne ekŋengat zet zeyap ke in nâit.’ ”

3Dapmelaŋge Saldis mka temaŋ talip ekŋengat Zânaŋ

meluwaŋ kumindaye1 Âpme Kilaisiyaŋ nâgât kapigok zeye, “Dapmelaŋge

Saldis mka temaŋ talip ekŋengalen an damuŋgat mailinaŋgat zet zapat meluwaŋ pigok kumti bemane melak.Zet kapi neŋmagengatnaŋ kozin. ‘Neŋ Kawawaŋ-galen Emetak Teŋaŋ neŋmak mamti mulupmaŋ kat-naŋ 7 mamm ma neŋ wenzim 7 mammtalap. Ma

Kie Kienok 3:2 10 Kie Kienok 3:7am ekŋenaŋ dapmelaŋge ingat muluwin dolakŋaŋ pe-naŋ mamip manâmindeip. Yaŋgut in Kawawaŋgalenze zapat dolakŋaŋ ku mkawaŋ bemti mâbien. Neŋ in-galen mamaŋinaŋgat yaŋaŋ ke nâyap kelak in am gakik-iŋaŋnok maip. 2 Neŋ ingalen mama mimiŋin ekma Ki-lais mâbâgalen Kawawaŋaŋaŋ piliŋ bempeye keyet kataŋku bein. Keyepm in gakikiŋaŋnok maiwengatnaŋ watimulup dolakŋaŋ windeŋaŋbeŋ neŋmagen mti kwitnaŋdolakŋaŋ inmak taindain ke mkatik beit. Mti mama mimidolakŋaŋ inmagen tazin bugan keyaŋ delaŋ zewema-gengat. Neŋ ingalen muluwin Kawawaŋgat zikatnanesemteŋ penaŋ ku aikban. 3 In Kawawaŋgalen zet zapatdolakŋaŋ eweŋan baenen diindowien ke otnâit ma kein gawepumti mambep. Kegok mti in yominangatnankeŋin gilik zemti mamaen kwabep. Yek beme neŋ gilikzemti kambu titi an sepemnok ingalen kobap. Kan keyetin mulup mimipiŋ ma in nânâpiŋ tapme neŋ kobap.4Âpme Saldis mkaengatnaŋ am kwep kwep yommimipiŋmaip in kâlâp satnaŋ indama miakti neŋmak mebep. Inesemteŋ mambiengapmti neŋmak ŋep mambep. 5 Anŋenaŋ nâmkiŋpepe Kawawaŋmagen windeŋaŋ bem tabebeme egaŋ kâlâp satnaŋmunduŋbe. Ma neŋ kwilinmamakanzizitgalen papia tazin ke ku asekbap. Ma neŋ Bienma enselŋaneyet zikalinan, “Ekŋen nâlen zapat,” ke sosokzemkawaŋ bewap. 6 In wakŋin bemti nâlen Emetak Teŋaŋnâgât zet zeme neŋ dapmelaŋgenne ekŋengat zeyap ke innâit!’ ”

Dapmelaŋge Piladelpia mka temaŋ talip ekŋengat Zânaŋmeluwaŋ kumindaye

7 Âpme Kilaisiyaŋ nâgât kapigok zeye, “DapmelaŋgePiladelpia mka temaŋ talip ekŋengalen an damuŋgat mailinaŋgat zet papiaen pigok kumti bemane melak. ‘Neŋ

Kie Kienok 3:8 11 Kie Kienok 3:13teŋ toŋaŋ ma kwitnaŋ kwitnaŋ zema penaŋak masok-bein. Ma neŋ winden sakamaŋ amobotnaŋ Dewitgalennemboŋ. Ya am ŋenaŋ nâlen mulupmnaŋgat ŋep kuzemkululuyelen. 8 Neŋ ingalen muluwin ŋep nâmâtâlap.Ma neŋ nâyawen in winde isikŋaŋ bugan taindain yaŋgutin nâlen zetn gawepumti nâgât ku wasinewien. Neŋmulup Kawawaŋgalen zet zapat dolakŋaŋ mkawaŋ bem-beyelen omba penaŋ indawan ma am ŋenaŋ muluwin keku zemkuluye. 9 Nâip! Am dâsukitoŋ ekŋen Sadaŋgalenmaŋge ekŋenaŋ ilinaŋgat Zuda am manzeiwaŋgut yekpenaŋ. Neŋ ekŋen ke indatima inmagen sokŋan kotiingat pedondom indawep. Mti in kapigok nâmâtâbep,neŋ dapmelaŋge ingat neŋ gogot mamiyap. 10 In nâlenzet ke gawepumti sisipeŋpeŋ mimindame in nâmisimtabiengapmti sisipeŋpeŋ ma nukŋaŋ temaŋ msat kataŋkwabeen kan keyet neŋ indikdamuŋ mma tetimaemaekanen windeŋaŋ beŋ bemti tabep. 11 Âpme neŋ sakwepkosowapgat nâmkiŋpepe taindain ke weyaŋ ekdamuŋmbep. Ma ŋenaŋ ingalen mamamimiŋinaŋgalen tosaŋaŋkululuŋen tiwep ke ku mpewe. 12Am ŋenaŋ nâmkiŋpepeKawawaŋmagen windeŋaŋ bem tabeen ke Kawawaŋnnaŋgalen sesewat mkayelen tepumaŋ temaŋnok bein.Ma egaŋ mka ke ku katipewe; neŋ egat palen Kawawaŋnnaŋgat kwitnaŋ kumpewap ma neŋ kegogak Kawawaŋnnaŋgalenmka temaŋ kululuŋengatnan kwatobe ke kwit-naŋ Zelusalem alakŋaŋ kuwap. Neŋ kegogagak egat palenkwitn alakŋaŋ kuwap. 13 In wakŋin bemti nâlen EmetakTeŋaŋ nâgât zet zeme neŋ dapmelaŋgenne ekŋengat zetzeyap ke in nâit.’ ”

Dapmelaŋge Laodosia mka temaŋ talip ekŋengat Zânaŋmeluwaŋ kumindaye

Kie Kienok 3:14 12 Kie Kienok 3:2114 Âpme Kilaisiyaŋ nâgât kapigok zeye, “Dapmelaŋge

Laodosia mka temaŋ talip ekŋengalen an damuŋgat mailinaŋgat zet zapat meluwaŋ pigok kumti bemane melak.‘Neŋ zet, “Ke penaŋ” manzenup ke neŋ ma Kawawaŋ-galen zet penaŋ manzemkawaŋ beyap. Ma neŋ amnaŋmaeknâmneip. Ma Kawawaŋaŋ msat kululuŋ yaŋbemtimsokbeye keyet toŋaŋegak. 15 Neŋ ingalen muluwinaŋ-galen yaŋaŋ ŋep nâyap. In nâmkiŋpepeŋinmak ku talipma in nâmkiŋpepemagen keŋ zut talip. Keyet nâmepembenaŋ bein keyepm neŋ ingat oloŋen ku miyap.16 Inmagen nâmkiŋpepe kaliŋaŋ ku taindaye keyepmtineŋ zemindewap. 17 In ilinaŋgat pigok manzeip, “Ninmilawatn omba penaŋ tatndain keyepm totatatn pembe-naŋ. Nin kwileki ŋengat kumatimatnup.” Kegokmanzeipyaŋgut neŋ ingat kapigok zesowap, in ilinaŋgat yaŋin kumaekmâtâlip. In am bekopsat. In ola olat palen mamaipma zikalin beŋaŋ ma talak mamaip. 18 Keyepmti neŋpigok zemâtâtindewi: In neŋmagen koti gol tewaŋ zimedolakŋaŋ penaŋ bembeŋaŋ ke kwitiit. Ma kâlâp teep-maŋ satnaŋ neŋmagen kwitimti munduŋme toti sekŋinsakambuginaŋ tazinen ke aŋgalaŋti tabe ma zikatgalenmelesen ŋen neŋmagen kwitimti zikalinan kaputi zikalindolakŋaŋ ekmâtâbep. Kwitnaŋ kwitnaŋ ekŋen keboŋkeyaŋ am keŋin mukulem mme nâlen bewep. 19 Neŋin notn mamimindeyap keyepm keŋ gilik zemti yominkatipewep. Âk yek bewe beme indom musuwetindewap.20 Nâip, neŋ sekekegen tati set tâŋtâŋ takuma am ŋenaŋnâlen tâŋtâŋ ke nâmti kot set mâtâbe beme neŋ egalenmka keŋan tati tu meu nsakwep nimbalup.

21 Am ŋenaŋ nâmkiŋpepe Kawawaŋmagenwindeŋaŋbeŋ bemti tabeen neŋ ekŋen mundum totatatnenaŋgat solonan indema totabep. Neŋ kasa temanenke windennbeŋ bemti tabangapmti in kegogak windebeŋ

Kie Kienok 3:22 13 Kie Kienok 4:6bemti tapme Bipmnaŋ Amobotnaŋgalen mundum ke neŋname mundum totatat nenaŋgat solonan ke in indematotabep. 22 In wakŋin bemti nâlen Emetak Teŋaŋ nâgâtzet zeme neŋ dapmelaŋgenne ekŋengat zet zeyap ke innâit!’ ”

4Zânaŋ Kawawaŋgalen mundum kululuŋen tazin ke ege

1 Neŋ kwitnaŋ kwitnaŋ ke eknâm mtiŋgut tati ekmakululuŋen sekekek ŋandemti tapme ekban. Âpme zetŋen lumun kwisaknok nâma kegogak ewe sokbemti pigokdinoye, “Geŋ pien kwapmane gatati mamti kwitnaŋ kwit-naŋ bam sokbewe ke zemzikat gama eksenik.” 2 Kegokzeme keyegak Kawawaŋgalen Emetak Teŋaŋ keŋŋ meleŋbeleŋ mme ekma kululuŋen Amobotnaŋgalen mundu-maŋ keyet palen an ŋenaŋ totapme ekban. 3 An keye-len ŋenzimosetnaŋgalen sokŋaŋ nanzaŋ kwilit zaspamakkalnelien nemboŋ. Âpme Amobotnaŋgalen mundumtotatat keyet tazinen bitimnatagaŋ tokwat bembuluŋtitage sek sepemaŋ nanzaŋ dolakŋaŋ kwitnaŋ emelal nem-boŋ. 4 Ekma Amobotnaŋgalen mundum totatat keyetsolonan mundum totatat 24 kapiyaŋ bembuluŋ tabien.Tapme ŋeŋaŋ bembe an 24yaŋ mundum keyet palentokwa bembuluŋ totabien. An ekŋen ke kâlâwin satnaŋaŋmundumti ŋokŋinanen elimiak goliyaŋ weyayaŋaŋ kemundum tabien. 5 Amobotnaŋgalen mundum totatalenkeyetnaŋ kululuŋ ambeyegaŋ tapmme taeknepema kul-uluŋ kwisak tembe kume nâmban. Ma egalen mundumtotatat ŋenzimosetnaŋ ke ekma taŋam sokŋaŋ 7naŋ ziye.Taŋam ke Kawawaŋgalen Emetak Teŋ mulupmaŋ katnaŋmam 7 keyaŋ ziye. 6 Âpme Amobotnaŋgalen mundumtotatat zikatnasetmundumke ekma saŋga soŋga tu lemu-naŋ temaŋ ma galas nemboŋ beye.

Kie Kienok 4:7 14 Kie Kienok 4:11MmeAmobotnaŋgalenmundum totatalen ke ganzenaŋ

ilindiŋ ke kwitnaŋ kwitnaŋ mamaŋinmak soŋgom nem-boŋ zulak zulak zikalin sambe ŋenzimoselinaset ma bam-inaneset nembet nembet ekmâtâtâtgalen ku olalatgalen-gapmti zikalin kegok tatindaye. 7 Soŋgom ŋeŋaŋ tageke laion nemboŋ. Mme keyet bamanen makau apmaŋnemboŋ. Ma eget zut keyet bamidanen soŋgom ŋenŋenzimosetnaŋ amgalen nemboŋ. Mme soŋgom delaŋzenzeŋaŋ ke muŋtinaŋ mapâmain keboŋ. 8 Soŋgom zulakzulak ekŋen kwep kwep ke pâwin sikis sikis zikalin sambebiselinasetmamamsosoŋinaset taindain. Tambumsat zetkapigok kwesiŋ kwesiŋ zepeŋ matakwalip:“Geŋ An Teŋgat Teŋgalen toŋaŋ. Geŋ Amobotnaŋ

Kawawaŋ windendibeŋ. Kawawaŋ geŋ eweŋantabanan, alak tapmanigaŋ ya bam tapmobanik.”(Aizaya 6:3)

9 Âpme soŋgom mamaŋinmak ekŋenaŋ egaŋ ikŋaŋgalenmundumanen ke kwesiŋ kwesiŋ tapmoti tatagalen keyetkwizet buŋamaŋ mwati wisikŋ zemti sesewat tapmsaip.10 Kegok mme an ŋeŋaŋ bembe 24 ekŋenaŋ egaŋ kwe-siŋ kwesiŋ mamain keyet totatatnaŋ kandaŋan ke pe-dondomti sesewat tapmsaip. Ekŋenaŋ bunduŋin elim-ieyakŋaŋmak ke saŋti egalen totatat kandaŋan bemtikapigok zeip,11 “Geŋ ningalen Amobotnaŋ ma ningalen Kawawaŋ!

Gâgât kwizet buŋamdi mwatgenup ma windenditemaŋgat wisikŋ nâmgenup. Geŋ kwitnaŋ kwit-naŋ sambe ke msokbemane mamaŋinmak sokbe-wien.”

5Sipsip Nembaŋaŋ papia muŋguŋguŋaŋ Kawawaŋaŋ same

mge

Kie Kienok 5:1 15 Kie Kienok 5:81 Âpme neŋ ekma an ŋenaŋ Amobotnaŋgalen mundum

totatalen papia muŋguŋguŋaŋ betnaŋ penaset mtapmeekban. Papia keyet palen meluwaŋ nembet nembetkumpepeŋaŋ tapme ekban. Mme papia setnaŋ kweppalen keyet palen gwede 7 kapiyaŋ piliŋ amnaŋ keŋan kueegalen bumilikpepeŋaŋ. 2Neŋ ekma ensel windeŋaŋbeŋyaŋkwesisi ŋen kwizet palen kapigok kuye, “An teŋpenaŋ kwiyaŋ ŋep gwedem papiaen milikpepeŋaŋ kapimâtâpemti papia ŋep mendesinak?” 3Yaŋgut an ŋen kul-uluŋengatnaŋmamsat kataŋ taliwen kapiyetnaŋmamsatkandaŋan maip ekŋen kemakgatnaŋ an ŋenaŋ gwedempapiaen bumilikpepeŋaŋ kemâtâtpemti keŋan eegalen kean ŋen ku tage 4 keyepm neŋ si temaŋ suwan.

5 Âpme an ŋeŋaŋ bembe ŋenaŋ nâgât kapigok zeye,“Si susupiŋ! Ekbak, Laion ek Zudayelen maŋgeengatnaŋma Dewitgalen alikŋaŋ ŋenaŋ kasa temanen ke an aumtikasaŋaneyelen windeŋin mtoindeyeyepmti egaŋ gwede 7papiaen bumilikpepeŋaŋ ke ŋep mâtâpewe.”

6 Âpme Amobotnaŋgalen mundum totatalen kwitnaŋkwitnaŋ mamaŋinmak soŋgom nemboŋ zulak zulak maan ŋeŋaŋ bembe ekŋengat tuŋguwinanen neŋ ekmaSipsip kume gakimti wageyelen gwilim zembeŋaŋmakdendaŋ tapme ekban. Eget zegalipmaŋ 7 ma zikatnaŋ7 keyaŋ Kawawaŋgalen Emetak msat kataŋ indeme totimebe kokot mti muluwin katnan 7 mamip ke mbien.7 Kegok sokbeme Sipsiwaŋ Amobotnaŋgalen mundumtotatalen ke meti betnaŋ penaset papia muŋguŋguŋaŋke mge. 8 Kok ke mme kwitnaŋ kwitnaŋ mamaŋinmaksoŋgom nemboŋ zulak zulak ekŋen ma am ŋeŋaŋ bembe24 Sipsipgat kandaŋan pedondom sawien. Ekŋen kwepkwewaŋ gita temaŋ nemboŋ ma bati goliyaŋ weyayaŋaŋkeŋanen tu sesikŋaŋ dolakŋaŋmak atamti egat kandaŋanpedondom sawien. Kwitnaŋ kwitnaŋ belinan atamti

Kie Kienok 5:9 16 Kie Kienok 5:13pedondowien ekŋen ke Kawawaŋgalen am ekŋengalendundundu. 9Kok mti silik alakŋaŋ kapigok kuwien,“Geŋ gwede papia muŋguŋguŋaŋ palen tazin ekŋen

ke ŋep mâtâpepeyelen keyepmti gâgât nâmannmobotnaŋ bein. Geŋ am ekŋenaŋ gome gaki-wanan keyepm am yaŋin igak igak ma am zelinŋande igak igak ma am sek sepemin igak igakma msalin igak igak tapmelip kataŋ Kawawaŋgatzapat gakimti sipdaŋ indakwitimti indabanan.

10 Geŋ nin mmane amdine ekŋengat tuŋguwinanmamti dundundu ma sesewat mulup mimiyelen kwatimsat sambe ekdamuŋ mbanup.”

11Âpme ewe ekma ensel sambe sopmaŋ penaŋaŋ Sipsi-waŋ Kawawaŋ ikŋaŋgalenmunduman totage ma kwitnaŋkwitnaŋ mamaŋinmak soŋgom nemboŋ zulak zulak kema ŋeŋaŋ bembe an ekŋen ensel ekŋen keyaŋ indabem-buluŋti dendaŋ tapme ekma 12 silik omba kapigok kumenâmban,“Sipsip Nembaŋaŋ, Geŋ damuŋ mimiyelen windendi

igagen tagaen ma kwitnaŋ kwitnaŋ polak polakwem gain ma nânândi temaŋ ma sebet susukku mamnik, ma kwizet buŋamdi temaŋ penaŋma kwidi mwawagalen ma zemsesewatgeŋgeye-len. Ya amgapm gome gakiwanan keyepm ninsesewatgenup. Geŋ An Teŋ.”

13 Âpme neŋ eknâma Kawawaŋaŋ kwitnaŋ kwitnaŋsambe mamaŋinmak msokbembeŋaŋ kululuŋen ma msatpalen ma msat keŋan ma nembu keŋan ma msat kataŋekŋenaŋ silik kapigok kuwien,“Geŋ Kawawaŋgapm gitaŋgalen mundum totatalen to-

tadik ma geŋmak Sipsip Nembaŋaŋ igat sese-watidanup. Kwizet buŋamit mmot idenup mawindeŋit igagen keyaŋ kwesiŋ kwesiŋ tapmobe.”

Kie Kienok 5:14 17 Kie Kienok 6:614 Kegok sokbeme kwitnaŋ kwitnaŋ ekŋen mamaŋinmaksoŋgom nemboŋ zulak zulak keyaŋ zewien, “E penaŋ!”Ekŋenaŋ kegok zeme an ŋeŋaŋ bembe ekŋenaŋ egegatkandaŋidan pedondom idamti eget sesewatidawien.

6Sipsip Nembaŋaŋaŋ gwede 7 ekŋen ke mâtât mâge

1Âpme neŋ eknâma Sipsip Nembaŋaŋaŋ gwede 7 keyetkeŋanen kwep mâtâpeme ke eknepema kwitnaŋ kwitnaŋmamaŋinmak soŋgom nemboŋ zulak zulak ekŋenmagen-gatnaŋ kwewaŋ zetnaŋ kululuŋ kwisaknok kumti zeye,“Geŋ pien kot!” 2 Kegok sokbeme neŋ ekti ewe weyaŋekma âs satnanen an ŋenaŋ totati timbiŋaŋ betnanenatamti amobotnaŋgalen bunduŋgoliyaŋweyayaŋaŋ samemunduŋge. Same âsiŋaŋ palen totati kasa kuku an ŋenaŋkasa kumti kasaŋene indomdelaŋ zemti metnak keyetkatnan motati mege.

3 Âpme Sipsip Nembaŋaŋaŋ gwede ŋen mâtâpeme neŋnâma kwitnaŋ kwitnaŋ mamaŋaŋmak soŋgom nemboŋŋenaŋ kapigok zeye, “Kot!” 4 Kegok zeme âs ŋen ŋamaŋpenaŋaŋ kosokbeye. An âs palen tage ke kasa msat kataŋkukuyelen kewinde sasaŋaŋ keyepmanaŋ ilin ilinak aum-somti gakim temebegalen. Ek wanam teepmaŋ sasaŋaŋ.

5 Âpme naman keyegak Sipsip Nembaŋaŋaŋ gwede tukke mâtâpeme neŋ nâma kwitnaŋ kwitnaŋ mamaŋaŋmaksoŋgom nemboŋ tuk egaŋ kapigok zeye, “Kot!” Zeme neŋtaekma âs sopmaŋaŋ kosokbeye. Mme an dukŋan gwaentage ek skel betnaŋaŋ mti tage keyaŋ mkawaŋ beinenmeuyet kambeŋ temaŋ sokbesâpm. 6 Kegok kwapmekwitnaŋ kwitnaŋ mamaŋinmak soŋgom nemboŋ zulakzulak ekŋengat tuŋguwinan an zet ŋandenok sokbemtipigok zeme nâmban, “Plawa wilaŋ weyayaŋaŋ nukŋaŋaŋ

Kie Kienok 6:7 18 Kie Kienok 6:11kilo kwep e msasa kwepgat an peme weweŋaŋgalentosaŋaŋ ma plawa baliyaŋ weyayaŋaŋ nukŋaŋaŋ kilo tuke msasa kwepgat an peme weweŋaŋgalen tosaŋaŋ. Kogokmti olip tep ma wain tek muluwen ke walelepiŋ!”

7 Âpme naman keyegak Sipsip Nembaŋaŋaŋ gwede 4ke mâtâpeme neŋ nâma kwitnaŋ kwitnaŋ mamaŋinmaksoŋgom nemboŋ 4 egaŋ kapigok zeye, “Kot!” 8Mme neŋtaekma âs ŋen sekŋaŋ alaŋaŋ piyaŋ kosokbeye. An âsdukŋan gwaen tage ek kwitnaŋ “Gakiki.” Ma gakikiŋaŋekŋengalen mundum toŋaŋ keyaŋ egat baman âs kwep-gat dukŋan moti tabun. Kawawaŋaŋ an zut âs palentabunen ke msat palen toti kwitnaŋ kwitnaŋ sokbesâpmkapiyelen idaye. Kwitnaŋ kwitnaŋ ke kapi: Msalen amnaŋilinak kasa kasa mti aumti gakiwep ma meuyet kambeŋtati gakikiyelen ma zawat bekanaŋ mti gakikiyelen masoŋgom zupmaŋ kukŋaŋbeŋ temaŋaŋ am indawalepmegakikiyelen winde keyelen idaye. Kwitnaŋ kwitnaŋ keyaŋam maŋge kwep indawalepme gakiwep. Âpme maŋgetugaŋ belak tabep.

9 Âpme naman keyegak Sipsip Nembaŋaŋaŋ gwede 5ke mâtâpeme ekma sisak kandaŋan am Kawawaŋgalenzezapat dolakŋaŋ zemti Kilaismagen nâmkiŋpepeenkatikŋaŋ tapme indome gakiwien ekŋenaŋ tapmeindikban. 10Mme ekŋenaŋ kwizet omba kapigok kuwien,“Amobotnaŋ, windendi igagen. Geŋ teŋ toŋaŋ mapenaŋgalen toŋaŋ. Nin gâgât damuŋ zigok ewe tapmanngeŋ koti am ekŋen msalen kapi nin ndondoŋaŋgatzemindomti ma dopmaŋ mutumindawanik?” 11 Kegokyaŋkwesime Kawawaŋaŋ kâlâp teepmaŋ satnaŋ kwepkwep indamti pigok diindoye, “Nâlen mulup an manâmkiŋpepeen noline ekŋen msalen alik talip kegogakindome gakiwep sakam in indome gakiwienok. In bugan

Kie Kienok 6:12 19 Kie Kienok 7:2kwesiŋnik tapmeŋgut kasaŋineyaŋ ekŋen noline in zigokindome gakiwien keyet kataŋ indowep.”

12 Âpme naman keyegak Sipsip Nembaŋaŋaŋ gwede6 ke mâtâpeme eknâma mâkinaŋ temaŋ mge ma ka-sup sopsop kume menzim tikandaŋaŋ tewen zimti sop-maŋ makuin keboŋ beye ma eyoŋgayaŋ ŋamaŋ sipsepem sokbeye. 13 Âpme wenzimaŋ kululuŋengatnaŋmsalen saŋganeŋ katnaŋ kaikŋaŋ tepmanengatnaŋ tâgâtemaŋaŋ kumbumematelakzemtozin kegok tobien. 14Makululuŋaŋ galaŋ zem mekoge ke papia palakŋaŋ yaŋmuŋguŋmematazinok beye. Âpme kalaŋmamsat nembupalen sambe ilindiŋ ekŋenaŋ mundumin pemti mebekokot mbien.

15 Kwitnaŋ kwitnaŋ kegok sokbeme msat kataŋamobotnaŋ ma an ŋeŋaŋine ma kasa kuku an ŋeŋaŋinema am mânep milawalin temaŋ ma am winde igagen maamnotnaŋ sambe sisiliŋ ammaam lala ilinsakwepnanzaŋaimboŋaŋ ma kapalaŋ kandaŋinan enzilim tati 16 kalaŋmaŋandaŋ kapalaŋ egegat pigok zewien, “It ndakwatamtienzilim ndeme an Amobotnaŋgalen mundum totatalentotazin egalen ŋenzimosetnanen ma Sipsip Nembayelenŋenzinziŋaŋ temaŋ ke nin ku eksenup. 17 Ŋenzinziŋtemaŋ keyet kanaŋ ke sokbein ke an kwiyaŋ ŋep tasâpm?”

7Islael am 144 tausen piliŋinmak kumindeme tabep

1 Keyetnaŋ ekma ensel zulak zulak ekŋen keyet keŋa-nen kwep kwewaŋ msatgalen ganzenaŋ zulak zulak keyetnembet nembet dendaŋ tapme indikban. Ke tati msat-galen tâgâ atam tabiengapmti tâgâyaŋ msat palen manembu palen ma tep ku indakumbuye. 2 Âpme neŋekma ensel ŋenaŋ kasup kwakwatnaset Kawawaŋgalen

Kie Kienok 7:3 20 Kie Kienok 7:11piliŋ betnanen atamti koge. Koti ensel zulak zulak ekŋenmsat ma nembu waleletgalen winde indandaŋaŋ ekŋen-gat kwizet 3 kumti zeye, “In msat ma nembu ma tepekŋen waleindendepiŋ tapme nin Kawawaŋnnaŋgalenmulup an monzalaminanen piliŋ kumindemanngulak.”4 Âpme am ekŋen keyet monzalamin palen Kawawaŋ-galen piliŋ bemindendeŋaŋ makukuŋin 144 tausen kegokeknâmban. Ke Islael am maŋge 12 ekŋenmagengatnaŋ.5-8 Ekŋen sambe maŋge kapiyelen ikŋaŋgat kwep kwep-gat makukuŋin 12 tausen kegogaŋ tabien: Zudayelenmaŋgeengatnaŋma Lubengalen maŋgeengatnaŋma Gat-galen maŋgeengatnaŋ ma Asayelen maŋgeengatnaŋ maNaptaliyelenmaŋgeengatnaŋmaManaseyelenmaŋgeen-gatnaŋ ma Simiongalen maŋgeengatnaŋ ma Liwaiyelenmaŋgeengatnaŋ ma Isakayelen maŋgeengatnaŋ ma Se-bulamgalen maŋgeengatnaŋ ma Zosepgalen maŋgeen-gatnaŋ ma Benzamingalen maŋgeengatnaŋ ekŋen keyaŋKawawaŋgalen piliŋ tiwien.

Ammaŋge sambe penaŋ Kawawaŋgat zimosetnan tabien9Kwitnaŋ kwitnaŋ ke eknâmmti ekmamsat kataŋgalen

am msalin igak igak ma yaŋin igak igak ma sek sepeminigak igak ma zelin ŋande sepem igak igak am ŋenaŋku indamakukuyelen. Ekŋen ke Kawawaŋaŋ mundumaŋtotatatnanen tage ma Sipsip egegat zimoselidan den-daŋ tapme indikban. Ekŋenaŋ kâlâwin teepmaŋ satnaŋmunduŋti belinan timbikim sinaŋ atamti tapme indik-ban. 10 Ekŋenaŋ kwizet omba kapigok kumti zewien,“Kawawaŋmak Sipsip Nembaŋaŋ egelaŋ aŋgalaŋndemtikasanne ekŋen indom moti Amobotnaŋgalen mundumtotatalen Kawawaŋaŋ totazin ma Sipsip Nembaŋaŋaŋ ek-mak tazin keyepm sesewatidane.” 11Âpme ensel ekŋenaŋ

Kie Kienok 7:12 21 Kie Kienok 7:16-17

ma ŋeŋaŋ bembe ma kwitnaŋ kwitnaŋ soŋgom nem-boŋ mamaŋinmak zulak zulak ekŋenaŋ Amobotnaŋgalenmundum totatat zimosetnan pedondomti Kawawaŋ sese-watsamti 12 zewien,“Ke penaŋ! Zemsesewatpepeyelen ma kwidi mwawa-

galen ma nânândi temaŋmak manik ma wisiknzemgaŋgayelen ma kwizet buŋamdi temaŋ penaŋtagain ma windendi igagen tazin ma sebet susukku mammnik ke Kawawaŋnnaŋgalen ya wemetiwembe. Penaŋ!”

13Âpmeŋeŋaŋ bembe anŋenaŋ kapigok nayaŋkwesiye,“Ekŋen kâlâp satnaŋ teepmaŋaŋ mundum talip ekŋen kekwi ma desetgatnaŋ kobien?”

14 Kegok nayaŋkwesime neŋ zet dopmaŋ kapigok gilikzemsawan, “Amobotnaŋ, e neŋ ku nâyap, geŋ nâmtadik.”

Zema egaŋ pigok dinoye, “Am ekŋen ke sisipeŋpeŋtemaŋ mimindandaŋaŋaŋ koloyaŋ talip. Ekŋen kâlâwinteepmaŋ Sipsip Nembaŋaŋgat sipmaŋaŋ zulupme satkume talip. 15 Keyepmti ekŋenaŋ Kawawaŋgalenmundum totatat Kawawaŋ ikŋaŋgat zikatnan mamtisesewat mulup tambumbu ma msasa kataŋ sesewatmka temanen ke msawep. Ma Kawawaŋaŋ ikŋaŋgalenmundum totatalen ke totati indikdamuŋ mbe. 16-17 MaSipsip Nembaŋaŋ mundum totatatnanen ekŋengatsutnan totati ekŋen indikdamuŋ mamin. Egaŋ sipsipdamuŋnok tati maindatim tu zikatnaŋ makwapmâzinenindatimepme tu ke nimti mama matipgapmti ekŋenaŋtu meuyet ŋen ewe ku gakiwep ma kasuwaŋ ŋen ewe kuindambuwe ma tâgâ kipmaŋaŋ ku indakumbewe. Kegokmme Kawawaŋaŋ zikalinanen siawin kaput indemâbe.”

Kie Kienok 8:1 22 Kie Kienok 8:88

Sipsip Nembaŋaŋ gwede delaŋ zenzeŋaŋ 7 papiaen mi-likpepeŋaŋ keyet delaŋ zenzeŋaŋ mâtâpeye

1 Âpme Sipsip Nembaŋaŋ gwede 7 delaŋ zenzeŋaŋ kemâtâpme eknâma kululuŋen kwisak ŋen kukupiŋ tapmet-nepeme kan isikŋaŋ bugan mee kegok beye.

2 Kegok sokbeme neŋ taekma ensel 7 kapiyaŋKawawaŋgat zimosetnan mot tapme lumun 7 ilinoktoŋaŋ toŋaŋ indaye.

3 Kegok sokbeme ensel ŋenaŋ koti sisakmagen ketati bati goliyaŋ weyayaŋaŋ tep tuŋaŋ sesikŋaŋmakmambuip ke mtage. Ma egaŋ tep tuŋaŋ sesikŋaŋdolakŋaŋaŋ kasak sesik pembenaŋ mambuip ke timtisisak goliyaŋ weyayaŋanen Amobotnaŋgalen mundumtotatatmagen ke busât amgalen dundundumak tep tuŋaŋsesik dolakŋaŋmak temakwep lumaŋti bembuye. 4 Mmekasak tep tuŋaŋ pembenaŋ kemak Kawawaŋgat amŋeneyelen dundunduyaŋ enseliyet betnanengatnaŋKawawaŋmagen mowege. 5 Ensel keyaŋ kegok mtisisakŋengatnaŋ teziŋ timti pelepmanen beme gak zememti msalen mulapme topme kululuŋ kwisak ma ambeyakma mâkinaŋ temaŋ mge.

Ensel ekŋenaŋ lumun kumbuwien6 Âpme ensel 7 ekŋenaŋ lumuŋin kumbusâpmti

weyayaŋ mulup mbien.7 Mti ensel ŋeŋaŋ egaŋ lumun kumbume map ais

temaŋmak teziŋ sipmak lumamaŋaŋ keyaŋ msalen mu-lapme toweti msat paŋaŋ temaset tage mme msat paŋaŋisikŋaset ziye. Tep omba sambe tabienmme isikŋaŋ zimtimsikokok ma kwaŋ zime delaŋ peye.

8 Âpme naman ensel ŋen egaŋ lumunaŋ kumbumekwitnaŋ ŋen kalaŋ temaŋ keboŋaŋ tep temaŋ tazime

Kie Kienok 8:9 23 Kie Kienok 9:2beke melesiŋ nembu keŋan peme toweti nembu paŋaŋisikŋaset sipbemâge. 9Kegok sokbeme soŋgommamaŋin-mak nembu keŋangatnaŋ keyaŋ gakimâpme delaŋ zeyema waŋga mee kegogak kumsagep mge. Mme nembupaŋaŋ temaset kwitnaŋ keboŋ keyaŋ ku sokbeye.

10 Âpme naman ensel ŋen egaŋ lumun kumbume wen-zim temaŋaŋ kululuŋengatnan toti busatnaŋaŋ taŋamkeboŋ sokbeye. Sokbeme kululuŋen gwaen pemti msatpaŋaŋ isikŋaŋgalen tu ma tu zikatnaŋ wenzim temaŋkeyaŋ atame msat paŋaŋ temaŋ kwitnaŋ keboŋ keyaŋku sokbeye. 11 Kegok mme tu paŋaŋ zut tapme paŋaŋkwep akŋaŋ beye. Bemâpme am sambeyaŋ tu ke nimtigakim walelet mbien enenogât tu ke akŋaŋ. Ma wenzimke kwitnaŋ “Akŋaŋ”.

12 Âpme naman ensel ŋen egaŋ lumunaŋ kumbumekasupma eyoŋgamawenzimpaŋaŋ temaset tapmepaŋaŋisikŋaset kemamanamaŋ sepemŋen sokbemebusatnaŋinpaŋaŋ temaset tapme paŋaŋ isikŋaset tambusosogaŋsokbeme msasa ma tambumbu paŋaŋ temaset tapmepaŋaŋ isikŋaset kegogak tambusosok sokbemâge.

13 Âpme naman tati ekma mepme muntin ŋen ekban.Ek kululuŋ bete bete gwaen penaŋ mamti kwizet ŋakŋakkapigok kuye, “Wakae, in sindem omba penaŋ tiwep.Ensel tuk ekŋengalen lumuŋin tazin ke kumbume ammsat palen talip in sindem omba penaŋ tisâbip.”

9Ensel ekŋenmagengatnaŋ 5 egaŋ lumunaŋ kumbuye

1 Âpme naman ensel ŋen egaŋ lumunaŋ kumbumewenzim ŋen kululuŋengatnaŋ telak zemti msalen topmeekban. Ek msat aimboŋaŋ teepmaŋ keyelen sekekek kemâtâtâgalen ki sasaŋaŋ. 2 Âpme egaŋ msat aimboŋaŋ

Kie Kienok 9:3 24 Kie Kienok 9:12

teepmaŋgalen sekekek mâtâpme kasak temaŋ kwalage.Kasak ke tep temaŋ penaŋ kwalam peme makwazin ke-boŋ kasup ma kululuŋ mme tambusosok etaŋ sokbeye.3 Âpme gwidegaŋ kasak keyelen keŋanengatnan msalentomâpbien. Toti windeŋin salisiyelen nemboŋak tiwien.4Timti ekŋen ke kwaŋma tep sinaŋma didik ku niniyelenzemindeye. Ekŋen ke am Kawawaŋgalen piliŋ monzalam-inan ku tazin ekŋen ke etaŋ indime zawat mbep. 5Yaŋgutpenaŋ indime gakikiyet yek belak eyoŋga 5 keyet kataŋindime sek sindem palen mamayet zenzeŋaŋ. Sindem kesalisiyaŋ indime sindemmanâip sepem kegok. 6 Eyoŋga 5keyet keŋan am ekŋen keyaŋ sekŋin walesât sek sindemmulup mbep yaŋgut penaŋ ŋep ku gakiwep.

7 Gwidek ekŋen ke sek sepemin âs; kasa ekŋenaŋkasaen mesâti âs maondak beip sepem keboŋ. Ŋokŋi-nanen amobotnaŋgalen elemiak bunduŋ ŋen goliyaŋmimiŋaŋ keyet sepem tage. Zimoselin amgalen zimosetkeyet kataŋ. 8 Zuwin imbi satnaŋgalen ŋokzuwin teep-maŋ keboŋ ma zelin kukŋaŋ temaŋ laiongalen keboŋ.9Mamelakanduŋinmampoŋgaŋinan kapayaŋweyayaŋaŋnemboŋaŋ tage. Ma ekŋengat pâwinaŋgalen kwisakŋaŋage enzange sambe ekŋengalen pâwin kwisak keboŋ kuye.Ma kalis sambe âs mandamti kasaen mamelipnok kuye.10 Ma dakŋin indindiŋaŋgalen sindemaŋ salisiyelen ke-boŋ. Am dakŋinaŋ maindip keyaŋ am eyoŋga 5 keyetkeŋan sek sindem titiyelen keyet winde indandaŋaŋ.11 Ekŋen amobotnaŋ kapiyaŋ maindikdamuŋ mamin maek ke ensel msat aimboŋaŋ teepmaŋ maekdamuŋ min ekkwitnaŋ Ibulu zeleset Abadon ma Glik zeleset Apolion.(Kwit eget keyet yaŋit Waleletgalen Toŋaŋ.)

12Walelet ekŋen kapi delaŋ zeme pi naman walelet zutŋenaŋ kosâpmilup.

Kie Kienok 9:13 25 Kie Kienok 9:21Ensel ekŋenmagengatnaŋ 6 egaŋ lumunaŋ kumbuye

13 Âpme naman ensel 7 egaŋ lumunaŋ kumbumenâma sisak goliyaŋ weyayaŋaŋ busilinaŋ zulak zulakke Kawawaŋgat zikatnan tage. Keeset zet bim ŋandekapigok koge. 14 Zet bim ŋande keyaŋ ensel lumu-naŋ mtagemagen kapigok mepme nâŋge, “Yupeletis Tutemaŋ ganzenan ensel zulak zulak tegaŋ zam inden-deŋaŋ ke kwaletinde!” Kegok zempeme meti enselekŋen ke kwaletindeye. 15 Kegok mimindeme enselzulak zulak ekŋen ke Kawawaŋaŋ muluwin mimiyelenweyaŋindeye ke nup kan ma eyoŋga ma kasup ma auakan keyet sokbeme msat kataŋ am paŋaŋ temaset tapmepaŋaŋ isikŋaset indawalebien. 16 Âpme ensel zulak zulakekŋengalen kasa kuku ekŋen âsien totabien. Ekŋen in-damakume 200milien talip zemti zeme nâmban. 17Kegoksokbeme neŋ kie kienok ekma anaŋ âs palen totabienenkolowin kapayaŋ mimiŋaŋ sepemaŋ ŋamaŋ tep kwitnaŋma kâŋkâmaŋ ma alaŋaŋ nanzaŋ sulpa ekŋen keboŋmunduŋbien. Ma âs ekŋengalen ŋokaselin laiongalenkeboŋ ma kaŋgaleminaset taŋam ma kasak ma nanzaŋsulpayaŋ kwawabien. 18Kwawati keyaŋ ammsalen paŋaŋtemaset tapme paŋaŋ isikŋaset indondoyelen zenzeŋaŋke indome gakimâbien. 19 Âsi ekŋengat windeŋin kedembusekŋinan ma dakŋinanen tage. Dembusekŋinaŋwinde tage keyaŋ am indome gakikiyelen. Ma dakŋinke nombe ekŋengalen nemboŋ ŋokasetnaŋmak keyaŋ amsindem indawien.

20 Âpme am butnaŋ zawat ma walelelaŋ ku indatimegakiwien ekŋenaŋ nopiom ilin belinaŋ weyayaŋaŋ mawe bekanaŋ ke ku katikpewien. Ekŋenaŋ nopiom golma silwayaŋ mimiŋaŋ ma aenaŋ ma nanzaŋaŋ ma tewaŋmimiŋaŋ kwitnaŋ kwitnaŋ ek nâm mimiŋaŋpiŋ ma setmebe kokotnaŋpiŋ ke ewe mandundumsaip. 21 Kegok

Kie Kienok 10:1 26 Kie Kienok 10:7

mti am indome gakiki ma aŋkambuk mulup ma aindindimulup mimi ma animbi set kileŋ mama ma kambutitimama mimi keboŋ ke ku katikpemti yomin ku zemkawaŋbewien.

10Ensel ŋenaŋ zemkatik bembe zet zeye

1 Âpme ensel windeŋaŋbeŋ ŋen kululuŋengatnankwatopme neŋ ekban. Ma ensel ke zanzayaŋ sumu-muŋaŋma ŋokŋanen bitimnatagaŋ kiliŋ zemtatatnaŋmazimosetnaŋ kasup sepem keboŋ ma setnaŋ tapum tewaŋzime ŋam makumtazin keboŋ ekban. 2 Betnaŋaŋ papiaisikŋaŋ ŋen muŋguguŋaŋ kwaleletnaŋ mtapme ekban.Âpme setnaŋ penaŋ nembu palen imti setnaŋ alomaŋmsat palen imti tage. 3 Tati zet laionaŋ kwilin makuipkeyet kataŋ kume kululuŋ patataŋ sakwalam kumepme7 beyeen an bim ŋande keŋaŋ kuye. 4 Kwizet kegokkume neŋ kululuŋ eksât mnepema zet kululuŋengatnaŋneŋmagen kapigok sokbeye, “Kululuŋ patataŋ 7 kumtizet zeyo ke papiaen kukupiŋ belak keŋdanen nâpemanewek!”

5 Âpme ensel setnaŋaŋ msalen ma nembuyen imtitapme ekban egat betnaŋ penaŋaŋ kululuŋen pememopme 6 Kawawaŋ mama katikŋan mamti mamain maegaŋ kwitnaŋ kwitnaŋ zeme weŋge: Kululuŋ ma msatma nembu zeme sokbeye ma ekŋengat keŋanen kwitnaŋkwitnaŋ zeme sokbewien. Enseliyaŋ egat kwitnanenzemkatik bemti kapigok zeye, “Kawawaŋaŋ golaŋ zenzean itnaŋaŋ ekŋen zezapat mimindaye ke ewe kwesiŋ kutasâpm; sakwep sokbesâpm. 7 Ensel 7 egaŋ lumunaŋkumbume kan keyet Kawawaŋ egalen nâmbiliwewetnaŋenzililiŋan takwapme mulup anene golaŋ zenze an tip-man baen diindoye keyet penaŋaŋ sokbemdelaŋ zesâpm.”

Kie Kienok 10:8 27 Kie Kienok 11:4Ensel ŋenaŋ Zân papia muŋguguŋaŋ same niŋge

8 Âpme kululuŋengatnaŋ zet nâwan keyaŋegak sokbe-mti pigok dinoye, “Geŋ meti papia kwaleletnaŋ enselsetnaŋ nembet msalen ma setnaŋ nembet nembu palenimtati papia mti tazin ke mi.” 9Zeme neŋ enselmagen pa-pia ke nanayet yaŋkwesima egaŋ kapigok dinoye, “Papiakapi mti ni. Nimane dembusekdanen bizik tuŋaŋ tikŋaŋkeboŋ besem yaŋgut kambakdanen baen towepme akŋaŋbesem.” 10Kegok zemti papia kenamenimadembuseknanbizik tuŋaŋ tikŋaŋ kegok beme tikŋaŋ nâmban. Yaŋwilikpema tipmamnan towepme akŋaŋgat mban. 11NimaKawawaŋaŋ kapigok dinoye, “Geŋ am sek sepemin igakigak ma am msalin igak igak ma zelin ŋande sepem igakigak ma amobotnaŋine ekŋenaŋ Kawawaŋgalen zet ewezemsokbemindamane nâmbep.”

11Kawawaŋaŋ golaŋ zenze an zut ideme kobun

1 Âpme Kawawaŋaŋ tek bemak eek ke mtot namtizeye, “Geŋ wati met Kawawaŋgalen sesewat mka temaŋma sisak ke bemak ekbak. Ma sesewat mka temaŋkeyet keŋanen am kwi ekŋenaŋ sesewat tapmip ekŋenke indamaiŋsenik. 2-3 Ma sesewat mka temaŋ keyelentambaŋgum ke bemamakpiŋ; belak pemane tasem. Keam Zuda maŋgeen ku sokbembeŋaŋ ekŋengat ketalasimindandaŋaŋ. Ekŋen keyaŋ Zelusalem mka temaŋ kam-buk manzenup ke eyoŋga 42 kegok ma tambu msasaŋaŋmakuwenegen 1, 260 benak keyet kataŋ ekŋenaŋ mkatemaŋ ke kumwaleti mme belakŋaŋ bewe. Kegoksokbeme neŋ kan keyet zet zapatn zenze an zut idema totiamnaŋ kembeŋ ŋen tati miak miak mamtalip keyet kataŋmiak tati zet zapatn zemkawaŋ bewalup.” 4 Eget ke olip

Kie Kienok 11:5 28 Kie Kienok 11:13tep zut ma lam zut nemboŋ ke Amobotnaŋgalen mulupanenet msalen mulup mimiyet ombemideyeyaŋ zikatnantalup. 5 An ŋenaŋ egegat kasa mimidasâgât mbe bemeegegat dembusekŋidangatnan tewaŋ toti ziwe keyepmtian ŋenaŋ eget idosât mbe beme an ke tewaŋ zime gakiwe.6 Ma kegogak eget map ku zemalut tototgalen windeidadaŋaŋ kan egelaŋ Kawawaŋgalen zet zapat dolakŋaŋmkawaŋ bembe kanen ke. Ma kegogak eget tu zikatnaŋsambeyet zemalut siwaŋ pesakpepeyelen winde taidain.Ma egelaŋ kegogak nukŋaŋ penaŋ msat same sek zigokmmalu kwakwagalen winde taidain.

7 Âpme zet zapat dolakŋaŋ zenze kanaŋ delaŋ zememsat aimboŋaŋ teepmaŋ penaŋ keyet keŋangatnaŋ soŋ-gom kukŋaŋbeŋ nemboŋaŋ kwati eget kasa mimidamtiidime gakiwalup. 8Ma segidaŋ mka temaŋgalen selen kewembe ke Amobotnaŋit tewen amnaŋ kumasasokpewienkeyet katnaŋ. Mka temaŋ keyet bemzenze kwit kapigokkukuŋaŋ: Sodomma Izip. 9Am sek sepem igak igak tabienma am yaŋin igak igak ma zelin ŋande sepem igak igakma am msalin igak igak mambien kataŋ am ekŋen keyaŋmeti segit ke ekti tapme kopme msasa tukmak butnaŋ kunâmindame eget sumen indabewien. 10 Kegok mti an zutegelaŋ am alik sambe penaŋ msalen sindem temaŋ in-dawun keyepmti egelaŋ gakimalu msat sambe am sambeekŋenaŋ keŋin dolakŋaŋ beme tewalaŋ dopmaŋ sam dop-maŋ sam tapm mme indikban. 11 Yaŋgut kasup tukmakbutnaŋ ke delaŋ zemeKawawaŋaŋ zeweleleŋaŋ kumbumekeŋidan toweti mme wapmalu am sambeyaŋ idikti kiŋga-gat temaŋpenaŋaŋ indaige. 12Keyaŋ sokbemekululuŋen-gatnaŋ kwizet kapigok egetmagen toge, “It pien kwalit!”Kegok kume am kasaŋitne ekŋenaŋ taekme zanza palesetkululuŋen mowebun. 13 Kan egelaŋ kululuŋen mowep-malu keyegak mâkinaŋ temaŋ penaŋ mme mka temaŋ

Kie Kienok 11:14 29 Kie Kienok 11:19keŋanen paŋan 9 tapme paŋan kwep kumsagemge. Keyetkenanen am gakime makume 7000 beye. Kegok sokbemeam notnaŋ alik tabien ekŋenaŋ kiŋgati Kawawaŋ kululuŋtoŋaŋgat sesewatsawien. 14Âpmenukŋaŋ tugaŋ zut delaŋzeme ekmane nukŋaŋ kwep sakwep penaŋ kosâpm.

Ensel ekŋenmagengatnaŋ 7 egaŋ lumun kume kwitnaŋkwitnaŋ sokbeye

15 Âpme ensel 7 egaŋ lumunaŋ kume kululuŋen kwizettemaŋ sokbeye. Sokbemti kapigok zeye, “Msat ek-damuŋ mimiyelen winde ke Amobotnaŋ Kawawaŋ ma Anegaŋ ombempeme am yominan mndatiye winde keyaŋegetmagen kwawozin ma egelaŋ msat kwesiŋ kwesiŋekdamuŋ mbalup.” 16 Ma ŋeŋaŋ bembe an 24 ekŋe-naŋ Kawawaŋgat zimosetnan mundumin elimiakŋaŋmakkeyet palen totabien. Ekŋenaŋ mundumin ke pemtitotpedondomti Kawawaŋgat zemsesewati pigok zewien:

17 “Amobotnaŋ Kawawaŋ geŋ windendimak mam-banannaŋ mamanik. Geŋ windendi temaŋ ke mtatidamuŋ mimindi yaŋbewanan keyepmti nin geŋ olimsesewat mganup. 18 Âpme am gâgât ku nâmkiŋpeipekŋenaŋ gâgât ŋenzinziŋ temaŋ mbien. Kegok mmegâlen ŋenzinziŋ kanaŋ sokbem tazin ma am gakikiŋaŋekŋenmagen zet zemdelaŋ zenze mulupmimiyelen kandisokŋanik sokbein. Mti mulup amdine ma golaŋ zenzeanne ma amdine nâmkiŋpepeŋinmak ma am mobotnaŋma tototnaŋ ekŋenaŋ gâgât mobotnaŋ nâmti mamaip.Ekŋen tosaŋaŋ indandayelen kandi bududuk bein. Mamsat mawalelip ekŋengalen kan dopmaŋ indawalelet-galen sokŋan sokbem tazin.” 19 Kegok zemdelaŋ zemean ŋenaŋ Kawawaŋgalen sesewat mka temaŋ kululuŋenkeyet sekekekŋaŋ kwaseleme neŋ ekma boŋgis temaŋ ziizet bempeme matatan sakamaŋ Kawawaŋaŋ Mosesimak

Kie Kienok 12:1 30 Kie Kienok 12:5ma Islael ammak tâtâ mimiyet zii zet same bempeye kenemboŋaŋ tage.* Ma keyegak ambeyegaŋ peyak peyakmge ma kululuŋ kwisakŋaŋ mandamti omba kuye mamâkinaŋ mge ma map katnaŋ temaŋaŋ toge.

12Kululuŋen imbi ŋenmak Sadaŋmak tapmalut idikban

1Âpme kululuŋenmuluwaŋ ŋen kapigok sokbeye. Imbiŋen tage ek kasuwaŋ saŋgummelakandunok zamunduŋtitage ma setnaŋ kandeŋan eyoŋgayaŋ tage. Ma ŋokŋa-nen amobotnaŋgalen bunduŋ elimiakŋaŋmak wenzim 12kapiyaŋ zampeme tage. 2 Ma ek nemba kambakmakya nemba ambesâgât sek sindem temaŋ nâmti si sumtiŋakŋak tapmmaŋge. 3 Ek kegok tapmme kululuŋenmuluwaŋ mamanamaŋ ŋen pigok sokbeye. Gazu gazutemaŋ ŋen tage ma sek sepemaŋ ŋamaŋ ŋokasetnaŋ 7ma zegalipmaŋ 10. Ma ŋokasetnaŋ kwep kwep kataŋamobotnaŋgalen bunduŋ elimiakŋaŋmak tapmege. 4Magazu gazu keyet dakŋaŋaŋ kululuŋengatnaŋ wenzim but-naŋ kwep kaputim msalen topme butnaŋ zut tage. Kegokmti ekme imbi keyaŋ nemba ambesâgât mme kapigoknâmbiliweti sokŋanik metage, “Imbi kapi nemba am-bepme neŋ keyegak mti wiliksap.” Kegok nâye. 5 Âpmeimbi kemagen nemba okak an sokbeye. Ya nemba keyaŋam sambe msat kataŋ aen toŋge mmamti indadamuŋwindeŋaŋbeŋ mimiyet zempepeŋaŋ. Ya nemba okakkeyaŋ sokbeme Kawawaŋaŋ keyegak mti mot kululuŋenmundum elimiakŋaŋmak mundum keyet dukŋan mot* 11:19: Ma nanzaŋ palakŋaŋ zut zii zet dukŋan kumpepeŋaŋ keyaŋ keŋantage. Ma boŋgis keboŋ ke Islael amnaŋ pumamti piliŋ Kawawaŋ ekŋenmaktazin manâmtemien.

Kie Kienok 12:6 31 Kie Kienok 12:12peme tage. 6 Âpme mamaŋ egaŋ kunzuŋti msat tuŋgup-man ampiŋan mege. Ke kasup mulup mimi 1,260 kemame ekdamuŋ mpepeyet nâmti Kawawaŋaŋ mundumke aikpeye.

7 Âpme kululuŋen kasa temaŋ sokbeye. Ensel ŋeŋaŋbembe an kwitnaŋ Maikel ek ma maŋgeŋane ekŋenaŋgazu gazu kumti mâpmâgat ondekbien ma nembet gazugazu ma maŋgeŋane ekŋenaŋ ondekbien. 8Mti ekŋenaŋan temaŋ omti gazu gazu egalen maŋgeyaŋ ku katikŋaŋbewien keyepmti kululuŋ mkaen ku mamayet indamâ-bien. 9 Âpme Kawawaŋgalen ensel ekŋenaŋ gazu gazutemaŋ kululuŋengatnaŋ âtâpeme toge ma ek ke nombekwemunaŋ takwage. Ke ma kwitnaŋ ŋen an dâsukitoŋma kwitnaŋ ŋen am sambe keŋin mamimyuŋgume yommamip. Ek âtâpeme toge kan keyegak maŋgeŋane ilin-sakwep âtâindeme tobien. 10 Âpme kululuŋen kwizetomba kapigok sokbeme nâmban, “Alak Kawawaŋaŋ ammaŋgeŋane aŋgalaŋ gogot mimindein. Kawawaŋ ekAmobotnaŋ ma windeŋaŋ temaŋ ma kwitnaŋ kwitnaŋsambe ekdamuŋ mamin. Ma Kawawaŋaŋ Kilais ombe-mpeye mulupmaŋ sosok sokbein ke ilak Kawawaŋaŋnotnne ekŋengat kasaŋin Kawawaŋgat zikatnan tambumsa manzemindoin ek âtâpeme toge. 11 Zisas ekKawawaŋgalen Sipsip Nembaŋaŋ keyepmti egaŋ gakimtisipmaŋ mulapme am nâmkiŋpepeŋinmak Kawawaŋgalenzet zapat dolakŋaŋ zemkawaŋ bewiengapmti windeŋaŋbemti kasa kume topme tabien. Mti mamaŋin gakikiyetnâmtalati ketalasiwien. 12 Keyepmti kululuŋ keŋan ŋenŋen maip in oloŋen mbep! Wakae! Msat ma nembu insindem omba penaŋ tiwep. Pi Sadaŋ ek ilak inmagenkwatozin yaŋgut kanaŋ ilak sakwep delaŋ zewe ke nâmtikeyepm ŋenzinziŋ palen tapmain.”

Kie Kienok 12:13 32 Kie Kienok 12:213 Âpme gazu gazu ek msalen âtâpeme toti gilik zemti

ku mebegalen imbiyaŋ nemba an ambege ke mâpmekunzuŋge. 14 Kegok sokbeme imbi ek age mutin temaŋkeyet pâpmaŋ zut ke same mti msat tuŋgupman gazugazu ek peme tapme Kawawaŋaŋ msat ke egat zapatnâmpepeŋaŋ ke enzilim mamayelen pâmege. Ke mep-mame Kawawaŋaŋ nup kan tuk ma butnaŋ kegogat tumeu ekdamuŋ mbe ma gazu gazuyaŋ imbi ku walepewe.15 Kegok mti imbi ek pâmti mepme gazu gazu ek tuwasekme imbi keyet bamanen tu teepmaŋ temaŋ mâge.Imbi ke waletpepeyelen kegok mge. 16Âpme msalaŋ imbike mukulem mpesâti ŋandemti tapme gazu gazuyaŋ tuwasekme toti mege keyaŋ egat keŋan mepme delaŋ zeye.17Msalaŋ kegok mme gazu gazu ek imbi keyet ŋenzinziŋtemaŋmti gilik zemti egalenmaŋgeŋane indosâgâtmege.Kawawaŋgalen zet gawepumti Zisasiyelen zetnaŋ zeyeenmamkatik bemtalip ekŋen ke indomwalet msâgât

131meti nembu ganzenan gambibik palenmet tapmaŋge.

Soŋgom kukŋaŋbeŋ zulaŋ sokbewunÂpme neŋ taekma nembu keŋangatnan soŋgom temaŋ

kukŋaŋbeŋ ŋenaŋ kwage. Ek zegalipmaŋ 10 ma ŋokaset-naŋ 7. Mme zegalipmaŋ kwep kwep keyet dukŋanamobotnaŋgalen bunduŋ elemiakŋaŋmak tabien. Âpmeŋokasetnanen kwep kwepgat Kawawaŋ mtopepeyelenkwit ŋen ekŋengat palen kumpepeŋaŋ. 2 Soŋgom temaŋkukŋaŋbeŋ ekban ke sek sepemaŋ tamŋauŋ temaŋgalenkeboŋ ma setnaŋ betnaŋ palakŋaŋ soŋgom temaŋ penaŋŋen egalen keboŋ ma zetnaŋ ke laion temaŋ kukŋaŋbeŋ

Kie Kienok 12:3 33 Kie Kienok 12:10egalen keboŋ. Âpme gazu gazuyaŋ windeŋaŋ ma ikŋaŋ-galen amobotnaŋ mundumaŋ ke mamsalen damuŋmim-iŋaŋ soŋgom ketalasim saye. 3 Soŋgom keyet ŋokasetnankwep ŋengat liŋgilaŋ tapme gakiweweŋaŋ sepem ekban.Yaŋgut egat liŋgitnaŋ bekanaŋ keyaŋ ŋelume dolakŋaŋbeye. Kegok sokbeme msat sambe am ekŋenaŋ soŋgomke ektemtem mpemti ek mâti mambien. 4 Âpme gazugazu ek an ŋeŋaŋ ya egaŋ soŋgom winde saye keyepmtiamnaŋ gazu gazu zemsesewat msawien. Ma soŋgomek kegogak amnaŋ zemsesewatpemti kapigok zewien,“Ninmagengatnaŋ ŋenaŋ soŋgom keboŋ kemak ŋep kubemekmekgalen. Ma ninmagengatnaŋ ŋenaŋ ekmak ŋepku auuk.”

5 Âpme Kawawaŋaŋ sek mmobot zet ma zet Kawawaŋ-gat kwitnaŋ mtotot mimiyelen ke ku zenzeyet zem-bekekpepeŋaŋ. Mti mulupmaŋ eyoŋga 42 keyet keŋanetaŋ mti mamayet zempepeŋaŋ. 6 Kegok sokbemekeyepmti Kawawaŋ ikŋaŋ ma kwizet buŋamaŋ ma kulu-luŋen egalen mundum ma am kululuŋen mamaip ekŋenzemtalatindemti maŋge. 7Mti Kawawaŋgalen am nâmk-iŋpepemak ekŋen kasa mimindamti indomwalet mimin-dendeyet nâmpepeŋaŋ. Mti am yaŋin igak igakmamsalinigak igak ma zelin ŋande sepem igak igak ma sek sepeminigak igak ekŋengalen ŋeŋaŋ bembe an kwage. 8 Âpmemsat kataŋ amekŋenaŋ soŋgom zemsesewatpewep. Mmeitnaŋaŋ penaŋ Kawawaŋaŋ kululuŋ ma msat weyayaŋpiŋmti egaŋ amŋene sambe kwilinmama kanzizitgalen papiakeyet keŋan kuye. Am ekŋen kwilin mama kanzizitgalenpapiaen ke keŋan tazin ekŋen keyaŋ soŋgom ku sesewat-sawep.

9 In wakŋin bemti nâlen zet ingat kapigok zema nâit:10Kawawaŋaŋ am nâmkiŋpepemak ŋen mka katikŋan za-pat nâmpeyebememkakatikŋanmebe. Maŋenkasa kuku

Kie Kienok 12:11 34 Kie Kienok 12:17ekŋenaŋ wanamaŋ aŋme gakikiyet Kawawaŋaŋ nâmpeyeegaŋ kegoset gakiwe. Kan keyet Kawawaŋgalen amnaŋnâmkiŋpepeŋin mkatikŋaŋ bemtati kupeme towembe.

11 Âpme msat keŋangatnan soŋgom kukŋaŋbeŋ ŋenkwapme ekban. Ma ek zegalipmaŋ zut sipsipgalennemboŋ; zetnaŋ ŋandaŋaŋ gazu gazuyelen zetnok zeye.12 Âpme soŋgom keyaŋ soŋgom ŋeŋaŋ kwage egatzimosetnan tati egalen windeen mulup mgeyaŋ ewemamin. Mti msalen am mimindeme eweŋan soŋgomgakikiŋaŋnok mti wage ek ke pedondom samti sese-watsawien. 13 Mti soŋgom msat keŋangatnaŋ kwageegaŋ menok temaŋ mme am msalengatnaŋ taekme egaŋzeme kululuŋengatnaŋ tewaŋ zipeŋ toge. 14Menok kwit-naŋ kwitnaŋ kegok mimiyet Kawawaŋaŋ nâmpepeŋaŋkeyepmti egaŋ soŋgom ŋeŋaŋ keyet zikatnan kegokmti msalen am keŋin mme yuŋguye. Mti zeme soŋ-gom maiwaŋ ome gakikiŋaŋnok mwati mamayelen tagekeyet sepem weŋaŋ weyaŋbien. 15 Soŋgom keyet weŋaŋke mti onzempeme tapme soŋgom bamgatnaŋ ekŋenmiap maip mamin ek ke menok mimiyet nâmpepeŋaŋ.Âpme egalen zeweleleŋaŋ kumbume soŋgom kukŋaŋ-galen weŋaŋ keŋan megeyepm wati zetnaŋ zeye. Zemtiamnaŋ soŋgom weŋaŋ ke ku sesewatsaip ekŋen ke egaŋzeme indome gakiwien. 16 Kegok sokbeme egaŋ ammobotnaŋ ma tototnaŋ am milawatmak ma am bekopsatam lala talip ma am lala ku matalip ekŋen nemboŋam keyet ekŋengat mepmit zeme ilindiŋ penaŋ belinpenaŋset ma monzalamnan meluwaŋ kuindeye. 17 Âpmeamsoŋgomgalen kwitmakmamaip ekŋenaŋ etaŋ kwitnaŋkwitnaŋ kwititiyet ma meaem kwaem ŋep mbien. Amekŋen ke soŋgomgalen kwitnaŋ ma kwit yaŋaŋ mâsâgâtmakuku mulup mme sokbenak keyet kataŋ tage.

Kie Kienok 12:18 35 Kie Kienok 14:618 Nin kapiyet weyaŋ nâsenup. An ŋen nânâŋaŋmagaŋ

keyaŋ soŋgom keyet kwitnaŋ makuku mulup mti nâmbe.666 ke makuku mulup mme kwit keyet yaŋaŋ kegoksokbeye.

14Sipsip Nembaŋaŋmak am 144 tausen

1 Âpme neŋ ekma mepme Sipsip Nembaŋaŋ ZaionKalaŋan tapme ekban. Ekmak am 144 tausen kegogaŋtabien. Monzalaminan ikŋaŋgalen kwitnaŋ kumpepeŋaŋma Bipmaŋgat kwitnaŋ kegogak kumpepeŋaŋ. 2 Âpmekululuŋen zet ŋen nâmban. Ke tu bimaŋ ome kwisakomba penaŋ makuin sepem keboŋ nâmben ma kululuŋkwisakŋaŋ temaŋ makuin kwisak keboŋ. Yaŋgut kwisakkenâmagita kulele kwisaknokbeye. Amsambegita kulelekumenok kwisakŋaŋ makuin kegok nâmban. 3 EkŋenaŋAmobotnaŋgalen mundum elimiakŋaŋmak ma kwitnaŋkwitnaŋ mamaŋinmak zulak zulak ma an damuŋ ekŋen-gat zimoselinan sesewat silik alakŋaŋ kuwien. Silik keam notnaŋaŋ kumti nânâyelen. Am msat sambe ekŋen-gat tuŋguwinaŋgatnaŋ am Kawawaŋaŋ 144 tausen gilikzemindatiye ekŋenaŋ ŋep nânâyelen. 4 Ekŋenaŋ teŋpenaŋ mambien imbiŋen sekŋaŋ ku ekbien. EkŋenaŋSipsip Nembaŋaŋmamain keyet kataŋ mamaip. Ekŋen kemsalen am sambe ekŋenmagengatnaŋ Sipsip Nembaŋaŋekmak mamayet Kawawaŋaŋ ŋeŋaŋ yaŋbemti indatiye.5 Ma zet dâsuki ŋen ku zewien penaŋ; ekŋen an ke teŋpenaŋ.

Ensel tuk ekŋenaŋ zet zapat dolakŋaŋ mbien6 Âpme neŋ ensel ŋen ekma ek pâmti msat tuŋgupman

gwaen kwawege. Ek msalen am sambe sek sepem igakigak ma am maŋge temaŋ ikŋak ikŋak ma am zelin

Kie Kienok 14:7 36 Kie Kienok 14:13sambe manzeip kataŋ ma am msalen msat kataŋ talipekŋengat buŋam zapat dolakŋaŋ mama kanzizit ke mtimamaŋge. 7 Egaŋ zet zapat dolakŋaŋ kapigok zeye,“In Kawawaŋgat nâme mobotnaŋ beme kwizet buŋamanmimwabep. Kawawaŋaŋ am yaŋinmimsokbemti dopmaŋindandayelen kanaŋ sokŋan bein. Kululuŋ ma msat manembu ma tu zikatnaŋ sambe ke weyaŋgeyepmti egatdundum sesewatsawep.”

8 Kegok zemti mepme naman ensel ŋenaŋ koti zetkapigok kuye, “Babilon mka temaŋ kumasekzin. Asekmedelaŋ penaŋ zein. Mka keyelen am ekŋenaŋ msat kataŋam sambe mme imbimak set kileŋ mama keyet mamamimi mâbien sepem ilin mambienok.”

9Âpme ensel bamnanen ŋen ewe koge egaŋ zet kapigokzeye, “Am ekŋenaŋ soŋgom kukŋaŋbeŋ maweŋaŋgat pe-dondom sawep ma monzalaminan ma belinanen egalenkwitnaŋaŋ tageyepm 10 ekŋengat Kawawaŋaŋ ŋenzinziŋtemaŋ penaŋ mge. Mti enselŋane teŋ ma Sipsip Nem-baŋaŋ ekŋenaŋ taindikme am ekŋenaŋ tepmak nanzaŋsulpa taŋamaŋ keŋan toweti ke sek sindem temaŋ nâmtikwesiŋ mambep. 11 Âpme tewaŋ am keboŋ ekŋen keindazime tep kasagaŋ sindem temaŋ indame kasagaŋbep zenzepiŋ kwesiŋ moti wembe. Keyepmti am soŋ-gom kukŋaŋbeŋ ma egat weŋaŋgat sesewat mti kwitnaŋmmambien ekŋen sindemen indewe. Ekŋen sindementambumsa tagogopiŋ tiwep.” 12Kan keyet Kawawaŋgalenam mamaip ekŋenaŋ nâmkiŋpepe windeŋaŋmak mam-bep. Ekŋen ke Kawawaŋgalen zet gawepumamti Zisasiyetnâmkiŋpepeŋin katipepepiŋ ek mâti mamambep.

13 Âpme neŋ tatnâma kwizet ŋen kululuŋengat-naŋ kwatoti kapigok zeme nâmban, “Geŋ zet papiaenmeluwaŋ mi, ‘Kan alakgatnaŋ mezin Amobotnaŋ ekma-

Kie Kienok 14:14 37 Kie Kienok 14:20gen wetekumti mamti gakim mosâip keyepmti ekŋenaŋoloŋen mtatmâlip.’ ”

Kawawaŋgalen Emetagaŋ zein, “Penaŋ, ekŋenaŋKawawaŋgalen mulup katikŋaŋ mti sek sindem palenmambien. Ke peme tapme met kâtnânâ aikti oloŋenmbep. Mti mama mimiŋin pembenaŋgat penaŋaŋ gwaentiwep.”

Meu ŋep beme titiyelen kanaŋ bein14 Âpme neŋ ekma zanza satnaŋ sokbeme ekban. Mme

zanza palen an ŋen Angat Nemuŋaŋ nemboŋ tapme ek-ban. Ŋokŋanen amobotnaŋgalen bunduŋ golaŋ mimiŋaŋkemunduŋti tagema betnaŋaŋwanam kukŋaŋbeŋ kemtitage. 15Âpme ensel ŋen sesewat mka temaŋ keŋangatnankwatoti gwaen ekpeme mopme an zanza palen tage egatkapigok kwizet kuye, “Geŋ wanamdi mti tadik keyaŋ witmuluwen eleŋgeŋgeyelen kanaŋ bein. Msalen mulup kepenaŋaŋ ilak titiyelen bein keyepm met kumeleŋgemât.”16 Kegok zeme an zanza palen tage egaŋ wanamaŋ atamtati msalen wit mulup penaŋaŋ eleŋgeme delaŋ zemâge.

17 Âpme ensel ŋenaŋ kululuŋ sesewat mka temaŋkeŋangatnan kwatoge. Ek kegogakwanamkukŋaŋbeŋpe-naŋmti tage. 18Âpme ensel ŋenaŋ sâpe sâpe bumbuyelenmunduman koge. Ek tep keyet damuŋaŋ ensel wanamkukŋaŋbeŋ mti tage egat kapigok zeye, “Geŋ wanamdikukŋaŋbeŋ keyaŋ msalen wain penaŋaŋ ekŋen sambeilak kwipman beingat eleŋgemât.” 19 Kegok zeme enselkeyaŋ wanam atam tati msalen wain tekŋanen katnaŋantimti timtati time batikondo temaŋ keŋan towege.Kawawaŋgalen ŋenzinziŋ wain katnaŋ timti batikondotemaŋ keŋan time towepme amnaŋ selaŋ maip keyetkataŋ am yomtoŋ ekŋenmagen sakam kegok sokbewe.20 Âpme ekŋenaŋ wain katnaŋ ke mti mka temaŋ keyet

Kie Kienok 15:1 38 Kie Kienok 15:4ganzenan baenen batikondo temaŋ tage keyet keŋan be-mti selaŋ ime zalimti amgalen sip keyaŋ batikondo temaŋkeŋangatnan zupman toti msat teepmaŋ 180 mael keyetkataŋ mepme sipgat sememeŋaŋ kwageen mita zut keyetkataŋ kwage.

15Ensel 7 ekŋenaŋ kwitnaŋ kwitnaŋ kiŋgagatnaŋmak 7 kapi

mti tabien1 Âpme kululuŋen muluwaŋ temaŋ piseseŋaŋmak ma-

manamaŋ ŋen sokbeme ekban. Ensel 7 ekŋenaŋ kwitnaŋkwitnaŋ kiŋgagatnaŋmak 7 mti tabien. Kwitnaŋ kwitnaŋkeyaŋ ŋeŋaŋ sokbemti wemeŋgut mameti Kawawaŋgalenŋenzinziŋ sokbem delaŋ zenzeyet zenzeŋaŋ. 2 Âpme neŋnembu ŋen ekma ke galas tepmak lumaŋtinok tapmeekban. Âpme soŋgom kukŋaŋbeŋmaweŋaŋmameluwaŋke windeŋaŋ bemti kiŋgatpewien. Am ekŋen keyaŋnembu keyet ganzenan tapme Kawawaŋaŋ gita kuleleindamekemti tabien. 3EkŋenaŋKawawaŋgatmulup anaŋMosesiyet ma Sipsip Nembaŋaŋ egat silikŋaŋ kapigokmililim kuwien,“O Amobotnaŋ Kawawaŋ winde toŋaŋ. Geŋ mulupdi

temaŋ penaŋ ma kiŋgagatnaŋmak maminik.Msalen am sambe ekŋengalen amobotnaŋin.Geŋ mamandi teŋ mamanik ma kwitnaŋkwitnaŋ mmane penaŋaŋmak etaŋ mambein.4 Amobotnaŋ, am sambeyaŋ sesewatgemtikwizet buŋamdi mmobep. Geŋ kwewetaŋaŋteŋ mamanik ma geŋ musuwewet mulup penaŋakmmane keyet yaŋaŋ masokbemkawaŋ mambeinkeyepmti am sambe penaŋ ekŋenaŋ geŋmagenkoti sesewatgewep.”

Kie Kienok 15:5 39 Kie Kienok 16:25 Âpme neŋ ekma kululuŋgalen sesewat mka temaŋ

Kawawaŋaŋ mundum keŋan matazin keyelen set ŋande-peŋ tapme ekban. 6 Ŋandeme ensel kwitnaŋ kwitnaŋkiŋgagatnaŋmak 7 timti tabien ekŋenaŋ keyet keŋangat-nan kwatobien. Ekŋenaŋ melakanduŋin bumbulumepiŋ;satnaŋ penaŋ peme topme tabien. Ma mampoŋgaŋinanbitim golaŋ mimiŋaŋ ke zamti tabien. 7 Âpme kwit-naŋ kwitnaŋ mamaŋinmak soŋgom nemboŋ zulak zulaktabien ekŋenmagen ŋenaŋ pelep golaŋ mimiŋaŋ 7 kapitimti ensel 7 ke indaye. Pelep keyet keŋan Kawawaŋmama kanzizit mamamain egalen ŋenzinziŋaŋ gak zemtitage ke indaye. 8 Âpme sesewat mka temaŋ keyet keŋanKawawaŋgalen busatnaŋaŋ ma windeŋaŋ keyelen kasaktemaŋ penaŋaŋ kwalati tage keyepmti am ŋenaŋ sesewatmka temaŋ keŋan mobogalen kataŋ ku beye. Ekŋe-naŋ damuŋ tapme ensel 7 ekŋenaŋ kwitnaŋ kwitnaŋkiŋgagatnaŋmak timti tabien ekŋenaŋ muluwin mdelaŋzenzeyelen keyet damuŋ tabien.

16Ensel ekŋenaŋ kwitnaŋ kwitnaŋ kiŋgagatnaŋmakmulapme

msalen toge1Âpme neŋ ekma sesewatmka temaŋ keyetnan zet bim

ŋande zeye egaŋ ensel 7 ekŋen zet ŋen kapigok diindoye,“In meti Kawawaŋgalen ŋenzinziŋ pelep 7 tazin ke mtimulapme msalen towelek.”

2 Âpme ensel kukŋaŋgat egaŋ meti pelepmaŋ kemtageen mulapme msalen toge. Toti an soŋgomkukŋaŋbeŋ egalen meluwaŋ belinan ma monzalaminantageenma egalenweŋaŋmtimamtimasesewatsaip ekŋenliŋgit katikŋaŋ kiŋgagatnaŋmak penaŋ sindemaŋ temaŋsokbemindaye.

Kie Kienok 16:3 40 Kie Kienok 16:113Kegokmme ensel kukŋaŋgat keyet baman egaŋ pelep-

manen kwitnaŋ kwitnaŋ ke mulapme nembuen toge.Topme nembuyaŋ gilik zemti am gakikiŋaŋgalen sip ke-boŋbeye. Bemenembuenkwitnaŋ kwitnaŋmamaŋinmakgakime delaŋ zeye.

4 Âpme ensel ŋen egaŋ pelepmanen kwitnaŋ kwit-naŋ kiŋgagatnaŋmak mulapme tuyen ma tu zikatnanentoti sip bemâge. 5 Beme ensel tu damuŋ pewien egaŋKawawaŋgat kapigok zeme nâmban, “Geŋ eweŋan baentakwabanan ma alak ewe tapmanik. Geŋ yompiŋ; teŋmambananaŋ manik keyepm dopmaŋ mutumindanik keesemteŋ mamutunik. 6 Am bekanaŋ ekŋenaŋ gâgâtam nâmkiŋpewien ma golaŋ zenze andine ekŋengalensip walebien keyepmti siwagak mti indamane nimbep.Nime keyaŋ dopmaŋ gilik zemindawanik keyaŋ pembe-naŋ bein.” 7 Âpme sâpe sâpe bumbu munduman zetkapigok zeme nâmban, “Amobotnaŋ Kawawaŋ geŋ windetoŋaŋ! Tosa mututundi teŋ ma penaŋaŋmak masokbein.”

8 Âpme ensel ŋenaŋ egaŋ pelepmanengatnaŋ kwit-naŋ kwitnaŋ kiŋgagatnaŋmak mulapme kasup keŋantowepme tep omba penaŋ zime kipmaŋaŋ msalen amomba penaŋ indezimâge. 9 Ekŋenaŋ tep kipmaŋaŋomba penaŋ indakâyeyepmti Kawawaŋgat zet mobotnaŋmbien. Kwitnaŋ kwitnaŋ kiŋgagatnaŋmak kemme sokbe-mbeyet windeŋaŋ tazin yaŋgut ekŋenaŋ yomengatnankeŋin gilik zemti ek ku nâmkiŋpewien.

10 Âpme ensel ŋenaŋ pelepmanengatnaŋ kwitnaŋkwitnaŋ kiŋgagatnaŋmak mulapme soŋgom kukŋaŋbeŋŋeŋaŋ tage egalen amobotnaŋ mundumen toge. Topmemsat sambe egalen am mataliwen ke tambusosok etaŋsokbeye. Âpme am ekŋenaŋ sindem omba penaŋ nâm-biengapm zelin penaŋ aŋgalik mâbien. 11 Mme ekŋenaŋ

Kie Kienok 16:12 41 Kie Kienok 16:18sindem ma liŋgilin ke ekti Kawawaŋ kululuŋengatnaŋegat kwelatnaŋ kuwien. Yaŋgut ekŋenaŋ keŋin ku gilikzeme mama mimi bekanaŋ mbien ke ku katikpewien.

12 Âpme ensel ŋenaŋ pelepmaŋ mti kwitnaŋ kwitnaŋkiŋgagatnaŋmak mulapme Yupeletis Tu teman towepmetu ke bep zeme delaŋ zeye. Tu beme set sokbeme kasupzikatnaŋ kwakwatnaset amobotnaŋ ekŋenaŋ kokogalenkegok mge. 13 Âpme neŋ taekma gazu gazu egalenkaŋgalimangatnan ma soŋgom kukŋaŋbeŋ egalen kaŋ-galemengatnan ma golaŋ zenze an dâsuki ekŋengalenkaŋgalemengatnaŋ we bekanaŋ notnaŋ bet keboŋ be-mti topme indikban. 14 Ekŋen ke we bekanaŋ penaŋmenok mulup ke mamtemien. Ekŋen tuk keyaŋ msatkataŋ amobotnaŋ sambemagen meti keŋin mimwatin-deme ondektati Kawawaŋgalen nâmkiŋpepe am mekumkwakum Kawawaŋgalen kan delaŋ zenze kanaŋ keyetzetnaŋ zewien. Kawawaŋaŋ amobotnaŋ sambe sebe-mindein.

15 Amobotnaŋ Zisas Kilais kapigok zeye, “Nâip, neŋkambu titi an sepem kegok pempetuk kobap keyepmti anŋen ek talak mame neŋ kot ekma sakambuk mbemagen-gat. Keŋ kaik mamti saŋgum melakanduŋaŋgat damuŋtabe. An keyaŋ oloŋen mbe.”

16 Âpme we bekanaŋ ekŋenaŋ amobotnaŋ sambe maekŋengalen kasa kuku an msat ke Ibulu zeleset kwitnaŋAmagedon makuip ke ondekindewien.

17 Âpme ensel bam mulup mdelaŋ zenzeyelen tageegaŋ pelepmanengatnaŋ kwitnaŋ kwitnaŋ kiŋgagatnaŋ-mak mulapme msat tuŋgupman kaŋgwa toge. Âpmesesewat mka temaŋ keyet keŋan Kawawaŋgalenmundumelimiakŋaŋmak keyet keŋaŋgatnan kwizet temaŋ ŋenkapigok sokbeye, “Ilak delaŋ zein!” 18 Âpme kululuŋ

Kie Kienok 16:19 42 Kie Kienok 17:4kwisak ma ambeyak ma zet kwisak temaŋ ma mâkinaŋtemaŋ penaŋ mge. Am mamkwabien kan keyet mâkinaŋkeboŋ penaŋ ŋen ku mge. 19 Âpme Babilon mka temaŋke epeemti tuk beye. Ma msat sambe am ekŋengalenmka ŋande asekmâge. Mme Kawawaŋ egaŋ Babilonam ekŋengat nâmti ŋenzinziŋ mti indawalege. 20 Mtimsat nembu tuŋgupman sambe ma kalaŋ temaŋ ekŋenkegogak asekme delaŋ zewien. 21 Ma kululuŋen mapkatnaŋ temaŋ temaŋ kwep kwep tobiengat nukŋaŋin 50kilo sepem keboŋ. Am map katnaŋ kiŋgagatnaŋmakkeboŋ keyaŋ omba penaŋ indowe keyepmti am ekŋenaŋKawawaŋgat kwelatnaŋ kuwien.

17Imbi set kileŋ kwizapatnaŋ temaŋ

1 Âpme ensel 7 pelep 7 mmambien ekŋenmagen kwepŋenaŋ neŋmagen toti zeye, “Imbi set kileŋ kwizapatnaŋ-mak ek mka temaŋ tu temaŋ sambe ganzenan matazin.Ek dopmaŋ sasayet kanaŋ bein, keyet kopmane met zikatgama ekbak. 2Msat kataŋ amobotnaŋ ekŋenaŋ ekmak setkileŋ mamaip ma msat kataŋ am ekŋenaŋ ekmagengat-nan wain tu nimti keŋin kileŋ mambein.”*

3 Kegok zeme Kawawaŋgalen Emetak Teŋaŋ windenamti zikatn mme menoknok mme enseliyaŋ ikŋaŋaknaikti msat tuŋgupman meneme nilizut tabelin. Msattuŋgupmanen ke imbi ŋen tapme ekbelin. Ek soŋgomkukŋaŋbeŋ ŋamaŋ keyet palen totage. Soŋgom keyetpalen kwit sambe Kawawaŋ mtotogalen kukuŋaŋ keyaŋsekŋanen bee kume delaŋ zenzeŋaŋ. Mme soŋgomkukŋaŋbeŋ keyet ŋokasetnaŋ 7 ma zegalipmaŋ 10 4 maimbi ek saŋgum melakanduŋaŋ sepemaŋ ŋamaŋaŋ zut* 17:2: Tu nimbien keyaŋ mkawaŋ beinen ekmak set kileŋ mambien.

Kie Kienok 17:5 43 Kie Kienok 17:11igak igaknok munduŋti miak miak sopmaŋ mti tage.Betnan okop ŋen golaŋ mimiŋaŋ mti tage ke ikŋaŋgalenmama mimi okbi okbiŋaŋmak ma ikŋaŋgalen set kileŋ-galen mama keyaŋ gak zemti tage. 5 Monzalaman kwityaŋaŋ enzililiŋaŋ kapigok kumpepeŋaŋ tage,

BABILON MKA TEMAŊSET KILEŊ IMBI SAMBEYELEN ŊOKTEKŊIN

MA EGAŊ MSAT KATAŊ MAMA MIMI BEKANAŊGALENŊOTEKŊAŊ.”

6 Imbi ikŋaŋ ke amKawawaŋgat nâmkiŋpepemakmaZisasegalen zapat zemkawaŋ bembe maindomtan. Keyepmtiekŋengalen siwin nimti keŋaŋ kileŋ penaŋ beme an not-naŋ tu katikŋaŋ wain nimti mamipnok sakam kegokmmeekti nâmtemtem penaŋ mban. 7Mme ensel egaŋ kapigoknayaŋkwesiye, “Geŋ kwilekiyet nâmtemtem penaŋmnik?Neŋ imbi egat yaŋaŋ ma soŋgom ŋenaŋ sekti tazin egatyaŋaŋ ma soŋgom ŋokasetnaŋ 7 ma zegalipmaŋ 10 keyetyaŋin ilinsakwep zemanâmbak. 8Geŋ soŋgomkukŋaŋbeŋekdak keyaŋ kopme msalen am ekŋen kwilin Kawawaŋaŋkululuŋ ma msat ku sokbeye keyetnaŋ yaŋbemti mamakanzizit keyelen papiaen ku kumpepeŋaŋ ekŋen keyaŋsoŋgom eweŋan etaŋ maŋge pi ewe ku mamain ya bamewe mambe ke msat aimboŋaŋ teepmaŋ penaŋengatnangilik zemti kwapme Kawawaŋaŋ waletpeme ekŋenaŋ keekti ektemtem mbep.

9 Pi am ŋoktikŋin temaŋ ekŋenaŋ nânâyelen keyetsepem tazin. Soŋgomgalen ŋokasetnaŋ 7 ke kalaŋ temaŋ7 imbi keyaŋ keyet palen topmatazin. 10 Kalaŋ 7 keyaŋkogogak amobotnaŋ 7 keyet sepem bep. Amobotnaŋ 5ekŋen gakimâpme kwep ek alak kapi msat damuŋ mtitapmain. Mme kwep ŋen bam sokbesâpm. Sokbemtikan isikŋaŋ bugan msat damuŋ mimiyelen zempepeŋaŋ.11Mme soŋgomkukŋaŋbeŋmamti yek bewien ke amobot-

Kie Kienok 17:12 44 Kie Kienok 17:18naŋ 7 yaŋ ekŋengat tuŋguwinangatnaŋ keyetnaŋ ŋenaŋewe gilik zemkoti amobotnaŋ kwapme indamakuman ankeyaŋ amobotnaŋ tapme 8 bein. Egaŋ amobotnaŋ gilikzemkwati msat belatnik damuŋ mmeti walebe.

12 Mme zegalipmaŋ 10 ekdak ke kegogak amobotnaŋ10 yaŋgut ekŋenaŋ damuŋ muluwin kan kapigogak kuyaŋbeip. Gazu gazu amobotnaŋ soŋgom kukŋaŋbeŋmuluwin nâmdelaŋ zemindemti ekmak tusumti kanisikŋaŋ bugan mbep. 13 Ekŋen keyaŋ ŋoktik sepemkwep bemtati soŋgom kukŋaŋbeŋ egat kandaŋan mu-luwin windeŋaŋbeŋ msawep. 14 Ekŋenaŋ Sipsip Nem-baŋaŋ ekmak kasa âwep keyaŋgut Sipsip Nembaŋaŋ egaŋwindeŋaŋ bemti indomâbe. Egaŋ msalen amobotnaŋekŋengalen Amobotnaŋin Temaŋ ma msalen an damuŋekŋengalen An Damuŋin Temaŋ keyepm kasaŋane kumetobe. Am ikŋaŋ indakumtetiti ombemindeme ek mâ-bien nâmisimti maip ekŋen kemak Sipsip Nembaŋaŋmakekŋenaŋ kasaŋineyelen winde kume tobe.”

15 Âpme Ensel egaŋ kegok zemti ewe kapigok tusumtidinoye. “Imbi set kileŋmama ke tu sambe keyet ganzenantapme ekdak. Tu ke am msalen msat kataŋ talip ma amsek sepem igak igak ma zelin igak igak manzeip kataŋke tu ke nemboŋ. 16 Ma zegalipmaŋ 10 ekdak ke masoŋgom kukŋaŋbeŋ ke ilinsakwep imbi set kileŋ mamazemtalatpemti kwitnaŋ kwitnaŋ sambe egat palen tatisaŋgum melakandu kumâtâtpeme talak tapme sekŋaŋnim wiaŋti kanziŋaŋ tewen bume zimâbe. 17 Yaŋgut keilinaŋgat keŋinaŋgat etaŋ ku mbep. Kawawaŋaŋ keŋinke mimiyet meleŋ belaŋ bemindeme ekŋenaŋ zetnaŋgawepumti keŋ kwep bemti soŋgom kukŋaŋbeŋ kemulupmsawien. Mulup msamti manepeme Kawawaŋgalen zetpenaŋaŋmakbeye. 18Âpmegeŋ imbi ekdak kemka temaŋ.

Kie Kienok 18:1 45 Kie Kienok 18:6

Ma imbi ke amobotnaŋ sambe msat kataŋ ekŋenaŋ ek-damuŋ mbep. Bemzenze zet egat palen bem zemkwak-watnaŋ.”

18Kawawaŋaŋ Babilon mka temaŋ kumasekbe keyelen zet

1 Naman neŋ ekma ensel ŋen kululuŋengatnankwatopme ekban. Ek windeŋaŋ temaŋ penaŋ ma saŋgasoŋgaŋaŋaŋ msat sambe mbusatnaŋ bemâge. 2 Egaŋkwizet temaŋ ŋakŋak palen kapigok kuye, “Wakae!Babilon mka temaŋ kumasekme delaŋ penaŋ pein. Mkatemaŋ ke we bekanaŋ ekŋengalen mka. Age mgasiksepem igak igak bekanaŋ mimiyelen mka temaŋ keyegaktalip. 3 Kan Babilon mka temaŋ ke kumasesekpiŋ tapmemsat kataŋ am sambeyaŋ imbi keyelen mama mimibekanaŋ ke mâbien. Msat kataŋ amobotnaŋ ekŋenaŋ kotiekmak set kileŋ mama mulup mbien. Âpme imbi keyaŋaem kwaem mulup an ekŋengalen milawalin sambeegomti kwitime keyepmti ekŋenaŋ mânepmak ombabewien.”

4 Âpme kwitnaŋ kwitnaŋ ke ewe sokbembepiŋ tapmeŋeŋaŋ kululuŋen zet ŋen ewe kapigok neŋmagen toge,“Aminne, in mka temaŋ ke pemti melit! Mneti in ketatneti set kileŋ mamayelen tusuwepmagengapmti inekŋenmak walebepmagengat mka temaŋ ke peit!

5 Am mka temaŋ keyet keŋan keyaŋ yom mti mimiekmme sambe sopmaŋ penaŋ bein. KegokmmeKawawaŋaŋekŋengalen yom keyet otnâmti enseliyet pigok zeye.

6 Imbi egaŋ mulup kwitnaŋ kwitnaŋ mgasik mge keyetdopmaŋ kwitnaŋ kwitnaŋ mgasik msawanik. Ma egaŋkwitnaŋ kwitnaŋ bekanaŋmge ke geŋ sebempemti bugan

Kie Kienok 18:7 46 Kie Kienok 18:12temaŋ mosawanik. Ma egaŋ okop keŋanen kwitnaŋ kwit-naŋ okbi okbiŋaŋmak lumaŋti indayeyepmti in kogogaksebempemoti sawep.

7 Egaŋ ikŋaŋgat sekŋaŋ mmoti ma set kileŋ mamamimiŋaŋ gogot mti keyet oloŋenmak tage. Keyet kataŋin egat sek sindem ma si kembeŋ temaŋ aik sawep.Egaŋ keŋaŋaŋ pigok manâin, ‘Neŋ imbi mobotnaŋ penaŋ.Neŋ imbi kwambet yek ma neŋ si kembeŋ ku mbap makeŋ oloŋen palen mameti mambap.’ 8 Kegok manzeinkeyepmti kasup kwep ŋengat ekmagen kwitnaŋ kwitnaŋnukŋaŋ ke kapigok sokbewe: zawat sek sindem ma sikembeŋ ma meuyet kambeŋ egalen kanaŋ bewe. Maimbi ke tewen ziwe enenogat Amobotnaŋ Kawawaŋaŋ ekwinde toŋaŋ egaŋ yomaŋgat dopmaŋ mutumsame delaŋzewe.

9 Âpme msat kataŋ amobotnaŋ ekmak set kileŋ mamtiegat gogot temaŋ mampeip. Kogogapm ek tewaŋ bumezimti tep kasakŋaŋ mopme ekti si kembeŋ temaŋ mbep.10 Ekŋenaŋ sindem tisenup zemkiŋgagalaŋ indaikmebeŋan tati kapigok zewep, ‘Wakae! Babilon mka temaŋ,Babilon mka katikŋaŋ, geŋ mama mimi bekanaŋdaŋgatdopmaŋ pempetuk sokbemgain.’

11 Kegok mme msat kataŋ am ekmak milawalin egaŋmakwitimtan. An ekŋen keyaŋ an ŋenaŋ milawalinku kwitiwepgapm si kembeŋ temaŋ mbep. 12 Milawatkapigok dopmaŋ sam dopmaŋ sam mbien: gol ma silwama kekek tosaŋaŋ temaŋ ma saŋgum kake katikŋaŋ kekwetetepmaŋ mânepmaŋ temaŋ ma saŋgum ŋamaŋ maaiaikŋaŋ ma saŋgum ŋamaŋ palen kâŋkâŋaŋmak tatat-naŋ ke ma tep sesikŋaŋ dolakŋaŋmak ma elepan ke botemaŋ penaŋgat zegalipmaŋaŋ kwitnaŋ kwitnaŋ notnaŋmimiŋaŋ ma tep notnaŋ mânewin temaŋ ma kapayaŋma aenaŋ ma nanzaŋ saŋga soŋgaŋaŋmak nukŋaŋbeŋaŋ

Kie Kienok 18:13 47 Kie Kienok 18:19mimiŋaŋ 13ma mâmbuzuzup sekŋaŋ ma dip ma kabilamma tep tuŋaŋ sesikŋaŋ dolakŋaŋmak notnaŋ ma wetsesikŋaŋ dolakŋaŋ ma wain ma wet tuŋaŋ dolakŋaŋma meu kânzunzuŋaŋ ma wit katnaŋ sepemaŋ saŋgomnemboŋ ma makau ma sipsip ma âsimak ma mulup antosaŋinpiŋ amnaŋ ekŋen indakwitime ekŋengalen be-wien. 14 Ma an ekŋen ekmak omkwiti kwiti mamtemienegat zewien, ‘Geŋ kwitnaŋ kwitnaŋ dolakŋaŋ ego egomakmakwitimtemanan wan alak delaŋ zein. Ma milawadisambe ma kwitnaŋ kwitnaŋ dolakŋaŋ tosaŋaŋ temaŋdelaŋ zein. Geŋ ewe ŋen ku aikbanik penaŋ!’ 15 Âpmeekŋenke omkwiti kwitimka temaŋmakmbiengapmekŋe-naŋ mânepmak kwabien. Ma ekŋen sindem tisenup zekiŋgagalaŋ indaikme beŋan tati si kembeŋ mti 16 kapigokzewep, ‘Wakae! Babilon mka temaŋ! Egaŋ saŋgumkwetetepmaŋ ma mânepmaŋ temaŋ ma ŋamaŋ ma ŋa-maŋmak kâŋkâŋaŋmak manzamtatan. Ma egaŋ sekŋaŋgol ma nanzaŋ dolakŋaŋ penaŋ ma kekek mânepmaŋmobotnaŋ penaŋ keyaŋ sekŋinmiak pemtimamaip. 17Makan isikŋaŋ bugan kapiyet mânepmilawatnaŋma elimiakke yek beme delaŋ zep!’

Âpmewaŋga sambemamaiwenma amwaŋgaenmulupmamip ekŋen ma an waŋga mti maindap mainen maan ekŋen nembu palen mulup kwitnaŋ kwitnaŋ mâneptitiyelen mamiwen ekŋenaŋ kegogak beŋan tati 18 ekmeBabilon kasakŋaŋaŋ kwaikme tep temaŋaŋ zime si kem-beŋ temaŋ mti zewien, ‘Mka temaŋ keboŋ ke ŋen ewe kutazin.’ 19 Kegok zemti kânzunzu time ŋokŋinan mopmesi kembeŋ temaŋ mti zewien, ‘Wakae! mka temaŋ kewaŋga toŋane nembuyenmamaip ekŋenaŋmânep temaŋmilawalinaŋgat tiwien. Âpme pi memendepmak mkatemaŋ lambaŋaŋ etaŋ tage.’

Kie Kienok 18:20 48 Kie Kienok 18:2420 Am kululuŋen talip in ma Kawawaŋgalen am ma

ombemindendeŋaŋ ma golaŋ zenze an in keŋ oloŋennâmti segeyak mbep. Mka temaŋ kumasekbiengapmtiaminne, in kululuŋen tati oloŋen mbep! Ma Kawawaŋaŋzemdelaŋ zenzeyelen mama mimi bekanaŋ egaŋ ingatmgeyepmti in Kawawaŋgalen am nâmkiŋpepeŋinmakmaKawawaŋgalen nembaŋane ma golaŋ zenze an in oloŋenmbep!”

21 Zet kegok sokbeme ensel ŋen windeŋaŋ temaŋegaŋ nanzaŋ siput temaŋ ke mwati witikpeme nembukeŋan met towepme kapigok zeye, “Babilon mka temaŋke kegogak witikpeme nembu keŋan metopme bam kuekbep. 22 Âpme gita kulele ma silik eŋsasat ma lumunkwisak ke geŋmagen ŋen ewe ku sokbewe. Ma am notnaŋmulup kwitnaŋ kwitnaŋ mamip ke ewe geŋmagen kuaikbep. Ma mulup mme kwisak kwisak makun kegokpiŋtuŋtaŋ pemti tabe. 23 Taŋam busatnaŋaŋ geŋmagen ŋenewe ku sokbewe ma an imbi ekŋengalen ma kan an imbiŋbembeyelen kan kwisakŋaŋ ma oloŋen ŋen ku sokbewe.Gâlen an milawat dopmaŋ sam dopmaŋ sam mamtemienekŋenaŋmsat kataŋmilawat omkwiti kwitiyelen nânâŋintemaŋmak kwati mambien. Ma gâlen aŋkambuk mulupmsat kataŋ am keŋin mme yuŋguye.

24 Âpme golaŋ zenze an ma Kawawaŋgalen am nâmk-iŋpepeŋinmak ma msat kataŋ am indomwalet mbananekŋengalen siwin Kawawaŋaŋ Babilon mka temaŋ keyetkeŋan aikge. Ya keyelen yom ke Babilonmagen tazinkeyepmti set ke ekmagen sokbeye.”

19Kululuŋen Kawawaŋgat olim sesewat sokbeme Zânaŋ

eknâŋge

Kie Kienok 19:1 49 Kie Kienok 19:81 Mme delaŋ zeme neŋ kululuŋen an maŋge temaŋ

ekŋengalen sesewat silik kwisak temaŋnok nâmban.Ekŋenaŋ pigok kuwien, “Kawawaŋ ek am yomengatnanindatinma ek an kwizetpatnaŋmakmawinde ke ekmagenetaŋ tazingapmti Kawawaŋŋgat sesewatne. 2Kawawaŋaŋzemdelaŋ zenzeyelen zet mme penaŋaŋmak ma teŋ pe-naŋ mambein. Egaŋ set kileŋ mama imbi temaŋ ekzemdelaŋ zenzeyelen ammsat kataŋ yom ekmak set kileŋmamambien. Mti imbi temaŋ egaŋ Kawawaŋgalenmulupan indome gakiwiengapm Kawawaŋaŋ dopmaŋ mutum-same delaŋ zein.” 3Kegok zemti ewe pigok kuwien, “Mkatemaŋ keyelen kasakŋaŋ mot kwesiŋ kwesiŋ tapmobekeyepmti Kawawaŋgat sesewatne.” 4 Âpme an damuŋ24 ma kwitnaŋ kwitnaŋ mamaŋinmak soŋgom nemboŋzulak zulak ekŋenaŋ Kawawaŋgalen mundum Kawawaŋikŋaŋ totage egat zikatnan ekŋenaŋ pedondom samtisesewati pigok zewien, “Penaŋ sukwep, Kawawaŋgat sese-watne!”

5 Âpme Kawawaŋgalen mundumen zet ŋandaŋ ŋenpigok sokbeye, “Kawawaŋgalen mulup an ma am nâmk-iŋpepeŋinmak sambe inmagen mobotnaŋ ma tototnaŋin Kawawaŋ sesewatsait ma eksempeit.” 6 Âpme neŋam sambeyelen bim ŋandaŋ temaŋnok nâmban. Ketu bimaŋ ome kwisakŋaŋ temaŋ makuinok ma kululuŋkwisak temaŋ makuinok nâma kwizet kapigok sokbeye,“Amobotnaŋ Kawawaŋŋwinde toŋaŋ ndikdamuŋmamin-gapmti ek sesewatpene! 7SipsipNembaŋaŋ egalen aimbiŋbembeyelen kan sokbein ma imbiŋaŋaŋ ikŋaŋgat aimbiŋbembeyelen elemiak weyaŋ mgeyepmti nin keŋ oloŋenma keŋ segeyak ma egat sesewatsane.” 8Kawawaŋaŋ imbisaŋgum melakandu satnaŋ penaŋ dolakŋaŋ ke munduŋmamayet nâmsaye. Kawawaŋgalen am mulup teŋ mtimamtemien ekŋen keyaŋ keboŋ beip.

Kie Kienok 19:9 50 Kie Kienok 19:159Âpme enselaŋ zet ŋen kapigok dinoye, “Geŋmeluwaŋ

kapigok ku, ‘Sipsip Nemba egalen awembiŋ bembeye-len tu meu niniyelen am ekŋen indayaŋkwesime kobienekŋen ke oloŋen mit.’ ” Kegok mti zeye, “Zet diŋgoyap keKawawaŋgalen zet ŋotekŋaŋ penaŋ.”

10 Kegok dinome neŋ egat setnaŋ ganzenan pe-dondomti dundum sasâgât mma egaŋ zemkulumnemtikapigok dinoye, “Geŋ nâgât kegok mimipiŋ. Neŋ mulupan nodi ma nodine notnaŋ Zisasiyelen zet zapat dolakŋaŋkiŋgagapiŋ manzemkawaŋ bemtemien ekŋengat nolin.Geŋ Kawawaŋgat etaŋ sesewatsa. Kawawaŋgalen Emetakke am Kawawaŋgat nâmkiŋpewienen ekŋen Zisasiyelenzezapat dolakŋaŋ zenzeyelen indamukulem mamin.”

An ŋenaŋ âs satnaŋ dukŋan totage11 Âpme neŋ ekma kululuŋ ŋandeme âs satnaŋ ŋen

tapme ekma an ŋen dukŋan tage ke am ekŋenaŋ kwit-naŋ kapigok makuip: Egaŋ amŋane ku matalasim indeinma egaŋ zet penaŋ keyet toŋaŋ bein. Keyepmti egaŋdopmaŋ mututu ma kasa kukuŋaŋ mulup esemteŋ pe-naŋ mamin. 12 Zikatnaŋ nembet nembet teziŋ taŋamaŋkeboŋ ma ŋokŋanen amobotnaŋgalen bunduŋ isikŋaŋsambe tapmâge. Ma kwit kumpepeŋaŋ ke igak etaŋmaiŋti manâin. 13Ma kâlâpmaŋ teepmaŋ mundum tazinke siwaŋ etaŋ metekumpepeŋaŋ an ke mundum tageegat kwitnaŋ “Kawawaŋgalen Zet.” 14 Egaŋ âs satnaŋkeyet palen moti mepme egalen kasa kuku an maŋgetemaŋ kululuŋengatnaŋ ekŋenaŋ kâlâwin satnaŋ penaŋmundumti ek mâti âsiŋin satnaŋ dukŋan mepmâbien.15Ma dembusekŋaŋgatnan kasayelen wanam kukŋaŋbeŋkeyaŋ kwage. Keyaŋ am sambe msat sambeyet indomtiindawalebe. Mti Kawawaŋ winde toŋaŋ ma egalen ŋen-zinziŋ temaŋ kasaŋane ekŋenmak mbe. Egaŋ aen toŋge

Kie Kienok 19:16 51 Kie Kienok 19:21mmamti am indomwalebe ke sepemwain katnaŋ selaŋ imziniŋ ziniŋ mamip sepem kegok mbe. 16 Kâlâpmaŋ palenma tambaŋanen tage ke kwitnaŋ kapigok kukuŋaŋ:

“EGAŊ MSALEN AMOBOTNAŊ EKŊENGALENAMOBOTNAŊIN TEMAŊ

MA MSALEN AN DAMUŊ EKŊENGALEN AN DAMUŊINTEMAŊ.”

17 Âpme neŋ ekma mepme ensel ŋen kasuwen tapmeekban. Egaŋ ke tati age sambe tedukŋan gwaen kwapmeindikti ekŋengat kwizet kumti zeye, “Kawawaŋaŋ tu meutemaŋ aikzingat toti kot ondegit. 18 In ondekti amobotnaŋekŋengalen sek sesumbaŋin ma kasa kuku an ŋeŋaŋbembe ekŋengalen sek sesumbaŋin ma an windeŋinbeŋekŋengalen sek sesumbaŋin ma âs ma an âs palen maipekŋengalen sek sesumbaŋin ma am sambe ekŋengalensek sesumbaŋin ma am lala ku mamaiwen ma am lalamamaiwen ekŋengalen sek sesumbaŋin ma amobotnaŋma am tototnaŋ ekŋengat sek sesumbaŋin nseip!”

19 Âpme neŋ soŋgom kukŋaŋbeŋ ma msat kataŋamobotnaŋ ma kasa kuku anŋane ilinsakwep ondektapme ekban. Ekŋenaŋ an âs satnanen tage ek ke makasa kuku anŋane ekŋenmak kasa kusâgât kegok mbien.20Âpmekasa kumti soŋgomkukŋaŋbeŋkemagolaŋ zenzean dâsuki eget sukŋaŋ beme idatawien. Golaŋ zenzean dâsuki egaŋ soŋgom kukŋaŋbeŋ egat zikatnan menokkwitnaŋ kwitnaŋ mge. Mme am soŋgom kukŋaŋbeŋegalenweŋaŋmimiŋaŋ ke pedondom sesewatsamtimam-bienma egalenmuluwaŋ sekŋinan timtimamtemien. Amekŋen ke keŋin mme yuŋgumtemege. Kegok mmalu anekŋenaŋ âs palen soŋgom kukŋaŋbeŋ ma golaŋ zenzean dâsuki eget ke alik tapmalu eget idatimti aimboŋantep temaŋ nanzaŋ salpa tazin maŋge keyet keŋan idemetowebun. 21 Kegok sokbeme egegalen kasa kuku anŋane

Kie Kienok 20:1 52 Kie Kienok 20:4tabien ekŋengut an âs satnaŋ dukŋan tage keyelen dem-busekŋanengatnaŋ kasayelen wanam kukŋaŋbeŋ keyaŋtoti kasa kuku ekŋen ke indome gakime ageyaŋ ekŋengatsesumbaŋin omba ŋep nimti kambakŋin kwapme wisatmbien.

20Sadaŋ nup kan tausen kwep setnaŋ betnaŋ zamti msat

aimboŋaŋ teepmaŋ butnepiŋ keŋan peme towege1 Âpme neŋ taekma kululuŋengatnaŋ ensel ŋen topme

ekban. Ek msat aimboŋaŋ teepmaŋ butnepiŋ keyelenki ma tek aenaŋ weyayaŋaŋ katikŋaŋ ke mtoge. 2 Enselegaŋ gazu gazu temaŋ ke nombe itnaŋaŋ maŋgeyaŋmain. Ke ek we bekanaŋ ekŋengat ŋeŋaŋin. EnseliwanSadaŋ atamti tegaŋ aenaŋ setnaŋ betnaŋ zamti nup kanentausen kwep mamayet nâmti âtâpeme msat aimboŋaŋteepmaŋ keŋan towege. 3 Towepme ensel keyaŋ setkiŋaŋ mpemti sekekek palen gwadeyaŋ milikpeye mnetike amnaŋ set mâtâpme egaŋ kwawabe. Mme egaŋ amewe keŋin mme kileŋ bembepiŋ manepeme nup kantausen kwep bembeyet zenzeŋaŋ. Ke manepeme nupkan sambe bemeŋgut kwalepepeyet zempepeŋaŋgapmtikwalep peme kwati mulupmaŋ kan belaknik mbe.

4 Âpme neŋ mundum totatat elimiakŋaŋmak sambetapme ekban. Kegogak ekma am Kawawaŋgalen zetnaŋzemkawaŋ bemti egalen zet mâti windeŋaŋbeŋ mam-bien ma am ekŋen keyaŋ soŋgom kukŋaŋbeŋ ikŋaŋma muluwaŋ weŋaŋ ku pedondom sesewatsawien makwitnaŋ monzalaminan ma belinan ku kumpepeŋaŋ-gapmti soŋgom kukŋaŋgalen kasa kuku an ekŋenaŋbimin eleŋgewien. Ekŋen keyelen weŋin tapme in-dikban. An ekŋen keyaŋ gakikiengatnaŋ mamaen gi-lik zemkoti Kawawaŋaŋ am ekdamuŋ mimiyelen winde

Kie Kienok 20:5 53 Kie Kienok 20:10

indame mundum totatat elimiakŋaŋmak sambe keyetdukŋan totati Kilaismak mulup zemindendeŋaŋ ke nupkan tausen kwepmbep. 5Mti am ekŋen kewawat kukŋaŋ-gat ekŋenaŋ wabien. Âpme am gakikiŋaŋ ŋen mama kutiwienaŋgut ekŋen keyaŋ nup kan tausen kwep kegoktapme delaŋ zewe. 6Am ekŋen ke wawat kukŋaŋgat keyetwawagat zapat mamaiwaŋ wati Kawawaŋ ikŋaŋgalenamŋane teŋ penaŋ ma ekŋen oloŋen mip. Am ekŋen ke-boŋ ke gakiki ŋen keyaŋ ku indatiwe keyet yaŋaŋ kapigok:Ekŋen ke msat aimboŋaŋ teepmaŋ penaŋ tepmak keŋanke ku waletbep. Ekŋenaŋ Kilais ma Kawawaŋ egegalenam ekŋengat tuŋguwinanmamti dundundumulupmbep.Mti Kawawaŋmak am ekŋen kemak am indikdamuŋ mtimanepeme nup kan tausen kwep delaŋ zewe. 7 Âpmenup kan tausen kwep delaŋ zeme Sadaŋaŋ msat aim-boŋaŋ teepmaŋ keŋangatnan ewe kwaletpeme kwati 8 amsambe msat kataŋ mamaip ekŋen zet dâsukiyaŋ keŋinmyuŋguwe. Am ekŋen kegok mimindawe ekŋen kekwilin Gok ma Magok. Kegok sokbeme Sadaŋaŋ amekŋen ke indamakuman nembu ganzenangalen gambibiksambe keboŋ ondekindemti weyeyaŋ mulup mti an kasamimiyelen tabep. 9Âpme ekŋenaŋmsat sambe kataŋ kotiIslael msalen am ekŋengalen ondedak munduminan metiam ekŋen ma Zelusalem mka temaŋ Kawawaŋ meluwaŋmamtan kemak bembuluŋbien. Kegok mti tatnepemekululuŋengatnaŋ tewaŋ toti Sadaŋgalen am ekŋen keindazimâge. 10Kegok mme Sadaŋ am keŋin myuŋgumin-demti maŋge ek ke mtati tep temaŋ nanzaŋ salpamaktazimaŋgeen ke soŋgom kukŋaŋbeŋ ek ma golaŋ zenzean dâsuki egelaŋ matatemunen ke peme towege. Ekŋe-naŋ keyet keŋan tati sindem temaŋ tambuyet mamsayetmatimambep.

Kie Kienok 20:11 54 Kie Kienok 20:15Delaŋ zenze kanen zet mulup temaŋ sokbewe

11 Âpme neŋ mundum totatat elimiakŋaŋmak satnaŋtemaŋ ekti keyet dukŋan an ŋen tapme ekma egalenkogeyelen windeyaŋ ma ŋenzimosetnaŋ kopataŋ zeyekeyaŋ kululuŋ ma msat galaŋ zewun. Egelaŋ an keyetŋenzimosetnaŋ ŋep ku tatagalen keyepmti kegok galaŋzewun. 12 Âpme am mobotnaŋ ma tototnaŋ gakiwienekŋenaŋ mundum totatat elimiakŋaŋ keyet ganzenantapme indikban. Tapme papia ŋotekŋaŋ notnaŋ tageke ensel ekŋenaŋ mâtâbien. Papia ŋen mâtâge ke ammama kanzizit keyet zapat maip ekŋengalen kwit tage.Mme am sambe gakikiŋaŋ ekŋengalen mama mimiŋinke papia ekŋen keyet keŋan tage ke ekti zelin zemdelaŋzemindeye. 13 Âpme am notnaŋ nembu keŋan toti gaki-wien ekŋen nembuengatnan gilik zemti wabien. Ma andamuŋ am gakikiŋaŋ maindikdamuŋ min egaŋ am gakik-iŋaŋ indeme mebien ma an damuŋ am gakikiŋaŋgalenmundum maekdamuŋ min egaŋ kegogak am gakikiŋaŋindeme mebien. An damuŋ zut ke Sadaŋgat kandaŋanmamalup. Kegok sokbeme am ekŋen kemsat palenmamamimiŋin mambien keyet kataŋ Kawawaŋaŋ zemindoye.14 Kegok mti an damuŋ am gakikiŋaŋ ekdamuŋ maminma an damuŋ amgakikiŋaŋgalenmundumdamuŋmaminan zut ke Sadaŋgat kandaŋanmamalup ya eget âtâtidememsat aimboŋaŋ teepmaŋ keŋan towebun. Gakiki keKawawaŋmak mama ke eleŋgemideye. 15 Âpme am ŋenek kwitnaŋmama kanzizit keyelen papiaen ku tage ekŋenindatimti âtâindeme msat aimboŋaŋ teepmaŋ tep temaŋtazimaŋgeen ke âtâindeme towebien.

21Kululuŋ alakŋaŋ ma msat alakŋaŋ sokbeye

Kie Kienok 21:1 55 Kie Kienok 21:81 Âpme neŋ kululuŋ ma msat alakŋaŋ taekma sokbeme

kululuŋ ma msat itnaŋaŋ keyaŋ yek bewun ma nembutemaŋaŋ kegogak yek beye. 2 Kegok sokbeme Zelusalemmka temaŋ teŋ alakŋaŋ ke kululuŋenKawawaŋmagengat-naŋ kwatopme ekban. Ke sepemaŋ imbi ŋen an zapatnaŋekmagenpepeyelen mamiakpeme damuŋ matazin keboŋekban. 3 Âpme Kawawaŋgalen mundum totatat elimi-akŋaŋmak keyet palengatnan zet ŋande temaŋ kapigokzemenâmban, “Ekdik, Kawawaŋgalenmka ke amŋanema-gen sokbein. Egaŋ ekŋenmak matapme ekŋenaŋ ikŋaŋ-galen amŋane penaŋ bemti mambep. Kawawaŋaŋ ekŋen-mak mamti ekŋengat Kawawaŋin penaŋ bewe. 4 Mamtisiawin kaput indewe. Gakiki ma kembeŋ palen mama masi susuma sindemmee ke ku tabe. Kwitnaŋ kwitnaŋmsatitnaŋan takwage keyaŋ yek bemâpme delaŋ zeye.”

5Kegok sokbemeKawawaŋaŋmundumelimiakŋaŋmakkeyet dukŋan tati kapigok dinoye, “Nânik, neŋ kwitnaŋkwitnaŋ sambe alakŋaŋ mma sokbein.” Kegok zemtikegogak dinoye, “Geŋ zet ke wembe katn penaŋ amnaŋnâmkiŋpepeyelengat papiaen meluwaŋ mi!” 6 Mti ewekapigok dinoye, “Kwitnaŋ kwitnaŋ sambe ke ilak sokbe-mâpmedelaŋ zeye. Neŋ kwitnaŋ kwitnaŋ sambeyet toŋaŋma kwitnaŋ kwitnaŋ sambe nen maekdamuŋ miyap.Neŋ eweŋan tapma kwitnaŋ kwitnaŋ sokbeyeyaŋ neŋtapma kogogak delaŋ zewe. Âpme ŋen egaŋ tuyet gakinbeme neŋmagen kopme neŋ tu zikatnaŋ mamaŋaŋmakkeyetnaŋ tu ke sama nimti mama kanzizit mambe ketosaŋepiŋ. 7 Am ŋenaŋ nâmkiŋpepe neŋmagen atam tatibekanaŋgalen winde ke kume tobe beme egaŋ kapiyetkatnaŋ tabe: Neŋ egat Kawawaŋaŋ penaŋ bema egaŋnâgât nemun bewe. 8 Yaŋgut am Kawawaŋgalen zetnaŋmkawaŋ bembeyelenmakiŋgalipma am egat nâmkiŋpeipyaŋgut Kawawaŋ bamkumpewien ma am kwitnaŋ kwit-

Kie Kienok 21:9 56 Kie Kienok 21:12naŋ bekanaŋ mamip ma am maindome gakip ma am setkileŋ mamaip ma am aŋkambuk mulup ma mkambukmulup ma egegat yeŋ zelit ma agulam mulup mamip maam notnaŋ mulup sepem kegok mamip ma am nopiommasesewatsaip ma am zet dâsuki manzeip am ekŋenkeboŋ keyaŋ mundumin msat aimboŋaŋ teepmaŋ pe-naŋ tepmak nanzaŋ salpamak omba zimti kipmaŋ penaŋmambem tazin ke toti gakiki ke Kawawaŋmak mama keeleŋgemindewe.”

Zelusalem mka temaŋ alakŋaŋ kululuŋengatnaŋ kwatoge9 Âpme ensel kwep ensel 7 ekŋenmagengatnaŋ egaŋ

kotati dinoye, “Kopmane Sipsip Nembaŋaŋ egalen imbizapat ke zikat gama ekbak.” Ensel zet zeye ke pelepmaŋmtapme makuma 7 kegok beye. Pelepmaŋ ekŋen keyetkeŋan kwitnaŋ kwitnaŋ bekanaŋ 7 kwep kwep kataŋpelep ekŋen keyet keŋan gak zem tabien. 10 Kegok zemtizikat name ekma Kawawaŋgalen Emetakŋaŋ winde namtizikatn mme menoknok ekma enseliyaŋ ikŋaŋak naiktikalaŋ temaŋ teepmaŋ ŋen tage ke nati dukŋan mobelin.Moti mka temaŋ teŋ Zelusalem kululuŋen Kawawaŋma-gengatnan toge ke zikat name ekban. 11 Toti tapme zikatname ekban keKawawaŋgalen busatnaŋ temaŋmak keyaŋmbusatnaŋ penaŋ bemtage. Ma sokŋaŋ temaŋ puyukpayakŋaŋ nanzaŋ kwitnaŋ zaspa mânepmaŋ temaŋ mak-witip sakam keboŋ ekban. 12 Mka temaŋ ke ganzenantokwat bembuluŋti kimbatnaŋ nanzaŋaŋ bempepeŋaŋ keteepmaŋ ma katikŋaŋ penaŋ kimbat ke setokwakwatnaŋ12 weyayaŋaŋ. Ma setokwakwatnaŋ 12 keyet ganzenanensel kwep kwep kataŋ tati setokwakwat damuŋ mbien.Mti setokwakwat 12 keyet palen Islael am maŋge 12keyet kwilin kwep kwep keyet kalaŋ kumpepeŋaŋ tage.

Kie Kienok 21:13 57 Kie Kienok 21:19-2013 Âpme kasup kwakwatnaset sekekek tuk tabien ma ka-sup towetnaset kogogak tugaŋ tabien. Mme tâgâyaŋbemkukuŋaset sekekek tuk ekma tabien ma tâgâyaŋ mepmadelaŋ zein kogogak tugaŋ tabien. 14 Mka temaŋ alakŋaŋkeyet tepumaŋ 12 waletpeme kwatage keyet palen Sip-sip Nembaŋaŋgat nembaŋane 12gat kwilinaŋ dukŋankumpepeŋaŋ ekban.

15 Ekma ensel zet zeme nâmban keyaŋ tek kwitnaŋkwitnaŋ bem eekgalen golaŋ weyayaŋaŋ keyaŋ mkatemaŋ alakŋaŋ keyelen tepum ma sekekek ke bem eege.16Mka temaŋ alakŋaŋ keyet kwisimbembeŋaŋ zulak zulakkegok. Mme ekŋen ke bem eekme sakam kwep beye.Âpme kimbatnaŋ bem eek ekban keyet teepmaŋaŋ 1,500mael mee kegok. Teepmaŋaŋ ekban sepemaŋ kegogaktemaŋaŋ ma palakŋaŋaŋ ilizuzut sakamit kwep. 17 Mkatemaŋ alakŋaŋ keyet kimbatnaŋ bembuluŋ tage keyetmâmaŋ 65mita. Enselaŋ betnaŋ gwezenaŋgatnaŋ dukŋaŋkeyaŋ mka temaŋ alakŋaŋ keyet kimbatnaŋ bem eekgaenamnaŋ belinaŋ kwitnaŋ kwitnaŋ mambemegip keyetkatnan mge. 18 Kimbatnaŋ ke nanzaŋ kwitnaŋ zaspakeyaŋ walalatnaŋ ma mka temaŋ alakŋaŋ ikŋaŋ penaŋ kegol titikŋaŋaŋ walalatnaŋgapmti galasiyaŋ puyuk peyakmaminok mme ekban. 19-20 Mka temaŋ alakŋaŋ keyettepumaŋ kwep kwep nanzaŋ tosaŋin temaŋ ego egoŋaŋ-mak keyaŋ walalatnaŋ. Nanzaŋ ekŋen keyet kwilin maekŋen ziboŋ eknâm mimiyelen kapigok: zaspa ke golnemboŋ sokŋaŋaŋ puyuk peyak mge ma sapaya nanzaŋkâŋkâmaŋ kululuŋ nemboŋ ma nanzaŋ ŋen kwitnaŋ agetke satnaŋ kilimbiŋaŋ ma nanzaŋ ŋen emelal kokŋaŋmsikokok keboŋ ma nanzaŋ ŋen satnaŋmak ŋamaŋ mi-tipesak kwitnaŋ sadonis ma nanzaŋ ŋen kwitnaŋ kanil-ian ke alalaŋaŋ, ma nanzaŋ ŋen kwitnaŋ kilisolait ketipkokok, ma nanzaŋ ŋen kwitnaŋ beal kokŋaŋ nembu

Kie Kienok 21:21 58 Kie Kienok 21:27

msikokogaŋ keŋan tapme ekbek nemboŋ, ma nanzaŋŋen kwitnaŋ topaz tipkokok yaŋgut aiaikŋaŋ, ma nanzaŋŋen kwitnaŋ kilisopalas mitipesak tipkokokmak kokŋaŋ-mak temakwep metek kukuŋaŋ, ma nanzaŋ ŋen kwit-naŋ zakin mitipesak tipkokokmak alaŋaŋmak temakwepmetekukuŋaŋ, ma nanzaŋ ŋen kwitnaŋ ametis mitipesakkâŋkâmaŋmak ŋamaŋmak temakwep metek kukuŋaŋkeyet kataŋ. 21Âpme sekekek 12 ekŋenkemondele katnaŋnemboŋ kekek tosaŋaŋ mobotnaŋ kwep kwewaŋ sekekekigak igak ke mimiŋaŋ ekban. Mme set tambaŋgumingoliyaŋ mimiŋaŋ kegogapm galasiyaŋ puyuk peyak mge.

22Neŋmka temaŋ alakŋaŋ keyet keŋan ekpemamopmesesewat mka temaŋ ke ku tapme ekban. EnenogatAmobotnaŋ Kawawaŋ winde toŋ ma Sipsip Nembaŋaŋegelaŋ sesewat mka temaŋ alakŋaŋnok bemalu amnaŋsesewatidewep. 23 Kawawaŋgalen saŋga soŋgaŋaŋ mkatemaŋ alakŋaŋ keyelen taŋam manzin ma kasupmak ey-oŋgayaŋ mka ke busatnaŋ ku sasayelen enenogat SipsipNembaŋaŋaŋ mka temaŋ alakŋaŋ keyelen taŋam bemtimanzim tazin. 24 Âpme am msat kataŋgalen ekŋenaŋbusatnaŋin Sipsip Nembaŋaŋ egalen taŋam ziwe keyetbusatnanen tabep. Mme amobotnaŋ msat palen maipekŋenaŋ kwizet buŋamin ke mka temaŋ alakŋaŋ keyettewalaŋ besât timobep. 25 Mka temaŋ alakŋaŋ keyetkeŋan tambumbu ŋen ku tabe. Msamti etaŋ tapmepmesekekek sambe ekŋenaŋmâtâpeŋmatapmambep. 26Mmeam sambe msat palen maip ekŋenaŋ kegogak kwizetbuŋamin ke tewalaŋ mka temaŋ alakŋaŋ besât mobep.27Amyominmakmamamamimi bekanaŋmtimamaipmazet dâsukiŋinbeŋ ekŋenaŋmka temaŋ alakŋan kumobep.Am kwilin Sipsip Nembaŋaŋgalen mama papiaen tazinekŋenaŋ etaŋ keyet keŋan mobep.

Kie Kienok 22:1 59 Kie Kienok 22:6

22Mama tuyelen zet

1 Âpme ensel egaŋ mama tu temaŋ ŋen zikat nameekban. Tu ke puyuk payakŋaŋ omba penaŋ sakamaŋgalas nemboŋ. Ke tu zikatnaŋ Kawawaŋ ma Sipsip Nem-baŋaŋ egegalen mundum totatat elimiakŋaŋmak keyet-naŋ kwatoge. 2 Toti mka temaŋ keyelen set tuŋgup-maset mezin. Tu keyet nembet nembet mamayelen tepkeyaŋ tapmege. Tep ekŋen keyet penaŋin nup kan kwepkeyet keŋan sek 12 penaŋin maeligip ma eyoŋga kwepkeŋan penaŋin sek kwep maeligip. Ma msat kataŋ tepsinaŋ keyaŋ am mme dolakŋaŋ bemâbep. 3 Mka temaŋkeyet keŋan am ma kwitnaŋ kwitnaŋ Kawawaŋaŋ saikkumindeye ekŋen keyaŋ keŋan ke ku tabep. YaŋgutKawawaŋ ma Sipsip Nembaŋaŋ egegalen mundum elim-iakŋaŋitmakmka temaŋ keyet keŋan ilit mundumit keyetdukŋan tapmalu Kawawaŋgalen mulup amŋane ekŋenaŋikŋaŋgat sesewatpemti mambep. 4 Mti am ekŋen keyaŋek weyaŋ ekmâtâti mambep ma ekŋengat monzalaminanegat kwitnaŋaŋ kumpepeŋaŋ tabe. 5Mamka temaŋ keyetkeŋan tambumbu ewe ku tabe ma am ekŋenaŋ taŋam makasup keyet olalat mulup kumbep. Enenogat AmobotnaŋKawawaŋ ikŋaŋ busatnaŋ bemindemti mamambe. Kegoksokbeme ekŋenaŋ amobotnaŋ kwati am msalen indik-damuŋ mti kwesiŋ kwesiŋ mameti mambep.

Zisasiyaŋ kokogalen kanaŋ sokŋan bein6 Âpme ensel keyaŋ pigok dinoye, “Zet papia kapi pe-

naŋaŋmakgapmti amnaŋ ŋep nâmkiŋpewep. AmobotnaŋKawawaŋ egak Emetak Teŋaŋ golaŋ zenze an ekŋenma-gen indame ikŋaŋgalen zetnaŋ mme sosok kwakwagalenindaye. Egaŋ ensel ŋen am nâmkiŋpepeŋinmagen peme

Kie Kienok 22:7 60 Kie Kienok 22:14topme kwitnaŋ kwitnaŋ sokŋan sokbesâpm ke zemzikatindaye.”

7 Enseliyaŋ zet kegok zemdelaŋ zeme Zisasiyaŋ pigokzeye, “Nânik, neŋ sakwep kosowap. Âpme an ŋenaŋ zetpapia kapiyet keŋan gawepuween kwitnaŋ kwitnaŋ bamsokbesâpm ke egaŋ oloŋen mbe.”

8ÂpmeZânaŋpigok zeye, “Neŋkwitnaŋkwitnaŋ sambeke eknâmban. Ke eknâma delaŋ zeyeen ensel keyetsetnanen pedondom sawan. Enenogat egaŋ kwitnaŋkwitnaŋ sambe zemzikat name neŋ egat dundum sasâgâtmban.” 9Yaŋgut ensel egaŋ zemkulumnemti zeye, “Yegat,pemane talak! Neŋ mulup an nodi ma golaŋ zenze annodine ekŋengalen mulup an ma am papia kapiyelenzet gawepumti mambep ekŋengat nolin keyepmti geŋKawawaŋ ek etaŋ sesewati dundum sawanik!” 10 Kegokzemti kapigok dinoye, “Geŋ papia kapiyet keŋanen zettazin ke sokbesâpm kapi ku enziliwanik. Zet papiaenkunek ke ilak penaŋaŋ sokbembeyelen kanaŋ sokŋanikbein 11 keyepmti kan keŋ gilik zenzeyelen ŋen ewe kutazin. An bekanaŋmimi egaŋ bekanaŋmsâtimbema egaŋset kileŋ mama masâgât nâmbe egaŋ ŋep mambe. Ma anteŋ main egaŋ kegogak mambe. Ma an keŋaŋ kwetetep-maŋmain egaŋ kegogakmambe.” 12ÂpmeZisasiyaŋpigokzeye, “Nânik! Neŋ sakwep penaŋ kosowap. Neŋ dopmaŋmutumindandayelen koti am kwep kwep mama mimiŋi-naŋgat kataŋ dopmaŋ mutumindawap. 13 Neŋ kwitnaŋkwitnaŋ sambeyet toŋaŋ ma kwitnaŋ kwitnaŋ sambe nenmaekdamuŋmiyap. Neŋ eweŋan tapma kwitnaŋ kwitnaŋsokbeyeyaŋ neŋ tapma kogogak delaŋ zewe. Neŋ eweŋantakwaban bam tapmobap.”

14 Âpme am nâlen zetn mâti esemteŋ mambien ekŋe-naŋ ŋep mka temaŋ keyet setokwakwatnanen moweti

Kie Kienok 22:15 61 Kie Kienok 22:19

keŋan meti mama kanzizitgalen tep keyet katnaŋ nâmin-dema nimbep keyepmti ekŋenaŋ oloŋen mtalit. 15 Âpmeam set kileŋ ma kwitnaŋ kwitnaŋ bekanaŋ mamip maam aŋkambuk mulup ma mkambuk mulup ma egegatyeŋ zelit ma agulam mamip ma am notnaŋ mulup sepemkegok mamip ma am set kileŋ mamaip ma maindomegakip ma am nopiom sesewatsaip ma am zet dâsukimanzeip ekŋenaŋ mama mimi keboŋgat tikŋaŋ manâip-gapmti Kawawaŋgalen mundum dolakŋanen ke ku tabep.

16 Âpme Zisasiyaŋ kapigok zeye, “Neŋ nâlen enselzempema zet ke mti geŋmagen koti geŋ zet ke papiaenkumane zet keyaŋ Kawawaŋ nâmkiŋpemaip ekŋenmagenmebe. Âpme neŋ Dewitgalen iŋsokŋane penaŋ beyapma neŋ saputuŋ busatnaŋ temaŋ tambuŋan makwatazinkeboŋ beyap.”

17 Kawawaŋgalen Emetak ma Sipsip Nembaŋaŋgalenimbi zapat mamalup egelaŋ Kilaisiyet pigok zewun, “Geŋkot!”

Ma an ŋenaŋ zet ke nâmti kegogak zewe, “Geŋ kot”Âpmeŋen ekŋen tuyet gakimti kobepma ekŋen tu niniyetnâmbep ekŋenaŋ koti mama tu tosaŋepiŋ nimbep.

Zânaŋ Zisasiyelen golaŋ zet delaŋ zenzeyelen zet ma zetikmge

18 Âpme Zânaŋ amgat golaŋ zet kapigok zeye, “Am ŋe-naŋ golaŋ zet papia kapi keŋan maiŋti nâmbep ekŋengatgolaŋin tiyap ke pigok: Am ŋenaŋ keŋaŋgalak zet ŋentusumti zewebemeKawawaŋaŋpapiaen kwitnaŋ kwitnaŋbekanaŋ sokbembeyet zenzeŋaŋ ke ewe tusumti sawe.19Ma am ŋenaŋ zet kapi notnaŋ asekbe beme Kawawaŋaŋmamayelen tep katnaŋ egat zapat tazin ke mamka temaŋteŋ keyet keŋan ku mebe ke menzem timâbe. Kwitnaŋ

Kie Kienok 22:20 62 Kie Kienok 22:21kwitnaŋ ke sepemkegogak papiaen kumpepeŋaŋmatazinkeyaŋ sokbewe.”

20 Zet sambe zenzeŋaŋ kapiyet toŋaŋaŋ zet kapigokzein, “Penaŋ sukwep! Kann ilik sokŋanik bein.”

Zeme Zânaŋ dopmaŋ zeye, “Ke penaŋ, AmobotnaŋZisas, geŋ kot!”

21 Amobotnaŋ Zisas egalen keŋ taolelaŋ am Kawawaŋ-gat manâmkiŋpeip ekŋenmak wemti wembe. Ke penaŋ.

63Kawawaŋgalen Tâtâ Alakŋaŋ

The New Testament in the Nabak Language of Papua New GuineaNupela Testamen long tokples Nabak long Niugini

copyright © 1988 Wycliffe Bible Translators, Inc.Language: NabakTranslation by: Wycliffe Bible TranslatorsThis translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respectivecopyright owners.2016-08-30PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 20 Jul 2021 from source files dated 20 Jul2021ea68a902-358a-5c72-82de-a583fc4809e7