Post on 23-Feb-2016
description
Jaka sztuka ludowa i kuchnia regionalna gości w Polsce
i na Węgrzech?
Węgry
Polska
Jaka sztuka ludowa i kuchnia regionalna gości w Polsce i na Węgrzech?
Tematem naszego projektu jest poznanie sztuki ludowej i kuchni regionalnej w Polsce i na Węgrzech. Inspiracją do wykonania naszej prezentacji jest udział szkoły w projekcje Comenius.My wybraliśmy sztukę ludową - tradycje świąt Bożego Narodzenia i Wielkanocy , oraz kuchnie regionalną obu narodów.
Sztuka ludowa Węgier Pożegnanie zimy, powitanie wiosny, żniwa latem lub
winobranie jesienią, to okazje do zabaw . Większość tradycji łączy się ze świętami - Wielkanocą, Zielonymi Świątkami, Bożym Narodzeniem.
Zwyczaj tzw. Busójárás czyli pożegnanie zimy w miejscowości Mohács (Mohacz) na Węgrzech
Sztuka ludowa jest bardzo bogata, w zależności od regionu,
różni się zarówno motywami
jak i kolorystyką. Najbardziej znane są
motywy „Kalocsai", które nie tylko występują na strojach
i haftach.
Równie bogata kolorystycznie jest sztuka
„Matyó”.
Najpiękniejsze budownictwo ludoweprezentują muzea i skanseny.
Pikantne posiłki i wina
Czy wiecie, że prawdziwy gulasz to zupa? I najsmaczniejsza jest wtedy, gdy gotuje się na wolnym powietrzu w kociołku nad ogniskiem.
Smak i czerwień papryki jest ważnym składnikiem wielu węgierskich potraw. Kuchnia węgierska zawdzięcza swą popularność bogactwu smaków. W zależności od regionu różna jest kuchnia.
Wśród win znajdziemy nie jedno zwane Hungaricum, co oznacza, że istnieje ono Jedynie na Węgrzech. Przykładem, jak duże znaczenie odgrywają w życiu Węgrów dobre posiłki i wina, są niewątpliwie związane z nimi imprezy. Odbywają się konkursy gotowania zupy rybnej, festiwal czereśni i papryki.
Folklor i sztuka ludowa Polski Polska bogata w tradycje do
organizowania zabaw i festiwali. Jesteśmy
narodem lubiącym dobre jedzenie, zabawę, śpiew
i taniec. Każdej imprezie towarzyszą te elementy. Powodem ku zabawie może być choćby Otwarcie Sezonu Turystycznego, Przegląd zespołów regionalnych
i wiele innych.
Najstarsze organizacje społeczne powstałe na wsi działające nieprzerwanie do dziś bardzo pielęgnują folklor, tradycję, sztukę ludową. Dbają by nie zaginęła. Są to m.in.Kółka Rolnicze ,oraz Koła Gospodyń Wiejskich.
Stroje ludoweMówi się, że co kraj to inny obyczaj, również w Polsce można śmiało powiedzieć: co region to inny obyczaj. Mieszkańcy wsi ubierają na różne okazje kolorowe stroje ludowe, różne w zależności od regionu. Słynne są stroje krakowskie, łowickie, kaszubskie, góralskie...
Stroje krakowskie
Strój łowicki
Strój kurpiowski
Strój góralski
Liczne skanseny i ściany domów ręcznie malowane prezentują polskie budownictwo ludowe.
Zalipie
Polska KuchniaZnana w całej Europie z wielu potraw staropolskich takich jak chociażby bigos myśliwski czy kotlet schabowy z ziemniakami i kapustą.
Słyniemy również ze smalcu z najróżniejszymi dodatkami, że nie wspomnę o leczniczym i doskonałym rosole z kury i żurku.
W Polsce kuchnia poza kilkoma wspólnymi dla wszystkich potrawami cechuje się dużą indywidualnością. Różne są smaki przejawiające się w doprawianiu potraw w zależności od regionu. Pojawiają się również potrawy i dania nie znane w innych rejonach posiadające najrozmaitsze, właściwe lokalnym gwarom nazwach.
Obecnie starodawne, karczmy, gospody przeżywają swój renesans.
Zapomniane wydawałoby się receptury spisujemy, publikujemy. W Małopolsce po raz kolejny zostaje wydana "Żegocińska książka kucharska" zawierająca regionalne receptury spisane przez tutejsze gospodynie. Tworzy to niezwykłą aurę gotowania z „Babcinych Zapisków".
Dla rejonu gór słynny jest tradycyjny polski „oscypek", nie produkowany gdzie indziej.
Bogaty jest asortyment cukierniczy - raj dla smakoszy słodyczy. Wiele ciast, kremów przygotowuje się na bazie starych przepisów przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Zaletą tych „słodkości" jest brak konserwantów. Wszystkie składniki są w 100% naturalne.
Kuchnia dla Polaków ma duże znaczenie. Mamy nawet przysłowie: „Do serca człowieka trafiaj przez żołądek". Z potrawami związane są liczne imprezy takie jak: festiwale potraw regionalnych-Dni Kapusty.
Boże Narodzenie
Boże Narodzenie
W Polsce Boże Narodzenie obok Wielkanocy jest najuroczyściej obchodzonym świętem. Jest to święto rodzinne, przeważnie spędzane w gronie najbliższych ludzi – sięga tradycjami dawnych czasów. Zachowały sie nawet ślady obrzędów z czasów słowiańskich.
Niegdyś Boże Narodzenie na Węgrzech osnute było magicznymi wierzeniami i ludowymi tradycjami. Wiele z nich nadal jest kultywowanych.
Polskie tradycje
Do wieczerzy wigilijnej zasiadano z chwilą ukazania się pierwszej gwiazdy. Zaczynano od dzielenia sie opłatkiem połączonym ze składaniem sobie życzeń. Piękny ten zwyczaj zachował się w Polsce do czasów obecnych.
Powszechnym obyczajem jest kładzenie siana pod obrus, którym nakryto stół wigilijny. Dla dzieci jest to chyba najpiękniejszy wieczór w roku. Atmosfera baśni urzeczywistnia się na parę godzin, gdy pod pięknie ubrana choinka, w świetle kolorowych światełek znajdują prezenty, o których marzyły.
Węgierskie tradycjeNa co dzień Węgrzy nie Oblegają kościołów. W Boże Narodzenie jest zupełnie inaczej. Wówczas licznie biorą udział w świątecznych nabożeństwach. Węgrzy twierdzą, że obchodzą Boże Narodzenie dwukrotnie: 6 i 25 grudnia. "Pierwsze" święto zdecydowanie należy do dzieci, które wysyłają listy do Dzieciątka Jezus. Układają zapisane życzenia na parapetach, by aniołki dostarczyły je do Nieba.
Boże narodzenie przypada na 25 grudnia. Tygodnie je poprzedzające nazywane są zgodnie z wagą ich znaczenia. Są to kolejno: tydzień papierowy, brązowy, srebrny, a niedziela przed Wigilią - złota. Właśnie w niedzielę należy zrobić świąteczne porządki, zrobić zakupy, a także wybrać choinkę.
Na Węgrzech niezwykle popularne są wieńce adwentowe, które znajdują się nie tylko w każdym domu, ale także wmiejscach użyteczności publicznej.
Wigilia w Polsce (opłatek)Najważniejszym i najbardziej wzruszającym momentem jest dzielenie sie poświeconym opłatkiem. Staropolskie opłatki były różnokolorowe i bardzo ozdobne. Dziś opłatki są białe i ozdobnie wytłaczane. Nazwa "opłatek" pochodzi od łacińskiego słowa "oblatum", czyli dar ofiarny .Opłatki, jakie my dziś znamy (nebula - mgiełka) Pierwsi zaczęli wypiekać zakonnicy z klasztoru benedyktyńskiego we Francji, a od XV w. rozpowszechniał się na całą Europę.
Wigilia na WęgrzechNa Węgrzech wigilia jest ważnym dniem. Nazywana jest "Szent-Este", co oznacza Święty Wieczór. Niegdyś w wigilię lub kilka dni przed nią kolejne domy odwiedzali pasterze z pękami witek, wręczając gospodyniom po jednej. Te chłostały nimi nogi chłopców, by wypasane przez nich bydło było skoczne oraz wręczały im prezenty. Na wiosnę te same witki używane były do pędzenia bydła na pastwiska.
Pod wigilijnym obrusem umieszczano zboże, nasiona, siano i słomę, które miały przynieść urodzaj w nadchodzącym roku. Zanurzany w miodzie czosnek, orzechy i jabłka miały zapewniać zdrowie . Roślinom strączkowym, rybom, kluskom z makiem przypisywano moc mnożenia pieniędzy. Okruszki z wigilijnego stołu miały moce magiczne i lecznicze.
KolędaNierozłącznym elementem Świąt Bożego Narodzenia jest kolęda. Nazwa kolęda pojawiła się dawno temu. Wywodzi się ona od słowa „calendae", tak bowiem Rzymianie nazywali początek każdego miesiąca. Owe kalendy, szczególnie styczniowe, czyli noworoczne, obchodzili bardzo radośnie.
Z biegiem czasu kolędą zwano nie tylko pieśń na Boże Narodzenie, ale także zwyczaj chodzenia po domach z życzeniami świąteczno – noworocznymi czy odwiedzanie przez kapłana parafian w ich domach. Trudno dziś ustalić dokładnie czas, kiedy pierwsze kolędy pojawiły się w Polsce. Najdawniejsze kolędy, które znamy, pochodzą z wieku XV, a najpopularniejsza z nich to kolęda "Anioł pasterzom mówił".
Święty Mikołaj
W Polsce czekamy na niego 6 grudnia oraz w wigilię Bożego Narodzenia. Ubrany jest w czerwony płaszcz, a na plecach dźwiga ogromny wór z prezentami. Jeszcze nie tak dawno do polskich dzieci przychodził w asyście anioła i diabła. Anioł rozdawał grzecznym maluchom słodycze, a niegrzecznym diabeł wręczał rózgi .
Wielkanoc
Palemki na szczęścieWielki Tydzień zaczyna się Niedzielą Palmową. Kiedyś nazywano ją kwietną lub wierzbną. Palemki – rózgi wierzbowe, gałązki bukszpanu, malin, porzeczek – ozdabiano kwiatkami, mchem, ziołami, kolorowymi piórkami.
Po poświeceniu palemki biło się nią lekko domowników, by zapewnić im szczęście na cały rok. Połkniecie jednej poświeconej bazi wróżyło zdrowiei bogactwo. Zatknięte za obraz lub włożone do wazonów palemki chroniły mieszkanie przed nieszczęściem i złośliwością sąsiadów.
Wielkie grzechotanie
Kiedy milkły kościelne dzwony, rozlegał się dźwięk kołatek. Obyczaj ten był okazją do urządzania psot. Młodzież biegała po mieście z grzechotkami, hałasując i strasząc przechodniów. Do dziś zachował się zwyczaj obdarowywania dzieci w Wielkim Tygodniu grzechotkami.
Wielkie grzechotanie
Święconka w Polsce
Wielka Sobota była dniem radosnego oczekiwania. Koniecznie należało tego dnia poświęcić koszyczek (a wielki kosz) z jedzeniem. Nie mogło w nim zabraknąć baranka (symbolu Chrystusa Zmartwychwstałego), mięsa i wędlin (na znak, że kończy się post). Święcono też chrzan – bo „gorycz męki Pańskiej i śmierci została zwyciężona przez słodycz zmartwychwstania”, masło – oznakę dobrobytu, i jajka – symbol narodzenia. Święconkę jadło się następnego dnia, po rezurekcji. Tego dnia święcono też wodę oraz ogień.
Święconka na WęgrzechTak jak w Polsce, tak i na Węgrzech maluje się pisanki (hímes tojas) i święci pokarmy (podczas porannej mszy wielkanocnej). Wśród święconki, niesionej na talerzu zawiniętym w białą chustkę znajdują się kołacz, szynka, jajka, chrzan, jagnięcina i wino. Według tradycji gospodynie niegdyś niemal biegiem niosły święcone pokarmy po mszy do domu, bowiem wierzono, że kto szybko wraca do domu, temu praca wrze w rękach. Podobnie jak w Polsce także święci się ogień i wodę.
Wielka Niedziela
W Wielką Niedzielę poranny huk petard i dźwięk dzwonów miał obudzić śpiących w Tatrach rycerzy, poruszyć zatwardziałe serca skąpców i złośliwych sąsiadów. Po rezurekcji zasiadano do świątecznego śniadania. Najpierw dzielono się jajkiem. Na stole nie mogło zabraknąć baby wielkanocnej i dziada, – czyli mazurka.
Lany poniedziałek Polska
Lany poniedziałek, śmigus-dyngus, święto lejka – to zabawa, którą wszyscy doskonałe znamy. Oblewać można było wszystkich i wszędzie. Zmoczone tego dnia panny miały większe szanse na zamążpójście. A jeśli któraś się obraziła – to nieprędko znalazła męża. Wykupić się można było od oblewania pisanką – stąd każda panna starała się, by jej kraszanka była najpiękniejsza. Chłopak, wręczając tego dnia pannie pisankę, dawał jej do zrozumienia, że mu się podoba.
Lany poniedziałek WęgryLany poniedziałek to dzień najbardziej zakorzeniony w tradycji węgierskiej. w tym dniu polegało na tym, że chłopcy zaciągali dziewczęta do potoków i tam zanurzali je w wodzie. Od tego kobiety miały stać się piękniejsze. Dziś ten zwyczaj stał się symboliczny, gdyż współcześni panowie ograniczają się do kilku kropel wody lub perfum.
Wielkanocne jajo - PolskaJajko – króluje na wielkanocnym stole, jest symbolem życia i odrodzenia. Tradycja pisanek i dzielenia się święconym jajkiem sięga daleko w przeszłość. Czerwone pisanki mają ponoć moc magiczną, są symbolem serca i miłości. Jajko jest formą najbardziej doskonałą. Zawiera wszystkie konieczne dla odżywienia organizmu składniki: białko, tłuszcz, sole mineralne i witaminy. Ma około 100 kalorii.
Wielkanocne jajo - WęgryNa Węgrzech, jest święcenie na porannej wielkanocnej mszy chleba, szynki, jajek oraz baraniny. Jest również zwyczajem dzielenia się święconym jajkiem. Motywami pisanek są proste figury geometryczne lub hafty węgierskich wzorów, które są częścią tradycyjnej sukni. Malowane drewniane jajka są również wyświęcane w wielu węgierskich domach.Jajka malowało się w niedzielę i zwykle potem dawało się pisanki tak zwanym "polewaczom" w lany poniedziałek.
Dziękujemy za uwagę
Projekt przygotowali:Agata Maj
Aleksandra PopielIzabela Janus
Sebastian KoniecznyWeronika Wieczorek
Pod kierownictwem mgr Anny Kyć.