Czy można zatrzymać tsunami? O depopulacji oraz jej uwarunkowaniach i

konsekwencjach

dr hab. Piotr Długosz prof. UP

Kondycja współczesnej rodziny w obliczu zagrożenia zjawiskiem depopulacji

Rzeszów, 16-17 grudnia 2019 r.

Problemy badawcze

• Czy pojawiają się symptomy depopulacji wśród młodzieży?

• Jakie są uwarunkowania tego zjawiska?

• Jakie skutki społeczne mogą powstać w jej wyniku?

Metodologia badań

• Analiza danych zastanych

• Badania własne realizowane wśród młodzieży podkarpackiej w latach 2007-2019

14018

10295

9623

8862

8200

2008/09 2010/11 2015/16 2016/17 2017/18 2018/19

Szkoły zawodowe-uczniowie

39813

3103029848

28620

2010/11 2015/16 2016/17 2017/18

Licea-uczniowie

37685

34609

34893

34589

2010/11 2015/16 2016/17 2017/18

Technika-uczniowie

12452

12291

12408

11801

2010/11 2015/16 2016/17 2017/18

Policealne-uczniowie

7170068963

54086

5105148361

46100

2008/09 2010/11 2015/16 2016/17 2017/18 2018/19

Studenci

1128

2884 28352742 2700

2010/11 2015/16 2016/17 2017/18 2018/19

Studenci cudzoziemcy

Aspiracje młodzieży z pogranicza wschodniego

10

38

8

43

1

11

24

4

59

2

7

31

3

56

34

25

7

61

3

0

10

20

30

40

50

60

70

w Przemyślu W stolicy regionu (Rzeszów) W innym mieście na tereniePodkarpacia (Krosno, Jarosław)

W innym mieście pozaPodkarpaciem (Kraków,

Warszawa, Wrocław)

Zagranicą

Preferowane uczelnie

2011 2013 2015 2017

21

7

32

8

23

15

21

23

19

7

5

3

10

26

4

16

10

17

4 4

2

6

33

4

16

1413

54

2

7

28

4

23

1414

6

4

2

8

26

4

17

19

0

5

10

15

20

25

30

35

Tu gdzie obecnie Na wsi w regionieW małym mieściew regionie

W Przemyślu W Rzeszowie W dużym mieściew kraju

Na wsi pozaregionem

Zagranicą Trudnopowiedzieć

Planowane miejsce zamieszkania

2007 2009 2011 2013 2015 2017

9

27

15

5

25

21

29

1110

6

27

18

0

5

10

15

20

25

30

35

Tu gdzie mieszkamobecnie

Marzy mi się życie wwielkim mieście

Lubię atmosferę małegomiasta

Najchętniej wyniósł/abymsię na wieś

W ogóle zmieniłbym kraj Nie wiem, jeszcze niemyślałem o tym

Preferencje młodzieży 2019

Przemyśl Kraków

54

50

41

33

23

129 8 7

4 4

50

55

44

39

23

18

9 810

5 2

47

54

48

42

2118

11 108

3 30

10

20

30

40

50

60

Nie będę miałperspektyw

na przyszłość

Nie będę tumiał pracy

Są tu raczejniskie zarobki

Nie mamożliwości

rozwojuzawodowego

Nie ma turozrywek,

nuda

Brak jestszans nadostatnie

życie

Nie mamożliwości

rozwojuosobowości

Bo oosiągnięciach

decydująlokalneukłady

Panuje tu złaatmosfera

Tak robi wieluznajomych

Inne (jakie?)

2008 2009 2011

Motywy wyjazdu z regionu

Ekonomiczne

• Niskie płace

• Niepewność zatrudnienia

• Bezrobocie

• Praca poniżej kwalifikacji

• Inflacja wykształcenia

Kulturowe

• Wysokie aspiracje

• Wyższe osiągniecia edukacyjne

• Otwartość i elastyczność

Społeczne

• Wyższy status społeczny

• Posiadane zasoby kulturowe, społeczne, ekonomiczne

• Częściej kobiety

Błędne koło depopulacji

niekorzystna

sytuacja społeczno-

ekonomiczna

emigracja

brak kapitału ludzkiego

pogłębianie dystansu do

czołówki

Skutki depopulacji

Patologia podmiotowości społecznej

Atrofia społecznych więzi

Spadek dochodów w gminach

Pogorszenie relacji międzypokoleniowych

Niedobory pracowników

Regres uczelni wyższych

Pogłębianie peryferyjności regionu

Dziękuję za uwagę