www.biomedica.edu.pl

1

CHEMIA zbiór zadań

matura 2018 tom I

„Zacznijodrobieniatego,cokonieczne;

potemzróbto,comożliwe;

nagleodkryjesz,żedokonałeśniemożliwego.”

Św.FranciszekzAsyżu.

www.biomedica.edu.pl

www.biomedica.edu.pl

2

Tom 1 zbioru zadań zawiera 357 strony zadań ponumerowanychi przyporządkowanych do odpowiednich działów wraz zpełnymi odpowiedziami.Śledząc arkuszematuralne przygotowywane przez CKE staraliśmy się stworzyć zbiór,który pozwoli maturzystom przygotować się do egzaminu maturalnego zchemiiszczególnie pod kątem zadań typu „podaj, narysuj, napisz, wskaż i wyjaśnij”zawierających tekst źródłowy. Zbiór zawiera zadania, które zmuszają maturzystę domyślenia, wymagają nie tylko wiedzy na poziomie rozszerzonym, ale takżeumiejętności kojarzenia faktów i wykorzystania wcześniej zdobytej wiedzyzpoprzednichlatnauki.ZbióridealniewpasowujesięwnowetrendywyznaczaneprzezCKE. Typy zadań umieszczonewzbiorzemogą pojawić się na egzaminiematuralnymzchemiiwkolejnych latach.Wzbiorze znajdują się takżewszystkie zadania zarkuszymaturalnych CKE zlat 2008-2017 przyporządkowane do odpowiednich działów wrazzpełnymi odpowiedziami. Mamy nadzieję, że zbiór zdobędzie względy przyszłychmaturzystów i nauczycieli, akolejne jego edycje będą mogły stanowić doskonalszenarzędzieprzygotowawczedoegzaminumaturalnego.

TrzymamyzaWaskciuki!

NumerISBN978-83-948687-3-4

Autorzy:JustynaCzechowicz,KonradMatrasWydawnictwoBiomedicawww.Biomedica.edu.plTel.514135175NIP:5170375090,REGON:364372662Projektokładki:JakubFochtmanDrukioprawa:MazowieckieCentrumPoligrafiiWydanieIsierpień2017,RzeszówWszelkieprawazastrzeżone.Kopiowaniebezzgodywydawcyzabronione!

www.biomedica.edu.pl

3

www.biomedica.edu.pl

4

1. StrukturaatomuZad.1(0-3)PewienpierwiastekXnależącydogrupgłównychukładuokresowegoposiadaizotop,któryzawiera29nukleonówwjądrzeatomowymoraznależydotegosamegookresu,wktórymwystępujepierwiastekposiadający16protonówwjądrzeatomowym.PierwiastektentworzykationokonfiguracjielektronowejNe,wktórymliczbaprotonówjesto3większa,niżelektronów.

a) Napodstawiepodanychinformacjiuzupełnijtabelę.Pamiętajoprawidłowympodaniujednostek.

SymbolX LiczbaApierwiastkaX

LiczbaZpierwiastkaX

MasaatomowapierwiastkaX

MasamolowapierwiastkaX

b) Wybierzipodkreśljednozokreśleńpodanychwnawiasie,takabypowstałyzdania

prawdziwe.IzotoppierwiastkaXposiadawięcej(protonów/neutronów/elektronów)wstosunkudopierwiastkaX.Różnicatawynosi(1/2/3).Zad.2(0-2)Napodstawieponiższychinformacji,ustalwjakiejkolejnościmetaleA,X,Z,Y,Vwystępująwszereguelektrochemicznymmetali.

• MetalAwypierajonyX+zroztworu,aleniewypierajonówV+.• MetalXwpostaciX+jestwypieranyprzezconajmniejjedenzmetali.• MetalZjakojedynyzwymienionychreagujezwodąnazimno.• MetalYniereagujenazimnozwodą,alerozkładagorącąparęwodną,coodróżniagood

metaliA,X,V.• MetalVwypierajonyconajmniejjednegozmetalizroztworujegosoli.

Właściwakolejność(odnajsilniejelektroujemnego):………………………………………………………………………..Zad.3(0-2)Określpoprawnośćpodanychponiżejstwierdzeń.

Lp. Stwierdzenie P F

1. Zapis3P4oznaczatrzyczteroatomowecząsteczkifosforu.

2. Jedynymznanympierwiastkiem,którywtemperaturzepokojowejwystępujepodpostaciącieczyjestrtęć.

3. ZapisO3oznaczahomoatomowącząsteczkęzbudowanąztlenu.

4. Stwierdzenieatomwodyjestniepoprawnemerytorycznie.

www.biomedica.edu.pl

5

Zad.4(0-3)Związkikompleksowesątozwiązkiatomucentralnegoiligandu,powstającezapomocąwiązaniakoordynacyjnego,gdzieligandjestdonoremparyelektronowej,aatomcentralnyjejakceptorem.Liczbęatomówbezpośredniopołączonychzatomemcentralnymnazywamyliczbąkoordynacyjną.Znanesągłówniekompleksyoliczbachkoordynacyjnychod2do8.Kompleksytemająstrukturąliniową,płaskiegotrójkąta,piramidytrygonalnej,tetraedrycznąlubkwadratowapłaska,bipiramidatrygonalnaipiramidytetragonalnej,kształtośmiościanu.

Źródło:,,Podstawychemiinieorganicznej”A.Bielański;wyd.PWN

a) PrzyporządkujkompleksyI,IIiIIIdoodpowiednichstrukturA,BiC.

I.[Ag(NH3)2]+II.[AlCl4]-III.[Fe(CN)6]4-

A…………….B…………….C…………….

b) PodajnazwękompleksuIiIII.I. ……………………………………………………………………………….………………………………………………………………..III.……………………………………………………………………………………….………………………………………………………..

c) Napiszwzorynastępującychzwiązkówkompleksowych:chlorekheksaakwachromu(III)……………………………….……………………………………………………………….………….diaminodichloroplatyna(II).………………………………….……………………………………………………………………….Zad.5(0-2)Izotonysątonuklidyróżnychpierwiastków,któreposiadająwjądrzeatomowymtakąsamąliczbęneutronów.Zkoleiizobaryposiadająjądraatomoweotakiejsamejliczbiemasowej,aróżniącesięliczbąatomową.

Lp. Stwierdzenie P F

1. 13Ci14Nsąwzględemsiebieizotonamiiizotopami,aleniesąizobarami.

2. 87Rbi88Srsąizotonami,ponieważposiadajątylesamonukleonów.

3.Masaatomowadowolnegopierwiastkawukładzieokresowymnigdyniejestliczbącałkowitą,codowodzitemu,żepierwiastektentworzyizotopy.

4. Wukładzieokresowymistniejeparapierwiastków,któresąwzględemsiebiejednocześnieizotonamiorazizobarami.

www.biomedica.edu.pl

6

Zad.6(0-3)Poniższywykresilustrujezanikpromieniotwórczychnuklidów(oznaczonych1,2,3)wzależnościdoczasu.

a) Podaj,któryzpowyżejprzedstawionychnawykresienuklidówjestnajmniejstabilnymizotopem.

……………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………

b) Oszacujczaspołowicznegorozpaduizotopuoznaczonegonr2.…………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………

c) Jakiprocentpierwotnejmasynuklidunr3pozostaniepo50dniach?Doobliczeńczaspółtrwanianuklidunr3należyzaokrąglićdoliczbcałkowitych.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………Zad.7(0-2)Wpracownichemiijądrowejpoddanoanaliziepewneźródłopromieniowaniaomasie1,0g.Okazałosię,żezawieraono:8x10-3g238Uoczasiepołowicznegorozpadu21lat1,6x10-3g228Raoczasiepołowicznegorozpadu10,5lat.

a) Obliczstosunekmasowy238Udo228Rawdanejpróbcezakładając,żeminęły42lata.

b) Obliczjakiprocentpróbkipoupływie42latstanowiRa.Wynikpodajwprocentach

zdokładnościądodwóchmiejscpoprzecinku.

www.biomedica.edu.pl

7

Zad.8(0-2)Promocjaelektronowatozjawiskosamorzutnegoprzeniesieniaelektronuwceluuzyskaniatrwalszejkonfiguracji.

a) Spośródwymienionychmetalipodkreślte,wprzypadkuktórychwystępujepromocjaelektronowa.

cynk,miedź,srebro,żelazo,chrom,mangan

b) Napiszpełnyzapiskonfiguracjielektronowejmanganuorazskróconyzapiskonfiguracjielektronowejchromu.

mangan:…………………………………………………………………………………..……………………………………………….chrom:……………………………………………………………………………………………………………………………………Informacjawprowadzającadozadania9Energiajonizacji,potencjałjonizacyjnyatomulubcząsteczki–minimalnaenergia,którąnależydostarczyć,abyoderwaćelektronodatomudanegopierwiastkalubcząsteczki.Przyjonizacjiatomuznajdującegosięwstaniepodstawowymużywasięokreślenia"pierwszypotencjałjonizacyjny".

Źródło:https://pl.wikipedia.org/wiki/Energia_jonizacji

Zad.9(0-2)Uzupełnijtekstwpisującwodpowiedniemiejsce:maleje,rośnie,niezmieniasię.Wukładzieokresowymenergiajonizacjiwokresie(„zlewejstronynaprawą”)..............................,wgrupieenergiajonizacji(„odgórydodołu”)........................................Wzwiązkuztymcharaktermetalu……………………..wgrupie(„odgórydodołu”),zaśwokresie(„zlewejstronynaprawą”)……………………...Zad.10(0-2)Masaatomowa42Mowynosi95,94u.Natejpodstawieokreślpoprawnośćponiższychstwierdzeń.

Lp. Stwierdzenie P F

1. Każdyatommolibdenuzawiera54neutrony.

2. Naturalnymolibdenstanowimieszaninędwóchizotopów:95Moi96Mo

3. Każdyatomnuklidumolibdenuzawiera51neutronów.

4. Napodstawiepowyższejinformacjiniemożemystwierdzićczyistniejenuklidmolibdenu94Mo

Informacjawprowadzającadozadania11Wychwytelektronu(zwanyteżodwrotnąprzemianąbetalubwychwytemK)toreakcjajądrowa,wktórejjedenzelektronówatomujestprzechwytywanyprzezprotonzjądraatomowego,wwynikuczegopowstajeneutron(pozostającywjądrze)ineutrinoelektronowe,którejestemitowane(νe)Zad.11(0-2)

a) Stosującsymbole:proton(p),elektron(e),neutron(n)ineutrinoelektronowe(νe)zapiszschematwychwytuK,opisanywinformacjiwprowadzającej.

www.biomedica.edu.pl

8

……………………………………………….……………………………………………………………………………..................................

b) Napiszreakcjęjądrowąwychwytuelektronu,którejulega40K.………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………

c) Uzasadnij,dlaczegoTwoimzdaniemprzemianietejulegaizotoppotasu40K,anie39K.…………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………….Zad.12(0-2)Wśródgrupgłównychukładuokresowego:

a) Podajnumertej/tychgrup,którazawierawyłączniemetale:.......................................b) Podajnumertej/tychgrup,którazawierawyłącznieniemetale:.......................................c) Podajnumertej/tychgrup,którazawierapierwiastekwstanieciekłym(wwarunkach

normalnych):.......................................Zad.13(0-4)Zjawiskoizomerii,polegającenawystępowaniusubstancjiotakimsamymskładziechemicznym,różniącychsięjednakstrukturącząsteczki,acozatymidzietakżewłaściwościamichemicznymi.Nafaktistnieniaizomeriiskładająsięróżnepołożenieligandówwstrukturzezwiązkuorazistnienieróżnychsposobówpołączeńligand-atomcentralny.

Źródło:,,Podstawychemiinieorganicznej”A.Bielański;wyd.PWN

a) Izomeriajonowacharakteryzujesiętym,żezwiązkimająjednakowywzórempiryczny,lecz

różniąsiępołożeniemanionów,któremogąwystępowaćjakoligandywkompleksowymkationielubstanowićprzeciwjonywsiecikrystalicznej.

Korzystajączpowyższejinformacji,napiszwzórizomerujonowegodlanastępującegokompleksu:

[Co(NH3)5Br]SO4.…………………………………………………………………………………….Mającdodyspozycjinastępująceodczynniki:

• BaCl2• MgCl2• MnSO4• AgNO3

Zapiszreakcjęwformiecząsteczkowejpozwalającenaodróżnieniedwóchzwiązkówbędącychizomeramijonowymi.Cozaobserwowanopododaniuodpowiedniegoodczynnika?………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

b) Izomeriageometrycznawynikazfaktuistnieniaizomeriicisitransdlastrukturkwadratowychioktaedrycznych.

Uzupełnijponiższepolatak,bypowstałyizomerycisitransdlakompleksu[Pt(NH3)2Cl2].

www.biomedica.edu.pl

9

CISTRANS

Zad.14(0-1)Ienergiajonizacjitonajmniejszailośćenergii,jakąmusimydostarczyćabyodatomuoderwaćjedenelektron.IIenergiajonizacji,tozkoleinajmniejszailośćenergiijakąmusimydostarczyć,abyoderwaćodjednododatniegojonujedenelektron.OceńpoprawnośćponiższychstwierdzeńLp. Zdannie P/F

1. WnaturalnychwarunkachniewystępujejonLi2+,gdyżIIenergiajonizacjimatakdużąwartość,żenieudajejejsięosiągnąć.

2. Teoretycznieatomsoducharakteryzujejedenaścieenergiijonizacji.

3. ProcestworzeniajonuMg2+zatomuMgjestjednoetapowyiopisujegoIenergiajonizacji.

4. Abyzatomuwodoruuzyskaćproton(kationH+)należydostarczyćdwukrotnośćIenergiijonizacji,gdyżwodórtworzycząsteczki,aniewystępujewformieatomowej.

Zad.15(0-3)DośćspecyficznymzwiązkiemwchemiinieorganicznejjestzwiązektlenuzfluoremowzorzeOF2..Wspomnianaspecyficznośćpoleganatym,żetlenwystępujetuna+IIstopniuutlenienia.

a) PodajpoprawnąnazwęsystematycznąOF2.……………………………………………………………………………………………………………………………..................................

b) Wyjaśnijkrótko,dlaczegotlenprzyjmujewpołączeniuzinnympierwiastkiemnietypowydlasiebieitakiegopołączenia-dodatnistopieńutlenienia.

………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………

c) Określtyphybrydyzacji(sp3,sp2,sp)womawianejcząsteczce.…………………..……………………………Zad.16(0-1)RozmieszczenieatomównaposzczególnychpoziomachorbitalnychwarunkujeregułaHundaorazzakazPauliego.Wskaż,którepoziomyorbitalnesązgodnezzakazemPauliego,alesprzecznezregułąHunda.OrbitalI:↓↓ ↓↓ ↑↑OrbitalII:↓ ↓ ↑OrbitalIII:↓ ↓ ↓

www.biomedica.edu.pl

10

OrbitalIV:↓ ↓↑ OrbitalV: ↑ ↑↓Numeryorbitali,zgodnychzzakazemPauliego,alesprzecznychzregułąHunda:

…………………………………………………..Zad.17(0-4)PewienpierwiastekXmakonfiguracjeelektronówwalencyjnychopisanychwzorem:ns2(n-1)d6.Ponadtowiadomo,żepierwiastektenleżywtymsamychokresiecopierwiastekYokonfiguracjiwalencyjnej:4s24p5.

a) ZidentyfikujpierwiastekX.……………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………

b) ZnająckonfiguracjeelektronowąpierwiastkaX,napiszjakijestmaksymalnystopieńutlenienia,

naktórymmożeonwystąpić.……………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………….

c) PierwiastekXtworzydwarodzajekationów.Zapiszichkonfiguracjeelektronowąstosujączapispodpowłokowy.

Informacjawprowadzającadozadania18Wświetlewspółczesnejwiedzytrudnosobiewyobrazićmodelprzedstawiającywierniechmuręelektronowąatomulubjonu,gdyżgęstośćtejchmurystalesięzmienia.Zapromieńatomowyprzyjmujesiępołowęodległościmiędzyjądramidwóchidentycznychatomówwkrysztaleciałastałegolubwcząsteczkachgazowych.Wramachokresupromieńatomowymaleje,podczasgdywramachgrupyrośnie.

Opracowanonapodstawie:FrancikR.:„Chemiawpigułce”,MałopolskaOficynaWydawniczaKORONA,Kraków1996.

Zad.18(0-3)

a) Wyjaśnijkrótkocojestprzyczynątego,żewokresiepromieńmaleje,awgrupierośnie.………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

b) Wybierzokreślenie,któreprawidłowocharakteryzujezachowaniepromieniaatomowegojonuwzględematomu.

Kationmapromieńatomowymniejszy/większy/takisamjakatommacierzysty.Anionmapromieńatomowymniejszy/większy/takisamjakatommacierzysty.

www.biomedica.edu.pl

11

Informacjawprowadzającadozadań19-20Wodórtworzytrzyizotopy:-prot1H,-deuter2H,któremumożnaprzypisaćumowniesymbolD,-tryt3H,któremumożnaumownieprzypisaćsymbolT.Wszystkietrzywymienioneizotopywystępująnazieminaturalnie,aletylkoprotideutersąstabilne.

Opracowanonapodstawie:Y.B.Gurov,D.V.Aleshkin,M.N.Berh,S.V.Lapushkiniinni.Spectroscopyof

superheavyhydrogenisotopesinstopped-pionabsorptionbynuclei.„PhysicsofAtomicNuclei”,2004.

Zad.19(0-3)Załóżmy,żewwarunkachczystoteoretycznychpoddajemyanaliziecząsteczkęwodoru,wktórejjedenatomtoprot,drugiatomtotryt.

a) Narysujwzórstrukturalnykreskowyanalizowanejcząsteczki.AtomprotuoznaczjakoH,zaśtrytujakoT.

b) Wskaż,ileprotonów,neutronówielektronówposiadatakacząsteczkawodoru.

Protony…………………..Neutrony………………………….Elektrony………………………………….

c) Obliczmasęcząsteczkowąomawianejcząsteczkiwodoru.

Zad.20(0-2)Wwynikuoddziaływaniakosmicznegozatmosferąpowstaćmożetryt.Jednakwwynikupewnejprzemianypromieniotwórczej(samoistnej)rozpadasiędając3He.

a) Zapiszschematprzemianyopisanywpowyższymtekścieorazpodajnazwęcząstkielementarnej,któratowarzyszyrozpadowitrytu.

…………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………

b) CoTwoimzdaniemjestpowodem,dlaktóregoprotideutersątrwałe(stabilne),zaśtrytnatychmiastulegarozpadowi?

……………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………Informacjawprowadzającadozadania21Zjawiskopolegającenatym,żezwiązki(dwalubwięcej)posiadajątensamwzórsumaryczny,aleinnewzorystrukturalnenazywasięizomerią.Izomeriawystępująszczególnieczęstowśródzwiązkówwęgla.Izomerięmożnaznaleźćtakżewśródinnychzwiązkównp.kwaspodazotawyinitramid.ZwiązkitemająwzórsumarycznyH2N2O2.

Kwaspodaztowany[właściwanazwasystemtyczna–diazotowy(I)]posiadadwajednowartościoweatomyazotupołączonewiązaniepojedynczym.

www.biomedica.edu.pl

12

Nitramidposiadajedenpięciowartościowyatomazotu,połączonywiązaniempojedynczymztrójwartościowymatomemazotu.

Napodstawie:K.M.Pazdro„Chemiadlakandydatównawyższeuczelnie”Warszawa.1978

Zad.21(0-3)

a) Narysujwzorystrukturalne(kreskowe)kwasupodazotawegoinitramidu.

b) Ustalwzórempirycznypowyższychizomerów.Zaproponujkwastlenowy,którybędzie

odpowiadałwzorowiempirycznemu,aleniebędzieizomeremkwasupodazotawegoinitramidu.Wzórempiryczny…………………………………………..Kwas…………………………………………..

Zad.22(0-2)Uzupełnijponiższezdania.Cynajestpierwiastkiembloku………..,leżącymwgrupie……..układuokresowego.Zawiera……..elektronów,……..neutronóworaz……..protonów.Konfiguracjaelektronowacynyto:………………………………………………………………………………………………………………………………………………..Pierwiastektenwystępujena……..i……..stopniuutlenienia.Zad.23(0-3)Masajądraatomupewnegoizotopuwynosi64u.Wpowłokachelektronowychatomuznajdujesię28elektrony.

a) Ileprotonówineutronówzawierajądroatomu?……………………….…….………………………………………………………………………………………………………………………………

b) Ustaljakitopierwiastek,podajjegonazwę.……………………………..……………………………………………………………………………………………………………………………..

c) Wpiszwodpowiednimkwadracieliczbęmasowąiliczbęatomowątegopierwiastka(literąEoznaczonopierwiastek).

EZad.24(0-1)Podczasbombardowaniatarczymiedzianejbardzoszybkimiprotonamipowstajenietrwałejądroprzejściowe 𝑍𝑛!"

!! ,któreemitujeantyproton 𝐻!!! .

Napiszpełnerównaniereakcjizuwzględnieniemjądraprzejściowego.………………………..……………………………………………………………………………………………………………………………………

www.biomedica.edu.pl

13

Zad.25(0-1)Podajwartościliczbkwantowychdlaorbitalu2p.Głównaliczbakwantowa:……………………Pobocznaliczbakwantowa:……………………Magnetycznaliczbakwantowa:……………………Zad.26(0-3)Wnastępstwieszereguprzemianpromieniotwórczychjądroatomu226Raemituje6cząsteczekαi6cząsteczekβ.

a) Podajnazwęorazliczbęatomowąpierwiastkakońcowego.………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………

b) Podajnajwyższąwartościowośćpierwiastkakońcowego.………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………

c) Napiszwzorytlenkówpierwiastkakońcowego.Określcharakterchemicznytlenku,wktórympierwiastekkońcowywystępujenanajniższymstopniuutlenienia.

Wzorytlenków:……………………………………………………………………………………………………………………………………Charakterchemicznytlenku:………………………………………Zad.27(0-3)Zewnętrznapowłokaelektronowaatomupewnegopierwiastka,popewnymprzejściuelektronowym,makonfigurację4s13d5.Głębszepoziomyipodpoziomysącałkowicieobsadzone.

a) Napiszpełnyzapiskonfiguracjielektronowejtegopierwiastka.……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

b) Podajnazwępierwiastkaorazjegoliczbęporządkową.……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

c) Podajwzórtlenkutegopierwiastkaocharakterzekwasowym.…………………………………………………………Zad.28(0-2)Naponiższymrysunkuprzedstawionotablicęzawierającąkowalencyjnepromienieatomoweijonoweposzczególnychpierwiastków.Kółka,wyrażającewzględnerozmiaryatomów,rozmieszczonowtejtablicyzgodniezpozycjamizajmowanymiprzezpierwiastkiwukładzieokresowym.

www.biomedica.edu.pl

14

Źródło:,,Podstawychemiinieorganicznej”A.Bielański;wyd.PWN

Korzystajączpowyższegorysunku,uzupełnijponiższezdaniatak,abybyłyprawdziwe.

1. Wposzczególnychokresachnajwiększypromieńatomowymająfluorowce/litowce/tlenowce.

2. Wmiaręjakwdanymokresiewzrastaliczbaatomowa,promieńatomowyrośnie/maleje.3. Zmniejszaniesięrozmiarówatomówwszeregupoziomymodsodudochlorujest

spowodowanetym,żeimwiększy/mniejszyjestładunekjądra,tymsilniejprzyciąganesąelektronywszystkichpowłok.

4. Zwiększającasięliczbapowłokelektronowychdecydujeotym,żewgrupachobserwujesięwzrost/zmniejszeniesiępromieniaatomowegowmiaręwzrostuliczbyatomowej.

Zad.29(0-1)Jadramizwierciadlanyminazywamyjądraatomówdwóchizobarów,wktórychliczbaprotonówjednegoznichrównasięliczbieneutronówdrugiego.Wśródpodanychniżejjąderpierwiastkówpodkreśljądrazwierciadlane.

𝐿𝑖!! 𝐿𝑖!

! 𝐵𝑒 !! 𝐵𝑒!

! 𝑁 !!" 𝑁!!" 𝑂!!" 𝑂!!"

Zad.30(0-3)Wskładrdzeniapewnegopierwiastkawchodzi:16protonów,16neutronów,16elektronów.

a) Podajnazwętegopierwiastka.……………………………………..

b) Napiszpełnąkonfiguracjęelektronowątegopierwiastka.…………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………

c) Napiszkonfiguracjępowłokiwalencyjnejorazjejzapisklatkowydladwuujemnegojonutegopierwiastka.

Konfiguracjapowłokiwalencyjnej:

www.biomedica.edu.pl

15

…………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………Zapisklatkowy:

Zad.31(0-2)Okrespółtrwaniaizotopu210Po,ulegającegorozpadowiαwynosi138dni.

a) Napiszrównaniereakcjirozpaduizotopupolonu.………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………..

b) Oblicz,ilegramówpierwiastkakońcowegopowstaniepoupływie414dniz15gizotopu210Po.

Zad.32(0-1)Wskażwielkości,którerosnązgodniezpodanymkierunkiemdlanastępującychpierwiastków:

I. promieńatomowy,II. potencjałjonizacji,III. elektroujemność,IV. charaktermetalicznyV. powinowactwoelektronowe.

Zad.33(0-2)Trytjestizotopemwodoru,któregojądroskładasięzjednegoprotonuidwóchneutronów.Powstajewmałychilościachwatmosferzenaskutekzderzeńjąderazotuzneutronamiwyzwolonymiprzezpromieniowaniekosmiczne.Możnagorównieżwytwarzaćnadrodzesztucznychprzemianjądrowych,np.bombardującmetalicznylitlubjegozwiązekpowolnymineutronami.Tryttoizotopnietrwały,któryemitujepromieniowanieβ-przechodzącwizotophelu 𝐻𝑒!

! .

Źródło:,,Podstawychemiinieorganicznej”A.Bielański,wyd.PWN

a) Zapiszreakcjęotrzymywaniatrytunadrodzesztucznejprzemianyjądrowej.………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………

b) Napiszreakcjęrozpadutrytu.…………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………

www.biomedica.edu.pl

16

Zad.34(0-1)RegułaHunda,toregułamówiąca,żewatomie,wceluuzyskanianajbardziejkorzystnegoenergetyczniezapełnieniaorbitaliatomowych,powinnobyćjaknajwięcejelektronówniesparowanych.

Źródło:https://pl.wikipedia.org/wiki/Reguła_HundaWykorzystującregułęHundaokreślilośćelektronówniesparowanychatomuCr.

a) 1b) 3c) 5d) 6

Zad.35(0-2)Watomiepewnegopierwiastkawstaniepodstawowymtrzyspośródelektronówwalencyjnychznajdująsięnapodpowłoce4p(4p3).

a) Opiszstankwantowo-mechanicznytychelektronów,wpisującdotabeliodpowiedniewartościtrzechliczbkwantowych.

Liczbykwantowe Głównaliczbakwantowa[n]

Pobocznaliczbakwantowa[l]

Magnetycznaliczbakwantowa[m]

Wartościliczbkwantowych

b) Podajsymboltegopierwiastkaiprzedstawwformieskróconej(zsymbolemhelowca)

konfiguracjęelektronowąjegoatomuwstaniepodstawowym.Symbolpierwiastka:......................Skróconakonfiguracjaelektronowa:..........................................................................................

Źródło:CKE,Egzaminmaturalnyzchemii.Poziomrozszerzony,maj2009.

Zad.36(0-2)Próbkametalicznegokobaltuomasie20gzawiera10%masowychpromieniotwórczegoizotopu60Co,któregookrespółtrwaniaτ1/2=5,3lat.Pozostałąmasępróbkistanowiątrwałeizotopykobaltu.Oblicz,jakabędziecałkowitamasakobaltuzawartegowpróbcepoupływie15,9lat.

Źródło:CKE,Egzaminmaturalnyzchemii.Poziomrozszerzony,maj2009.

.

Zad.37(0-2)Jednymzpierwszychsztucznieotrzymanychradionuklidówbyłizotopazotu 𝑁!!" .Powstałonwwynikunapromieniowaniaizotopuboru. 𝐵!!" cząstkamiαpochodzącymiznaturalnejprzemianypromieniotwórczej,jakiejulegaizotoppolonu 𝑃𝑜!"

!"# .

www.biomedica.edu.pl

17

Napiszrównaniaprzemianpromieniotwórczychopisanychpowyżej.Równanieprzemiany,jakiejulegaizotoppolonu 𝑷𝒐𝟖𝟒

𝟐𝟏𝟎 ...................................................................................................................................................................Równanieprzemiany,wktórejpowstajeizotopazotu 𝑵𝟕𝟏𝟑 ...................................................................................................................................................................

Źródło:CKE,Egzaminmaturalnyzchemii.Poziomrozszerzony,maj2010.

Zad.38(0-2)PewienpierwiastekXtworzyanionprostyokonfiguracjielektronowejatomuargonu.WstaniepodstawowymwpowłocewalencyjnejatomupierwiastkaXdwaorbitalepmająniesparowaneelektrony.NapiszsymbolpierwiastkaXorazpodajkonfiguracjęelektronowąpowłokiwalencyjnejatomutegopierwiastka.SymbolpierwiastkaX:...............................................................................................................................Konfiguracjaelektronowapowłokiwalencyjnej:......................................................................................

Źródło:CKE,Egzaminmaturalnyzchemii.Poziomrozszerzony,maj2011.

CAŁYZBIÓRWFORMIEKSIĄŻKOWEJZAWIERAJĄCYWSZYSTKIEROZDZIAŁYWRAZZPEŁNYMIODPOWIEDZIAMIDOSTĘPNYNA:

www.Biomedica.edu.plParametryzbioru:Liczbastron:358Format:A4Środek:czarno-biały

www.biomedica.edu.pl

18

Bibliografia

1. ArkuszeegzaminacyjneCKEzchemiizlat2008-2017(maturalne,przykładowe,próbne,zbiórzadań).

2. BielańskiA.:,,Podstawychemiinieorganicznej”tom1i2,PWN,Warszawa2004.3. BłażejewskiR.:„100prostychdoświadczeńzwodąipowietrzem”,WydawnictwaNaukowo

Techniczne,Warszawa1991.4. BodzekA.Luks-BetlejK.:„Skryptdoćwiczeńzchemii”,Wyd.SUM,Katowice2010.5. BodzekA.Luks-BetlejK.:„Skryptzwykładów”,Wyd.SUM,Katowice2010.6. DrachalR.:„Fizykaichemiailustrowanaencyklopediaucznia”,Światchemii,Warszawa2007.7. FrancikR.:„Chemiawpigułce”,MałopolskaOficynaWydawniczaKORONA,Kraków1996.8. GalusZ.:,,Ćwiczeniarachunkowezchemiianalitycznej”,PWN,Warszawa1996.9. GumienniczekA.(red.):,,Analizaśrodkówleczniczych”,Lublin2013.10. KalembkiewiczJ.(red.):Chemiaogólnainieorganiczna”,OficynaWydawniczaPolitechniki

Rzeszowskiej,Rzeszów2010.11. KędrynaT.:„Chemiaogólnazelementamibiochemii”,ZamKor,Kraków2010.12. KlimaszewskaM.:,,ChemiaodAdoZ”,KRAM,Warszawa1996.13. KocjanaR.(red.):,,Chemiaanalityczna”,PZWL,Warszawa2002.14. KoszmiderM.,SygniewiczJ.:„Zbiórzadańdlaliceumogólnokształcącego,liceum

profilowanegoitechnikum”,WSiP,Warszawa2002.15. KrzeczkowskaM.:„Nowamaturachemia”,WydawnictwoParkSp.ZO.O.,Bielsko-Biała2007.16. KulmanA.G.:,,Zbiórzadańzchemiiogólnej”,PWN,Warszawa1981.17. LitwinM.,Styka-WlazłoSz.,SzymońskaJ.:,,Tojestchemia1”,NowaEra,Warszawa2013.18. MatysikowaZ.,KarczyńskiF.,BąkT.:,,Zbiórzadańzchemiinieorganicznej”,Państwowe

ZakładyWydawnictwSzkolnych,Warszawa1971.19. MatysikowaZ.,KarczyńskiF.:,,Zbiórzadańzchemiiorganicznej”,PaństwoweZakłady

WydawnictwSzkolnych,Warszawa1971.20. MatysikowaZ.,PiosikR.:,,Doświadczeniachemicznedlaszkółśrednich”,Wydawnictwo

SzkolneiPedagogiczne,Warszawa1984.21. McMurryJ.:,,Chemiaorganiczna”,tom1-5,PWN,Warszawa2007.22. MizerskiW.:„Małetablicechemia”,Adamantan,Warszawa2008.23. MorrisonR.T,BoydR.N.:Chemiaorganiczna.T.2.Warszawa:PWN,1985.24. PazdroK.:„Chemiadlakandydatównawyższeuczelnie”,PWN,Warszawa1980.25. PazdroK.:„Zbiórzadańzchemiidlaszkółponadgimnazjalnych”,OficynaEdukacyjnaKrzysztof

Pazdro,Warszawa2010.26. PlucińskiT.:,,Doświadczeniachemiczne”,Adamantan,Warszawa1997.27. PoźniczekM.,KluzZ.:„Wybieramchemię”,tom1-3,ZamKor,Kraków2007.28. PrzeszlakowskiS.:,,Obliczeniawchemiianalitycznej”,WydziałFarmaceutycznyAkademii

MedycznejwLublinie,Lublin1996.29. Skryptydoćwiczeńzchemiifizycznej,KatedraChemiiFizycznej,UMLublin.30. Stronainternetowawolnejencyklopediiwww.wikipedia.org31. ŚliwaA.:,,Obliczeniachemiczne”,PWN,Warszawa-Poznań1987.

www.biomedica.edu.pl

19

32. WesołowskiM.,SzeferK.,ZimnaD.:,,Zbiórzadańzanalizychemicznej”,WydawnictwoNaukowo-Techniczne,Warszawa1997.

33. WiśniewskaM.:„ChemiaEncyklopediadlaWszystkich”,WydawnictwaNaukowoTechniczne,Warszawa2007.

www.biomedica.edu.pl